Jumıs haqi xızmetkerler tabısı

Tiykarǵı hám qosimsha jumıs
Tiykarǵı jumıs haqisina islengen waqt, orınlanǵan jumıslar mug’dari hám sapası ushın xızmetkerge esaplanatug’in jumıs akt:
orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı bahalar boyinsha to’lew;
tarif stavkaları ;
okladlar;
sıylıqlar ;
jumıstıń normativ sharayatlarınan shetkeshig’iwlar:
tungi waqıtta, jumıs vakdddan tisqari islegenlik munasábeti menen qosimsha to’lewlar; briga bolıp tabıladı lik ushın qosimsha haqi,, jumısshınıń aybı bulmagan x;olda islemegenlik ushın to’lew hám xokazolar kiredi.
Qosimsha jumıs waqtin miynet boyinsha nizam hu’jjetlerinde názerde tutılǵan islenbegen waqt ushın to’lewler:
náwbettegi demalıslar;
emiziwshi analardıńlar jumısındaǵı tánepisler;
o’spirimlerdin’ jeńillikli saatları;
mámleket hám jámiyetlik minnetlemelerin atqarganliq ushın to’lewlar; justan bushatish paytinda beriletuǵın napaqalar hám basqalar kiredi.
Miynetga haqi to’lewdin’ tiykarǵı formaları orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı hám sırtqı kórinisler esaplanadi.

Orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı jumıs haqi, islep shig’arilg’an ónim (jumıslar) mug’dari jáne onıń birligi ushın bahalar tiykarında esaplanadi.

Misol. III razryadlı júzimar' bir ayda 80 detal' tayarladı. Bir detal' ushın orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı baha — 1250 sum. Onıń jumıs haqi 100 mıń sumdi (1250 x 80) quradı.
Orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı haqinin’ -sıylıq hám akkord formaları da qollaniladi.
Orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı -sıylıq forması islep shig’ariw normaların atqaratug’in hám asırıp atqaratug’in ushın sıylıqlar to’lewni názerde tutadı.
Mısal. III razryadlı júzimar' normanı 70 detal' tashkil etkende 80 detal' tayarladı, orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı baha — ónim birligi ushın — 1250 sum. Islep shig’ariw normasın asırıp orınlawdıń bir bir procenti ushın orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı summasınan 3% mug’darida sıylıq belgilenedi.

Islep shig’ariw normasın orınlaw procenti:

114% = (80 : 70 x Yu0);
sıylıq mug’dari — 42% (14 x 3);
orınlanǵan iske qarap tólenetuǵın is haqı haqi, summasi— 100 000 sum (1250 x 80);
sıylıq summası — 100 000 x 42 : 100 = 42 000 sum;
ulıwma jumıs haqi summası — 100 000 + 42 000 = 142 000 sum.
Miynetke haqi, to’lewdin’ akkord formasında xam onıń tawısıwınıń ko’rsetilgen muddetlerin esapqa alǵan túrde orınlanǵan islerdiń pútkil kolemine esaplanadi.
Kollektiv jumıs haqin brigadanin’ bir bir aǵzası islegen waqti hám brigada aǵzasınıń razryadına (tarif stavkasına) proporcional túrde bo’linedi.
Kollektiv jumıs haqinin’ atap aytqanda brigada islep taptan qosimsha jumıs haqi, hám sıylıq miynetde qatnasıw koefficiyentin (MIK) esapqa alǵan túrde bo’lisiwi múmkin.

Miynetde qatnasıwdıń haqiyqiy koefficientin brigadanin’ xar bir aǵzasına brigada keńesi kárxana basshısı tárepinen tastiyiqlang’an protokoldı rásmiylestiriw joli menen belgileydi.

Miynetke haqi, to’lewdin’ forması jumıs haqin xızmetker tárepinen islengen mug’daridan hám bir saat jumıs ushın tarip stavkasınan kelip shig’ip esap-kitap keliwin názerde tutadı.
Misal. II razryadam slesar' iyunda 170 saat islegen. Bir saat ushın tarip stavkası 1200 sumga ten’.
Onıń jumıs Haqi, 204 OOO sum (1200 x 170) quradı. jilıq to’lewi baxtibay jumıs haqinin’ bir túri esaplanadi.
Miynetke haqi to’lewdin’ bul sisteması sapa hám mug’dar ko’rsetkishleri ushın sıylıq esaplawdi názerde tutadı. Ol baxtibay isleytuǵın jumısshılar aylıq lawazım is haqıları belgilengen xizmetkerler jumıs haqisin esap-kitap qiliwda qollaniladi.
Sıylıq tastiyiqlang’an hám kárxanada ámel qilip atrg’an sıylıqlaw tuwrisindag’i qaǵıyda boyinsha, tan’lag’an waqit hám lawazım is haqısı yamasa tarif stavkasın esapqa alǵan túrde esaplanadi.

Sıylıqlaw tuwrisindag’i qaǵıyda kárxananıń o’zi tárepinen islep shig’ariw sharayatları hám qásiyetlerine salıstırǵanda qollaw arqali islep shig’adi xamda kárxana basshısı yamasa shólkemlestiriwshilerdin’ ulıwma jetiliwi tárepinen tasdiyiqlanadi.

Misal. Injiner may ayında 16 kún islegen. Ayda jumıs kúnleri sanı — 22. Aylıq lawazım is haqısı — 160 mıń sum.
May ushın sıylıq procenti — 75%. Lawazım is haqısı boyinsha haqi 116 363, 6 sum (160 000 : 22 x 16). Sıylıq 87 272,7 sumga teń (116 363, 6 x 75 : 100).
Ulıwma jumıs Haqi 203 636, 3 sumdi quraydı (116 363, 6 + 81 272,7).
Tu’ngi waqitta jumıs ushin haqi to’lew. Saat 22. 00 den tap saat 6.00 ge shekem bolg’an waqt tu’ngi waqt dep esaplanadi (O’zR Miynet kodeksiniń 122-statyası).
Eger xızmetker ushın belgilengen kúndelikli jumıs (smena) mu’ddetinin’ keminde yarım tu’ngi waqitqa tuwri kelse, tungi jumıs waqti mu’ddeti bir saatqa, jumıs háptesi múddeti xam sog’an muwapiq túrde qisqartiriladi.
To’mendegilerdin’ tungi waqitta islewine jol qoyilmaydi:
—ha’miledar hayallar hám 14 jasqa tolmag’an balası (16 jasqa tolmag’an mayıp balası ) bar hayallar ;
— 18 jasqa tolmag’an shaxslar ;
—nizam hújjetlerine muwapiq basqa taypa daǵı jumısshılar.
Tungi waqittag’i jumıs kárxanada ornatilgan baslanǵısh hújjetler menen rásmiylestiriledi. Tuski waqittag’i jumıstıń har bir saatı ushın keminde bir yarım teńdey mug’darda haqi tulanadi, yaǵnıy tungi waqittag’i jumıs ushın qosimsha to’lew 170 mug’dardi saat stavkasınıń 50% ten kem buliwi múmkin emes.
Kárxana o’zınıń ishki hújjetler, mısalı kollektiv shártnamasında yamasa Miynetke haqi, to’lew tuwrisindagi pizomda tungi waqittag’i jumıs ushın qosimsha to’lewdi nizam hújjetlerinde belgilengen mug’dardan ortasha etip belgilewi múmkin.
Jumıs waqtinan tisqari jumıs ushın haqi, to’lew. Belgilengen kúndegilik jumıs múddetinen tisqari islew jumıs waqtinan tisqari jumıs dep esaplanadi.

A’debiyatlar dizimi

1. 
   Buxgalterskiy finansovыy uchet: Uchebnik dlya vuzov / Pod red. Prof YU.A. Babaeva. – M.: Vuzovskiy uchebnik, 2006.
   

2. Sotivoldiev A.S. Zamonaviy buxgalteriya xisobi. Darslik.–T. BAMA,2005 y
3. Do‘stmuradov R. Audit asoslari. Darslik. –T.: “Fan”, 2004
4. Karimov A.A. Buxgalteriya hisobi. /Darslik -T.: SHarq,2004.
5. O‘razov K.B. Buxgalteriya moliyaviy hisobi. O‘quv qo‘llanma.
Samarqand, SamISI, 2013y.
7. Pardaev A.K., Pardaeva Z.A. Boshqaruv hisobi.–T.:“Tafakkur”2014. 8. Xasanov B.A. Boshqaruv hisobi./Darslik -T.:Iqtisod-moliya, 2005.