Joq. Duris, olar tariyxiy miyras, biraq ma`deniy miyras, ruwxiy qa`driyat emes

A`dep-ikramliq sezim. Sezim deydi V.Suxomlinskiy bul moralliq isenimnin`, 
printsipialliqtin`, ruuxiyliq ku`shinin qani, denesi, juregi: Sezimsiz a`dep-ikramliq, eki ju`zlilikti 
ta`rbiyalaytug`in qurg`aq ma`nissiz so`zlerge aylanip ketedi. A`dep-ikramliq tu`siniginde a`dep-
ikramliq isenimine alip baratug`in jol, ol teren` sezimler menen bayig`an qiliqlarin, a`detlerin 
balanin` o`zi islep atirg`anlarinda, tiyisli jeke qatnaslarinan baslanadi. Demek, a`dep-ikramliq 
sezimler eki tu`rli qollaniladi. Birinshiden, a`dep-ikramliq sezim jeke adamdi qa`liplestiriw 
qurali sipatinda qollaniladi, ekinshiden, a`dep-ikramliq sezimlerdi rawajlandiriw a`dep-ikramliq 
ta`rbiyasinin` waziypasi sipatinda qollanadi. 
A`dep-ikramliq sezimler klassliq xarakterge iye. Bul klassliq xarakterdin` saqlaniwi 
ko`binese adamnin` biologiyaliq, psixologiyaliq o`zgesheliklerine qarag`anda sotsialliq minez-
qulqina baylanisli boladi. 
Ha`zirgi waqitta oqiwshidag`i a`dep-ikramliq sezimdi ta`rbiyalaw pedagogikaliq 
kollektivtin` bas waziypasi. Bul waziypani orinlawda mug`allimnin` jeke ro`lide aytarliqtay 
orindi iyeleydi. 
Aqil tarbiyasi
Aqil tarbiyasinin maqseti aqilliq tarepten rawajlandiriw amelge asiriladi Bilim aliw ham doretiwshiliq qizigiwshiliqlarin rawajlandiriwdi, aqil madeniyatin iyelewdi qizigiwlar ham aqil miynetin tarbiyalawdi ilimiy bilimler menen mudami bayip bariwdi olardi tajiriybede qollaniwdi oz ishine aladi. 
Aqil tarbiyasi ilimiy bilimlerdi ozlestiriw arqali amelge asiriladi, biraq belgili mugdardagi kolemdi toplaw menen sheklenbeydi. Ozlestirilgen bilimler adamnin jeke isenimlerine aylanganda onin omirinin miynetinin jamiyetliq belsendiligi ideyaliq maqsetke umtiliwlarin korsetetugin ruwxiy bayligi bolip qalganinda gana bilimlerdi iyelew ham olardi sipatlawdi terenlestiriw qubilisi aqil tarbiyasinin faktori bola aladi. Aqil tarbiyasin beriw oqiwshilardin jamiyettin ruwxiy bayliqlari menen uzliksiz turde bayitip bariwdi anlatadi. Usilayinsha mekteptegi oqiw-tarbiya barisi menen jamiyetliq turmisti garmoniyaliq jaqtan birlestiredi. Oqitiw-aqil tarbiyasinin ahmiyetli qurali. Oqitiw barisinda aqil tarbiyasinin jenisli, natiyjeli shigiwi mekteptegi uliwma ruwxiy turmistin bayligi onin oy pikirinin kenligi, onin aruditsiyasi, madeniyati, oqiw dasturlerinin mazmuni oqitiw metodlarinin harakteri , sabaqta ham uyde oqiwshilardin aqiliy miynetin payda etiw siyaqli faktler menen belgilenedi. Oqitiw barisinda.Har bir mugallim oqiwshi aqilinin usta aqilli tarbiyashisi boliwi kerek. Mugallim bilimlerdin toplanawina, bilimler koleminin keneyiwine oqitiw barisinin tiykargi maqseti sipatinda gana emes balki bilip aliw ham doretiwshiliq kushlerdi qalay ham qiziqli pikirlewdi rawajlandliriw qurallarinin biri sipatinda qaraganda oqitiw barisinda aqil tarbiyasi amelge asiriladi. Oqiwshilardin usinday mugallimnen algan bilimleri atiraptagi dun`yani bilip aliwda oqiwshinin ozinshe janadan qadem basiwina jardem beretugin qural sipatinda xizmet qiladi. Bunday jagdayda bilim aliwdin ozlestirilgen metodlarin jana ob`ektlerge otQiziw oqiwshilardin oylaw xizmetinin nizami bolip qaladi. Olar bunnan keyingi uaqitlarda jana hadiyseler, qubilislar uaqiyalardin sebeplerin ozinshe tekseretugin boladi. Usigan baylanisli tabiyiy tsiqldegi predmetlerdi uyrengende onimli miynet qiliw tekseriw aksperiment ot Qiziw gumanitar predmetlerdi uyrengende turmisti, adebiy magliwmatlardi adebiy doretiwshiliq tajiriybelerdi ozinshe uyreniwler aqil tarbiyasinin ahmiyetli alementi bolip qaladi. Aqil tarbiyasi adamga bilimlerdi mektepte qollaniw ushin gana emes, balki ruwxiy turmis ushin, madeniyat ham sotsial bayligin qadirley biliwi ushin da kerek boladi. Adamga madeniy ham estetik bayliqlardan lazzetlene aliw baxtin beriw kerek. Bilim mazmuni tek bilimlerdi tajiriybede qollaw koz-qarasinan bolmaydi. Aqil tarbiyasi hamme uaqit oqiw-tarbiya barisinin en ahmiyetlisi bolip keldi ham usinday bolip qaladi.