Joytun madaniyati - Joytun madaniyati (mil.avv. VII-VI ming yillik birinchi yarmi) Janubiy Turkmanistonda neolit davriga ko'plab manzilgohlar aniqlangan bo'lib, ulardan dastlab o'rganilgani va mashhuri Joytun (ikkinchi nomi Chaqmoqlidepa) manzilgohi hisoblanadi. Ashgabat shahridan 30 km. shimolda qum barhanlarida joylashgan Joytun keyinchalik Janubiy Turkmanistonning butun neolit davri ishlab chiharuvchi xojalik shaklidagi madaniyati bilan fanga kiritildi.
Manzilgoh o'tgan asning 30-yillarida ashgabadlik arxeolog A.A.Marushenko tamonidan aniqlangan. Yodgorlikda amalga oshirilgan tadqiqotlarning keyingi bosqichi ikkinchi jahon urushidan so'ng tashkil etilgan Janubiy Turkmaniston arxeologik kompleks ekspeditsiyasi (JTAKE) faoliyati bilan bogliq bo'lib, 50-yillarda B.A.Kuftin tomonidan qisman qazishma ishlari olib borilgan. 1955-1963 yillarda V.M.Masson rahbarligida amalga oshirilgan qazishmalar davomida yodgorlik toliq o'rganiladi. Turkmanistonning janubida Kopetdag tizmalari yonbagrida shakllangan bu madaniyat Eronning shimoli-sharqiy hududlariga ham tarqalgan. Joytun madaniyati taraqqiyoti ilk, rivojlangan va so'nggi bosqichlardan iborat. - Manzilgoh o'tgan asning 30-yillarida ashgabadlik arxeolog A.A.Marushenko tamonidan aniqlangan. Yodgorlikda amalga oshirilgan tadqiqotlarning keyingi bosqichi ikkinchi jahon urushidan so'ng tashkil etilgan Janubiy Turkmaniston arxeologik kompleks ekspeditsiyasi (JTAKE) faoliyati bilan bogliq bo'lib, 50-yillarda B.A.Kuftin tomonidan qisman qazishma ishlari olib borilgan. 1955-1963 yillarda V.M.Masson rahbarligida amalga oshirilgan qazishmalar davomida yodgorlik toliq o'rganiladi. Turkmanistonning janubida Kopetdag tizmalari yonbagrida shakllangan bu madaniyat Eronning shimoli-sharqiy hududlariga ham tarqalgan. Joytun madaniyati taraqqiyoti ilk, rivojlangan va so'nggi bosqichlardan iborat.
Joytun ilk bosqichiga oid manzilgoh 5,5 metr balandlikdagi tepalikdan iborat, 2,5 metr qalinlikda 5 ta madaniy qatlam aniqlangan. Manzilgohda kvadrat shaklidagi 30 ta uylar o'rganilgan. Uylar hajmi 60-70 sm. Hajmdagi gishtlar va paxsadan barpo qilingan. Xom gisht va paxsaga samon qoshilgan. Uylarning sathi va devorlari loysuvoq qilingan va oxra bilan bo'yalgan. Betartib qurilgan uylar yagona rejaga asoslangan: kichkina xona, o'rtasida ochoq joylashgan, xona atrofida xojalik xonalari va kichkina hovli mavjud. Uylarning hajmi 13-39 kv.m. ni tashkil etadi. Arxeolog olim V.M.Massoning taxminlariga ko'ra ularning har birida 5-6 nafar a'zolardan tashkil topgan oila istigomat qilgan. Hovlida joylashgan o'ralarda galla saqlangan. - Joytun ilk bosqichiga oid manzilgoh 5,5 metr balandlikdagi tepalikdan iborat, 2,5 metr qalinlikda 5 ta madaniy qatlam aniqlangan. Manzilgohda kvadrat shaklidagi 30 ta uylar o'rganilgan. Uylar hajmi 60-70 sm. Hajmdagi gishtlar va paxsadan barpo qilingan. Xom gisht va paxsaga samon qoshilgan. Uylarning sathi va devorlari loysuvoq qilingan va oxra bilan bo'yalgan. Betartib qurilgan uylar yagona rejaga asoslangan: kichkina xona, o'rtasida ochoq joylashgan, xona atrofida xojalik xonalari va kichkina hovli mavjud. Uylarning hajmi 13-39 kv.m. ni tashkil etadi. Arxeolog olim V.M.Massoning taxminlariga ko'ra ularning har birida 5-6 nafar a'zolardan tashkil topgan oila istigomat qilgan. Hovlida joylashgan o'ralarda galla saqlangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
