Jizzax majburiy fan matematika

 
[phone] - 8 - @DTM_YECHIM 

JIZZAX MAJBURIY FAN - MATEMATIKA 
 
Bir-biriga qoʻshiluvchi sonlar – 
qoʻshiluvchilar
, qoʻshish natijasi esa
yigʻindi
deb 
ataladi; 
Masalan: 122 + 333 = 455, bu yerda 122 va 333 sonlari qo’shiluvchi, 455 soni
yig’indi; 
 
Qoʻshiluvchilarning oʻrnini almashtirgan bilan yigʻindi oʻzgarmaydi; 
Masalan: 26 + 44 = 44 + 26 
 
Bir nechta qo‘shiluvchilar yig‘indisi bu qo‘shiluvchilarning qaysi tartibda qo‘shilishiga 
bog‘liq emas; 
 
Ikki qo‘shiluvchidan biri nol bo‘lsa, yig‘indi ikkinchi qo‘shiluvchiga teng bo‘ladi. 
 
Har qanday natural sonni uning xona qoʻshiluvchilari yigʻindisi koʻrinishida tasvirlash 
mumkin. 
 
Mavzu yuzasidan misollar:
 
1.
Yig’indini hisoblang: 
1)27 + 39 + 13 + 11 = 2)18 + 39 + 27 + 12 + 23 =
3)38 + 94 + 12 + 16 = 4)116 + 37 + 14 + 43 =
5)29 + 87 + 21 + 51 + 13 = 6)155 + 46 + 5 + 54 + 30 = 
7) 198 + 36 + 102 + 64 + 75 = 8) 122 + 193 + 27 + 78 + 15 = 
9) 527 + 108 + 11 + 73 + 39 + 92 = 10)401 + 223 + 49 + 77 + 54 = 
11) 217 + 125 + 49 + 111 + 83 + 75 = 12) 326 + 157 + 74 + 43 + 229 = 
13) 303 + 144 + 67 + 56 + 137 = 14) 773 + 111 + 257 + 89 + 201 = 
15) 845 + 136 + 155 + 164 + 208 = 
2. 
Yig‘indini qulay usulda hisoblang: 
𝑎) 11 + 12 + 13 + 14 + 15 + 16 + 17 + 18 + 19 + 20 = 
𝑏) 23 + 25 + 27 + 29 + 31 + 33 + 35 + 37 = 
𝑑) 5 + 10 + 15 + 20 + . . . + 100 = 
𝑒) 94 + 84 + 74 + . . . + 24 + 14 + 4 = 

---

 
[phone] - 9 - @DTM_YECHIM 

JIZZAX MAJBURIY FAN - MATEMATIKA 
3. 
Tomorqadan birinchi kuni 126 kg, ikkinchi kuni birinchi kundagidan 36 kg kam qulupnay 
terib olindi. Uchinchi kun esa ikkinchi kundagidan 53 kg ko‘pqulupnay terib olindi. Uch 
kunda jami necha kg qulupnay terib olindi? 
 
Ayiriladigan son – 
ayiriluvchi
, ayiriluvchi ayriladigan son – 
kamayuvchi
va ayirish
amali natijasi
ayirma
deb ataladi; 
Masalan: 46 − 11 = 35; 46 −Kamayuvchi, 11 −Ayiriluvchi, 35 −ayirma. 
 
Natural sonlarni ayirishda kamayuvchi ayiriluvchidan kichik bo‘lishi mumkin
emas; 
 
Sondan yigʻindini ayirish uchun oldin kamayuvchidan biror qoʻshiluvchini ayirish, 
so‘ng ayirmadan ikkinchi qoʻshiluvchini ayirish kifoya; 
 
Yigʻindidan sonni ayirish uchun sonni qoʻshiluvchilardan birortasidan ayirib, hosil 
boʻlgan ayirmaga ikkinchi qoʻshiluvchini qoʻshib qoʻyish kifoya; 
 
Sondan nol ayirilganda ayirma oʻsha sonning oʻzi bo‘ladi. Kamayuvchi va 
ayiriluvchi o‘zaro teng bo‘lsa, ayirma nolga teng bo‘ladi. 
