Journal Volume: 02 Issue: 01
Download 1.17 Mb. Pdf ko'rish
|
HADISLARDA MA’NAVIY-AXLOQIY TARBIYA TALQINI VA UNI O’QUVCHILARDA SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI
- Bu sahifa navigatsiya:
- Journal Volume: 02 Issue: 01 | 202 Hadisi Qudsiy
nd Stability
-2608 www.sciencebox.uz/ 158 AXLOQIY TARBIYA TALQINI VA UNI O’QUVCHILARDA SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY qituvchisi ‘lishi, insonning kamolotga erishishi uchun talab etiladigan insoniy fazilatlar ifoda etilgan.Bundan tashqari, insonning oʻzini yomon nasihatlar ham oʻz aksini rsatmalarga asoslanilgan va risida bayon etilgan. axloqiy tarbiya, Muhammad Islom dini ta’limoti asoslarini yorituvchi Qur’oni Karimdan keyingi asosiy manba hadis ularga muayyan tartib berish asosan VIII asrning ikkinchi yarmidan boshlanib, uni eng bilimdon, turli fan asoslarini mukammal oʻrgangan, katta hayotiy XI asrlarda toʻrt yuzdan ortiq rganishning oʻziga xos yoʻnalishi lib, “Hadis ilmi” nomi bilan yuritilgan. Keyingi yillarda Muhammad Alayhissalomning axloqiy ko’rsatmalarini o’z ichiga olgan hadislar, Imom -adab al-mufrad” (“Adab Termiziyning “Ash-Shamoil an-nabaviya” zlari bir ma’noni anglatib, Rasulullohning hayoti va faoliyati hamda diniy va axloqiy ko’rsatmalari haqidagi rivoyatlardan iborat. Hadis hadis istilohida sanadning nihoyasi, ya’ni ma’nolardan tashkil topgan hadisning lafzlari. har bir hadisning tarkibiy qismi. Isnod aytilgan soʻzni lashlik. Muhaddis olimlar sanad bilan isnodni bir ma’noda qoʻllaydilar. aytgan va eshitgan kishidan boshlab hadislarni rsatib chiqiladi va bu hadisning asosi, dalili hasoblanadi. Hadisning haqiqiy yoki soxta ekanini ulamolar shu ilmlarni taqqoslash gan. Hadisni naql qiluvchi kishilarning yashagan yillari va ijobiy sifatlari ri deb hisoblangan. Journal Volume: 02 Issue: 01 | 202 Hadisi Qudsiy – ma’nosi O Uni Olloh taolo oʻz nabiysiga ilhom berish, tushida ko Paygʻambar (s.a.v)esa, buning ma’nosini Olloh nomidan, Olloh taolo aytdi, deb sahobalariga etkazganlar. Hadislar e’tiborga olinishi jihatidan esa yana uch qismga bo’linadi: 1. Sahih. 2. Hasan. 3. Zaif. Qur’oni karimda barcha huquqiy va axloqiy masalalar umumiy tarzda bayon etiladi. Ularga aniqlik kiritish va izohlab uqtirish uchun Muhammad hadislarni paygʻambarning safdoshlari yodda saqlashga (s.a.v)hayotlik chogʻlarida sahobalarning Qur’oni karimga hadislarni aralashtirib yuborishlaridan qoʻrqib, hadislarni yozishdan qaytarar edilar. Rasulul qilish odat tusiga kirdi. Shu aralashib qolishidan va hadis naql qiluvchi sahobalar vafot etishlari bilan hadis zoe bo’lishidan qoʻrqib, uni yozma shaklda to Muhammad alayhissalomning ibratli ishlari, e’tiqod, poklik va insonga xos ma’naviy xislatlarni ifodalovchi so mujassamlangan. Hadislar dastlab yozib borilmagan. Payg hadislarni Qur’oni Karim oyatlari bilan borilishiga ruxsat etmaganlar. Biroq payg’ambar Muhammad Alayhissalom huzurida sahobalar boʻlib, ular Rasuli akramdan eshitgan hadislarini yodlab borganlar. Jumladan, hazrati Abu Hurayra ana shunday mo’’tabar kishilardan biri bo’lib, hadislarni mukammal yodlab borgan. Abu Hurayra tomonidan qayd etilgan hadislar to hisoblangan.Lekin hadislarni yod olgan kishilar sonining tobora kamayib borishi natijasida ularning asta-sekin unutilib ketishi borasidagi xavf yuzaga keladi. Ana shu xavfning oldini olish maqsadida xalifalar ishonarli hadislarni to xususidagi farmon dastlabki xalifa Umar ibn Abdulaziz tomonidan berilgan. VIII-IX asrlar hadis ilmining rivojlanishida “oltin davr” hisoblanadi. Bu davrga kelib, Islom ulamolari tomonidan hadislarning qay darajada to toʻplanganligi jiddiy tadqiq etila boshlandi. Chunki ba’zi soxta, ishonchsiz hadislar ham paydo boʻla boshlagan, ularni tekshirib, asl hadislarni tiklash va yozma ravishda qayd qilish zamon talabi boʻlib qolgan edi. Shuning bilimdon, oʻtkir mulohazali kishilarning asta hadislarning haqiqiy, ishonarli, ya’ni sahihlarini saqlab qolish maqsadida ular tekshirilib, asl holiga keltirib, yozib yigʻila boshlangan. Ana shu tarzda hadis ilmi rivojlana boshlagan. Islom olamida oltita ishonchli to etilgan. Ushbu manbalarning mualliflari IX asrda yashab ijod qilgan quyidagi muh boʻlganlar: Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil Hajjoj(819- 874), Imom Iso Muhamma Sulaymon Sijistoniy (817- Muhammad ibn Yazid ibn Mojja Muhaddislar tomonidan yaratilgan va ishonarli manbalar deya e’tirof etilgan “Al Download 1.17 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling