Jismlarning elektrlanishi Nima uchun sochni ebonig yoki plastmassa taroq bilan taraganda soch unga «yopishganday»
Download 256.45 Kb.
|
1. Jismlarning elektrlanishi (31)
|
Jismlarning elektrlanishi Nima uchun sochni ebonig yoki plastmassa taroq bilan taraganda soch unga «yopishganday» tuyuladi? Nima uchun shkivga kiydirilgap qaysh va shkiv orasida ish vaqtida vaqt-vaqti bilan uchqun chikadi? Agar bir varaq kog‘ozni issiq pechkaga siqib, uni movut parchasi yoki shchyotka bilan ishqalasak varaq pechka sirtiga «sqishib» oladi. Nima uchun? Agar varakni pechkadan olib, uni kichik qog‘oz bo‘lakchalarga yakinlashgirsak, qog‘oz bo‘lakchalari varaqqa tortiladi. Nima uchun? *Ingichka ipak iplarga kungaboqar o‘zagidan qilingan ikkiga bir xil sharcha osilgan ulardan biri zaryadlangan, ikkinchisi zaryadlanmagan. Uquvchi ulardan qaysi biri zaryadlanganini bilish uchun oldin birinchisiga, keyin ikkinchisiga barmog‘ini yaqin keltirdi. Uquvchi shunday usul bilan sharchalardan qaysinisi zaryadlanganini aniqlashi mumkinmi? Elsktroskop qalpoqchasiga zaryadlangan jismni tekkazsak, nima uchun uning yaproqchalari bir-biridan qochadi? Sharcha yoniga elektroskopni yaqinlashtirsak, nima uchun u chapga og‘masdan, balki o‘ngga og‘adi (1-rasm)? Musbat zaryad bilan zaryadlangan sharchaga barmog‘imizni tekizsak, uning massasi o‘zgaradimi? Nima uchun? Manfiy zaryad bilan zaryadlangan sharchaga barmog‘imizni tegizsak uning massasi o‘zgaradimi? Nima uchun? Biri musbat zaryad bilan zaryadlangan, ikkinchisi manfiy zaryad bilan zaryadlangan ikkita shar bir-biriga tekkizilganda ularning massasi qanday o‘zgaradi? Nima uchun? 2-rasmda tasvirlangan holda osilgan sharchaga elektrlangan tayoqcha qanday tasir ko‘rsatishini aniqlang. Ipga osilgan po‘kak sharlar zaryadlangan. Sharlar zaryadlarining ishorasi qanday (3-rasm)? Metall shar zaryadlangan (4-rasm.) Ipak iplarga osilgan massalari bir xil bo‘lgan sharlar zaryadining ishorasi qanday? Osilgan sharlardan qaysi birining (bundan oldingi masalaning shartiga qarang) zaryadi katta? *Elektroskop sterjeniga mo‘ynaga o‘ralgan ebonit stsrjenga joylashtirilgap ichi bo‘sh metall shap o‘rnatilgan. Sterjsn sug‘urib olindi, mo‘yna esa shar ichida koldi. Nima uchun shundan keyin elektroskop yaproqchalari bir-biridan qochadi? *15-masalada ko‘rsatilgan holda elektroskop qanday zaryad bilan zaryadlanadi? Agar sterjen yana mo‘yia bilan o‘ralsa, elektroskop yaproqchalariga nima bo‘ladi? *Elektroskop sterjenidagi sharcha o‘rniga ichi bo‘sh metall shar o‘rnatilgan. Shar ustiga qumli voronka joylangap bo‘lib, bupda shar ichiga ingichka qum okimi tushib turadi. Nima uchun bunda elektroskop yaprokchalari bir-biridan qochadi? *1012-masalada ko‘rsatilgan holda elsktroskop qanday zaryad bilan zaryadlanganini qanday bilish mumkin? *Elektroskop, ebonit tayokcha va movut yordamida jismiing qanday zaryad bilan zaryadlanganini qapday bilish mumkin? *Elektroskopning qanday zaryad bilan charyadlanganini manfiy zaryadlangan tayoqcha yordamida qapday aniklash mumkin? Nima uchun zaryadlangan elektroskop sharchasiga barmoqni yakii keltirsak (tegizmasdan) uning yaprokchalari bir-biriga yaqinlashadi? *Musbat zaryadlangan tayoqcha yaqin keltirilgan (sharchaga tekkizmasdan) elsktroskop sharchasi va yaproqchalarining elektr zaryadi ishorasini ayting (Tajribagacha elektroskop zaryadlangan emas.) *Zaryadlangan elektroskopning sharchasiga zaryadlangan metall sterjenni yaqin keltiring (unga tegizmasdan.) Elektroskop yaproqchalarining og‘ishi qanday o‘zgaradi? Sababini tushuntiring. *Elektroskopga o‘rnatilgap ichi bo‘sh metall sharga suv tomib turibdi (5-rasm.) Byuretkadagi suvning qanday ishorali zaryad bilan zaryadlanganini A o‘tkazgich yordamida kapday aniqlash mumkin? (Tajribagacha elektroskop zaryadlanmagan.) Nima uchun elektroskop sterjsni har doim metaldan qilinadi? Quyidagi materiallarning qaysinisi o‘tkazgich va qaysinisi izolyator ekanini ayting: kumush, bronza, mis kuporosi, ko‘mir, shisha, po‘lat, grafit, plastmassa, tuzning suvdagi eritmasi, qum, beton, mum, alyuminiy, mis, benzin, ipak, qand, shakar eritmasi, havo, suv. Nima uchun zaryadlangan elektroskop vaqt o‘tgach zaryadsizlanib qoladi? Elektroskopni iloji boricha manfiy zaryad bilan ko‘proq zaryadlash uchun uning sharchasiga ebonit tayokchani tegizishgina yetarli bo‘lmay, balki uning bo‘ylama o‘qi atrofida ebonit tayokchani bir necha marga aylaitirish kerak. Nima uchun, tushuntiring. Nima uchun elsktrostatikaga oid tajribalar bajarishda turli elektrlangan jismlarni oddiy iplarga emas, balki ipak iplarga osish tavsiya etiladi? Nima uchun elektroskopning sharchasiga qo‘l tegizsak, u zaryadsizlanib koladi? Nima sababdan benzin tashiydigan avtosisterna korpusiga bir nscha qismdan iborat yerga tegib turadigan katga zanjir mahkamlangan? Nima uchun yashin qaytargichning pastki uchini (a) doim nam bo‘lib turadigan yer qatlamiga chuqurroq ko‘mish kerak Download 256.45 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|