Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

Jismoniy tarbiya daqiqalari rasm mashulotlarida plastilin bilan ishlash paytida xisob, nutqni rivojlantirish mashulotlari davomida o‘tkaziladi. Bu mashulot uchun 2-3 ta jismoniy mashq tanlanib, ular o‘rnidan turgan, o‘tirgan xolda bajariladi.
O‘yinlar ertalab soat 10⁰⁰-12⁰⁰ larda va tushlikdan so‘ng o‘tkaziladi. Uni maqsadi bolalarda bizga maolum bo‘lgan jismoniy sifatlarini rivojlantirishdir. Xarakatli o‘yin-larni tanlashda bolalarning jismoniy tayyorgarligi, maydon va undagi sharoitga eotibor beriladi. Tarbiyachi o‘yinni tanlab olgandan so‘ng uni qo‘llash usuliyatini puxta o‘ylab, so‘ngra o‘tkazadi. Bola uchun notanish o‘yinlarni o‘ynatish ancha qiyin-chiliklarga sabab bo‘ladi. katta yoshdagilarga esa mustaqil vazifalar beriladi. o‘yinlar 7-15 daqiqagacha davom etadi va 5-7 marotaba qaytariladi. Sayoxat xaftada 1-2 marotaba, 2 yoshgacha bo‘lganlarda esa, 1-2 marotaba uyushtiriladi. Unda oldindan boradigan joy, mashulot ssenariysi tuzilib sharoiti xisobga olinishi va lozim bo‘lgan jixozlar tayyorlanadi. Yoshiga qarab sayoxat muddati 20 minutda 1,5 soatgacha davom etkazish mumkin.
Jismoniy madaniyat bayramlari bayram kunlari (yangi yil, Navro‘z, Mustaqillik, Konstitutsiya kunlari)ga baishlab yoki bochadan maktabga kuzatish, bitiruv kechasi va boshqalar tarzida o‘tkaziladi. Xar xil o‘yinlar, raqslar, musiqa bilan bajariladigan jismoniy mashqlar bayram dasturi ssenariy-siga kiritilishi mumkin.
Jismoniy mashqlar bilan individual shuullanish mashulotlari vrach yordamida bolalar jismoniy tayyorgarligini xisobga olgan xolda o‘tkaziladi. Bu mashulotlarda tana tuzi-lishida nuqsoni borlar yoki surunkali xamda, yurak tomir sistemasida kasali borlar shuullanishi uchun qulay imkoniyat-lar bor. Uni davom etish muddati kasallarni jismoniy tayyorgarligi darajasiga boliq. Mashulotlar davomida shifo-kor maslaxati asosiy rolni o‘ynaydi.
Jismoniy mashqlar bilan mustaqil shuullanish mashu-lotlari bolalarga o‘zlari yaxshi ko‘rgan jismoniy mashqlar bilan mashul bo‘lish imkoniyatini beradi. Buning uchun tarbiyachi ularga jixozlangan gimnastika shaxarchasi yoki maxsus bolalar maydonchasidek, suzish xavzasi, sport jixozlari va anjomlarini tayyorlab qo‘ygan.
Mashulot paytida tarbiyachi bolalarga rollarni ajratib qo‘yishi lozim bo‘lgan samarani beradi.
Yasli va bolalar bochasida umumiy ish rejasi tuzilib unda jismoniy tarbiya tadbirlari belgilanadi. Bu bo‘limda jismoniy tarbiyaning asosiy maqsadi yoritiladi va uni bajarilishi uchun aniq vazifalar belgilanadi. Vazifalar xar xil bo‘lishi mumkin: suzishni o‘rgatish, velosiped, samokat, roliklik konpkida yurishni o‘rgatish va boshqalar. Buning uchun oldindan tarbiyachilar oldindan maslaxatlashib, basseyn to‘ldiriladi yoki yaxmalaka otish joyi qilinadi. Tarbiyachi dasturni kvartal, oylar va xaftalarga bo‘lib reja tuzadi va o‘sha reja asosida jismoniy tarbiya jarayonini borishini boshqa-radi. Rejelashtirishda bolalarning jismoniy tayyorgarligi extiborga olinishi shart. Yasli va bochada yiliga 3-4 marta jismoniy tayyorgarligini o‘yishini tizimli xisob-kitob ishlari olib boriladi va jismoniy sifatlarini rivojla-nishini nazorati yo‘lga qo‘yiladi. Ana o‘shanga asoslanib tarbiyachi maktabga yo‘llancha olgan bola xaqida xisobot yozadi.
Oilada jismoniy tarbiya xaqida... (shakllari, vositalari, metodlari, B.A. Ashamarin taxriri ostida o‘quv qo‘llanmasida).
13-BOB. UMUMIY TAOLIM MAKTABI
O‘QUVChILARINING JISMONIY TARBIYaSI
«Maktab yoshidagi bolalarda jismoniy tarbiya jarayoni biz pedagoglardan maktabda ishlash uchun jismoniy tarbiyaning asosi nimalardan iboratligi, uning mazmuni, tashkil qilini-shini, bolalarni xarakatga o‘rgatish metodikasini bilishni talab qiladi».
Maktab yoshidagi bolalarda jismoniy tarbiya jarayonining maqsadi asta-sekinlik bilan ularni jismoniy kamolotga erishishi va shu asnoda xayotga, ijodiy mexnatga va Aaoai mudofaasiga tayyorlashni nazarda tutadi.
O‘quvchilar jismoniy tarbiyasi jarayonida umumiy va xususiy vazifalar xal qilinadi.