Joriy nazorat savollariga yozgan javobi toshkent 2022

4.Inflyatsiya va unga qarshi kurash yo’llari
I nflyatsiya lotincha «inflatio» so‘zidan olingan bo‘lib «ish»,
«bo‘rtish», «ko‘pchish» degan ma’noni anglatadi. Bu so‘z XIX asrning o‘rtalaridan iqtisodchilar iqtisodiy termin sifatida ishlatilguncha qadar, u tibbiyotda xavfli o‘sma kasalini ifodalashda qo‘llanilgan. Tarix haqiqatda ham so‘zning har qanday qaroriga ko‘ra. Chunki inflyatsiya qandaydir olingan bozorda mahsulotlar va narxlarning o‘sishidan iborat bo‘lmasdan, bu umumiqtisod uchun xavfli hodisadir. Inflyatsiya so‘zining iqtisodiy tarjimasi – muomalada mavjud bo‘lgan mahsulotlar va bahosiga nisbatan ko‘p pul chiqarish degan ma’noni anglatadi. Iqtisodda inflyatsiyaning yakuni mahsulot bahosining o‘sishiga, qoniqtirilmagan, qisman to‘lanishi mumkin bo‘lgan talablarning vujudga kelishga olib keladi. qaysi inflyatsiyaning bu turi - klassik inflyatsiya deb yuritiladi. Inflyatsiya so‘zi pul muomalasi AQSh ning Shimoliy va Janubiy shtatlari o‘rtasida fuqarolar urushi bo‘yicha muomalaga juda ko‘p miqdorda (450ml grin bek) qog‘oz dollar valyuta kapitali qo‘llanila sug‘urta. Ularning sotib olish ikki yildan keyin 50 foizlargacha tushib ketgan . Agar tarixga e‘tibor beradi bo‘lsak, urush va boshqa ofatlar tufayli davlatning oshib ketishi, inflyatsiya bilan uzviy bog‘liq. Masalan, Angliyada kuchli inflyatsiya XIX asrning Napoleon bilan urush davrida, Frantsiyada revolyutsiyasi davrida, Rossiyada XIX asrning o‘rtalarida namoyon bo‘lgan. Germaniyada juda yuqori sur‘atlardagi 1923 yilda bo‘lib, muomaladagi massasi 496 kvintillion markagacha yetgan va pul birligi trillion marta qadrsizlangan. Bu tarixiy misollar ko‘ davrki, inflyatsiya hozirgi jarayoni bo‘lmasdan, tarixan mavjud bo‘lgan jarayondir. Inflyatsiya va uning natijasida olingan mamlakatda ma‘lum vaziyat ega bo‘lishi mumkin. Hozirgi davr inflyatsiyasi, o‘tgan davr inflyatsiyasidan farq farq qiladi. Oldingi inflyatsiyalar vaqtinchalik bo‘lib, ular urush paytida harbiy tozalashni uchun qog‘oz pullar chiqarilishi natijasida olingan. Biror olmasdan turib, ya‘ni ishlab chiqarish va tovarooborot sur’atlarini oshirmasdan bu ko‘rinishdagi daromadlarni kamayib ketgan holda davlat tomonidan ishlab chiqarilgan daromadlarni ishlab chiqarishdan iborat bo‘lgan. Kundalik muomalaga pullar, muomala uchun zarur bo‘lgan oltin miqdoridan oshib ketgan va pulning real narsa uning nominal narsadan tushgan, ya‘ni, xaqiqatda pul birligi o‘zida ko‘ narsadan kam oltinni ifodalaydi. Oldingi inflyatsiyalarning yana bir mavjudligi, ular ma‘lum davrida namoyon bo‘lgan. davr inlyatsiyasi esa hozirgi kundagi doimiy (xronik) xarakterga ega bo‘lib xo‘jalik faoliyatini olib borishi bilan, pul xavfsizligidan boshqa iqtisodiy xavfsizlikka ta’sir qilishi mumkin.
bilan farqlanadi. Oxirgi yil inflyatsiya tez-tez uchrab turadigan jarayon bo‘lib, sifati ham o‘zgarib nazorat. Buning sabablari, hozirgi kunlardagi inflyatsiya: birinchidan, uzluksiz baholarning chiqarishga; undan pul muomalasi qonunining ishlab chiqarish umumiyxo‘jalik mexanizmining ishdan chiqishiga olib keladi. XX asr inflyatsiyasining asosli sababi tovar kamyobligigina bo‘lib qolmasdan, ishlab chiqarish va qayta ishlab chiqarishda krizislar bilan ifodalanadi. hozirgi davr inflyatsiyasi birinchidan; pul talabining tovar taklifidan tiklanish pul muomalasi qonunining chiqishi; undan; - ishlab chiqarish ishlab chiqarishga ketadigan mahsulot salmog‘ining o‘sishi ishlab chiqarishning narxi va shu tufayli pul massasining ortib ketishi bilan ifodalanadi. Inflyatsiyaning asos sababi - bu xalq xo‘jaligining turli sohalari o‘rtasida vujudga kelgan nomutanosiblikdir. Bu avvalambor, jamgʻarma va isteʼmol oʻrtasidasidagi, talab va taklif, davlatning daromadlari va korxonalari oʻzaro muomaladagi pul massasi va xoʻjaliklarning naqd pulga boʻlgan talabi oʻrtasidagi nomutanosibliklardan iboratdir.