Journal of new century innovations wsrjournal com Volume – 3 Issue-5 April 2022

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
WSRJournal.com

Volume – 3_ Issue-5_April_2022 
187 
sistemasi kasalliklarida, xirurgik kasalliklarda DJT bilan ko‘rsatib beradi. XI-X 
asrda Avitsinna (Abu Ali Ibn Sino 980- 1037 y) “Kanon meditsina” (Tib qonunlari) 
kitobida ham davolash jismoniy tarbiyasining mohiyati haqida katta ko‘rsatmalar 
bergan.
Rossiyada DJT XI-XIII asrlaridayoq rivojlanib borgan. 
 
BOLALAR VA O‘SMIRLARNING NAFAS OLISH SISTEMASINING 
YOSHLAR BO‘YICHA O‘ZGARISHI 
Bolalar yoshi
1 minutdagi nafas olish soni
Chaqaloq
40-60 marta
1-2 oy 
41-35 marta 
1-3 yosh 
35-28 marta 
4-6 yosh 
26-24 marta 
7-9 yosh 
23-21 marta 
10-12 yosh 
20-18 marta 
13-15 yosh 
18-17 marta 
Harakat aktivligi bola hayotida asosiy rol o‘ynaydi. Harakat bolalarni o‘sishini 
rivojlantirishni ta’minlaydi, katta bola organizmidagi barcha organlar sistemalarini 
funksiyasi faoliyatini oshiradi, katta yoshda organizm qarishida bo‘ladigan 
funktsional o‘zgarishlarini normal ushlab turadi. Muskullar harakatlari psixik 
ematsional holatga ijobiy ta’sir etadi. Davolash JT organlar funksiyasini buzilishini 
yaxshilaydi regeniratsiyani (bitishini) tezlashtiradi gipokineziyani kamaytiradi. 
Gipokineziya (harakat aktivligini etishmasligi).
Davolash jismoniy tarbiyasi o‘zining ta’sir mexanizmi va davolash metodlariga 
asosan davolash ishlarini olib boradi. Masalan: Davolash jismoniy tarbiyasining 
mexanizmini quydagilardan iborat: 
Tonslovchi ta’sir. 
Tropik ta’sir. 
Kompleks shakllanishiga ta’siri. 

---

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
WSRJournal.com

Volume – 3_ Issue-5_April_2022 
188 
Organ va sistemalarning funksiyasini normallashtirish ta’siri. 
Bronxial astmada o‘pkaning ko‘rinishi 
1) DJT tonslovchi ta’sir Davolash fizkulturasi asosan markaziy nerv sistemasi 
(MNS)ga ta’sir etadi va qo‘zgalish ta’sir o‘tkazadi. Natijada organizmdagi biologik 
protsessini normalashtiradi. 
2) DJT tropik ta’siri. Jismoniy mashg‘ulotlar ta’sirida modda almashinuvi 
protsess II yaxshilaydi. Jismoniy mashg‘ulotlar bajarishda tahminlovchi 
sistemalarni (nerv va endokrin) sistema faoliyati yaxshilash qon aylanish faoliyatini 
normallashtiradi, nafasni va almashinuv protsesslarini aktivlashtiradi.
3) DJT sog‘likni tiklash va mehnat faoliyatini yahshilash maqsadida har hil 
kasalliklar va travmalardan so‘ng jismoniy mashqlar yordamida organizm foliyatini 
normalligini tiklaydi.
4) Barcha organlar funksiyalarini normallashtirish, ish faoliyatini tiklash 
hamda salomatlik darajasini normallashtirish, organizmni umumiy ish faoliyatini 
tiklashdan iboratdir. 
DJTdan kasalliklarni va travmalarni oldini olish ya’ni profilaktika va davolash 
maqsadida quyidagi o‘zining metod va vositalaridan foydalanib, davo chora-
tadbirlarini amalga oshiradi.
Nafas organlarda patalogik protseslar nafas aparatlarni aloxida patalogik 
protseslari yoki har xil organlarni birgalikda jaroxatlari bilan yuzaga chiqadi. 

---