Joriy nazorat toshkent moliya instituti

Point-ko`rsatkichni ekranning kerakli joyiga ko`chirish;
Slick-sichqoncha klavishasini bosib darhol qo`yib yuborish;
Double click-sichqoncha klavishasini ikki marta tez bosish;
Select-biror obyektni tanlash.
Tanlab olingan tasvir, matn qismi yoki grafik simvollarni boshqa joyga ko`chirish
(Drag and Drop texnologiyasi) mumkin. Buning uchun tanlab olingan obyekt
ustiga ko`rsatkichni olib borib, sichqoncha klavishasi bosiladi va obyektni kerakli
joyga ko`chiriladi, so`ngra sichqoncha klavishasi qo`yib yuboriladi.

---

Windowsda sonlarni kiritish klaviaturasini sichqoncha o`rnida ishlatish mumkin.
Bunday holat har xil sabablarga ko`ra, sichqoncha ishlamay qolganda yuz berishi
mumkin.
3.Axborot-kommunikatsiya texnalogiyalarning
dasturiy ta’minoti. Operatsion tizimlarning turlari?
Axborot komplekslarining dasturiy ta’minoti. Shxsiy kompyuter ikkita tashkiliy
qismdan iborat. 1. Texnik ta’minot. 2. Dasturiy ta’minotlardir. Texnik ta’minot –
bu komp’yuterning asosiy texnik qismlari va qo’shimcha (atrof)
qurilmalaridir. Dasturiy ta’minotkomp’yuterning ikkinchi muhim qismi bo’lib, u
ma’lumotlarga ishlov beruvchi dasturlar majmuasini va komp’yuterni ishlatish
uchun zarur bo’lgan dasturlarni o’z ichiga oladi. Komp’yuterning texnik qismlari
va dasturlar o’rtasidagi bog’lanish interfeys
dab atalishni bilib olishmiz lozim.
Komp’yuterni turli texnik qismlari o’rtasidagi bog’lanish – bu apparat interfeysi
ya’ni texnik
interfeys
 
 , dasturlar orasidagi o’zoro bog’lanish esa dasturiy
interfeysdeyiladi. Inson komp’yuterning dasturlari bilan va dasturlarni inson bilan
o’zaro muloqati - foydalanuvchi interfeysi deyiladi.Barcha dasturiy
ta’minotlarni uchta kategoriya bo’yicha tasniflash mumkin. 1.Tizimli dasturiy
ta’minot. 2.Amaliy dasturiy ta’minot. 3.Dasturlash texnologiyasining uskunaviy
vositalari.
1. Tizimli dasturiy ta’minot – komp’yuter va komp’yuter tarmoqlarini ishini
ta’minlovchi dasturlar majmuasidir. 2. Amaliy dasturiy ta’minot – bu, aniq bir
predmet sohasi bo’yicha ma’lum masalalarni echishga mo’ljallangan dasturlar
majmuasidir. 3. Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari - yangi
dasturlarni ishlab chiqish jarayonida qo’llaniladigan maxsus dasturlar
majmuasidan iborat vositalardir.Tizimli dasturiy ta’minot quyidagilarni bajarishga
qaratilgandir: - komp’yuter va komp’yuter tarmog’ini ishonchli va samarali
ishlashini ta’minlash: - komp’yuter va komp’yuter tarmog’ini texnik qismini ishini
tashkil qilish va profilaktika ishlarini bajarish: Tizimli dasturiy ta’minot ikkita
qismdan iborat: 1. Asosiy (bazaviy) dasturiy ta’minot. 2. Yordamchi (xizmatchi)
dasturiy ta’minot. Asosiy (bazaviy) dasturiy ta’minot – bu, komp’yuter ishini
taminlovchi dasturlarning minimal to’plamidan iborat. Ularga quyidagilar kiradi:
1. Operatsion tizim. 2. Tarmoq operatsion tizimi.Yordamchi dasturiy tam’inot
- asosiy dasturiy ta’minot imkoniyatlarini kengaytiruvchi va foydalanuvchning ish
muhitini (interfeysini) qulayroq tashkil etuvchi dasturlar kiradi. Bular tashxis
qiluvchi, komp’yuterning ishchanligini oshiruvchi, antivirus, tarmoq ishini
ta’minlovchi, arxivlashtirish va boshqa dasturlardir.
TDT
Asosiy DT
Yordamchi DT

---

Operatsion tizim
Tarmoq OT
Tashxiz dasturlari
Arxivlash dasturlari
Antiviruslar
Tarmoq dasturlar
Operatsion tizim
1. Kompyuter resurslarini
va
ma’lumotlarni muvofiqlashtiradigan va
boshqaradigan dasturiy ta’minotning asosiy qismi yoki, dasturlarning bajarilishini
boshqaradigan va tizimning resurslarini taqsimlash, rejalashtirish, kirish-chiqishni 
va ma’lumotlarni boshqararish kabi vazifalarni ta’minlaydigan dasturiy vosita.
Garchand operatsion tizimlar ko‘proq dasturiy bo‘lsalar ham, biroq, qisman
apparat vositalari qo‘llanishi ham mumkin. Operatsion tizimlarning asosiy
vazifalariga:

fayl tizimini boshqarish (yozish, o‘zgartish, fayllardan nusxa ko‘chirish, erkin
foydalanishni nazorat qilish);

dasturlar bajarilishini boshqarish (protsessor vaqtini taqsimlash, dasturlarni 
diskdan tezkor xotiraga yuklash, yashirin xavfli ta’sirni tutib olish va h.q.);

xotirani boshqarish (keshlash, taqsimlash, ma’lumotlar butligi nazorati va h.k.);

foydalanuvchi bilan muloqot (klaviaturadan, sichqonchadan buyruqlarni
o‘qish, axborotni ekranga, printerga chiqarish va h.k.) kiradi.
Bundan tashqari operatsion tizimlar, kompyuterlarni turli rusumdagi
tarmoqlardan – mahalliy tarmoqlardan global koorporativ tarmoqlargacha, shu 
jumladan, Internet tarog‘idan erkin foydalanishni boshqaradi. Operatsion
tizimga misollar – MS-DOS, Linux, UNIX, Windows, Solaris va boshqalar.
Keling ularning ayrimlariga qisqacha to’xtalib o’tsak: