Ájiniyaz atíndaǵi nókis mámleketlik pedagogikalíq institutí filologiya fakulteti ájiniyaz atındaǵı nmpi tayarlıq kursınıń «Qaraqalpaq tili hám ádebiyatı»

Gúlparshın obrazı. Dástandaǵı bas qaharmanlardıń biri - Gúlparshın. Ol qáddi-qáwmeti, sın sımbatı kelisken, aqıl-parasatlı, turmıstı, shárt-sharayatlardı tez hám tereń túsinetuǵın zeyinli qız.
Jıraw Gúlparshınnıń portretin tómendegishe súwretleydi:

Qamshı yańlı barmaǵı,	Shershige barsań hinji bar,
Gúmis yańlı tırnaǵı,	Hinjini kórde tisin kór.
Ustaǵa barsań sandal bar,	Qar ústine qar jawar,
Sandaldı kórde shashın kór,	Qardı kórde etin kór
Mollaǵa barsań qálem bar,	Qar ústine qan tamar,
Qálemdi kórde qasın kór.	Qandı kórde betin kór.

Gúlparshın tek batırdıń súygiligi, boz ordanıń jarasıǵı nazlıbiyke hayal emes. Ol-qıyın-qıstaw jaǵdayda batırǵa qap qoldasatuǵın járdemshi, oǵan aqıl-keńes beretuǵın, asqınlap ketse tóreli sóz aytıp basıp qoyatuǵın aqılgóy dostı. Bir sóz benen aytqanda Gúlparshın batırǵa hámme tárepinen ılayıq ómirlik joldas, xalıq túsinigindegi ideal hayal.
Gúlparshın jas bolsa da óziniń tereń aqılı, ótkir zeyni menen jası úlken kátquda, abıraylı biylerdiń sheshiwi múshkil bolǵan túyin máselelerge tapqırlıq penen tórelik beredi. Mısalı, Qalmaqtıń xanı Taysha, batırı Qarajannıń Gúlparshınǵa kewli ketip, onıń qolın sorap teńnen jawshı jiberedi. Birewine juwap berse, ekinshisi narazı bolıp, arada daw-jánjel bolatuǵın qáwip tuwadı, jónsiz urıs-qaǵıs bolıp, aqıbetinde puqara xalıq jábir shegetuǵın boladı. Gúlparshın olardıń hesh birewine de kesip juwap bermeydi. Ol usı dawlı hám qáwipli máseleni paraxat jol menen tómendegishe ádil sheshedi.
Xanıńa bersem juwaptı, Qırıq kúnshilik jollarǵa,
Biyińniń keler kewline. At jibersin bayraqqa.
Biyińe bersem juwaptı, Atı ozǵan jigittń,
Xanıńnıń keler kewline. Kimińdi qul demeymen,
Xanıńnan da támem bar, Kimińdi xan demeymen,
Biyińnen de támem bar Kimińdi qara demeymen,
Meniń nashar basıma Atı ozǵanǵa tiyemen,
Altı ay bersin máwletti… Biymálel bolsın qaynaǵa,
Altı ay on eki kún tolǵansoń Jalǵız nashar basımdı
Ullı toydı baslasın… At bayraqqa tigemen.
Bul Gúlparshınnıń tapqırlıǵın kórsetedi. Usı aqılı menen Gúlparshın biygúná qan tógispeniń aldın aladı, ekinshi jaǵınan Alpamıstıń uzaqtaǵı Baysınnan Qalmaq eline jetip keliwine máwlet aladı.
Gúlparshın ómirlik joldasına shın berilgen sadıq qostar. Alpamıs jeti jıl tiri ǵayıp bolıp, xabar-atarsız ketkende ol úmitin úzbeydi, batırdı kútedi. Ol óziniń tuwılǵan jerin, elin, ata-anasın shın júreginen súyetuǵın watanpárwar qız.
On tórtimde meniń baxtım ashılǵay,
Duz nesiybem Baysın elge shashılǵay.
Gúlparshın jat jurtta watandı kóriw, oǵan qawıshıw ármanı menen Baysındı saǵınıp jasaydı.
Dástanda Gúlparshın kelbeti kelisken, ishki dúńyası bay, zeyinli, tapqır, keń peyil, ata-anasına miyriman, sadıq qostar obrazında súwretlenedi. Gúlparshın obrazı arqalı Alpamıs dástanınıń syujeti qızıqlı rawajlanadı, Alpamıstıń barlıq hám basqa da iygilikli isleri Gúlparshınǵa baylanıslı iske asırıladı. Gúlparshın obrazına orta ásirlik urıwlıq-patriarxallıq dáwirdegi xalıq túsinigindegi ideal hayaldıń qásiyetleri, belgileri jámlengen.