Jun tolalarini dastlabki ishlash tехnologiyalari” Reja

rasm. Junning tuzilishi. 
1.
Piyozcha; 2-Ildiz;3-Sterjen; 4-Yog‘ bezlari; 5-Ter bezlari; 6-Teshikchalar; 7-Joydashish yuzasi 
Ter bezlari ajratib chiqayotgan ter yog‘ bilan qo‘shilib teryog‘ hosil bo‘ladi. 
Ularning miqdori xayvonlarning zotiga bog‘liq. Masalan mayin jun tarkibida 11% 
yog‘ va 7% ter bo‘lsa, dag‘al junda 4% yog‘ va 8% ter bo‘ladi. Jun qatlami 
ko‘ndalang kesmi bo‘yicha uch qatlamdan iborat: sirtqi, ichki va o‘zak ( -rasm). 
 
 
-rasm. Jun tolasi qirqimi. 
1-Sirtki qatlam,2-ichki qatlam,3-o‘zak 
Sirtqi qatlami - tolani tashqi qatlamini tashkil etadi. Bu qatlam xalqasimon 
ravishda joylashgan bo‘lib, 1 mm uzunlikdagi tolada 40-50 ta xalqalar mavjud. 
Tolaning tovlanishi xalqalar shakli va joylashishiga bog‘liq. Agar xalqalar yirik 
vatolada zich joylashgan bo‘lsa tola yaxshi tovlanadi. Bu qatlam tolani mexanik 
zararlanishdan va atmosfera ta’siridan saqlaydi. 

---

Ichki qatlam - sirtqi qatlamdan so‘ng joylashgan bo‘lib, qalinligi 3 - 10 mkm 
ni, uzunligi esa 80  100 mkm li urchuqsimon katakchalardan tashkil topgan. 
Katakchalar tolalar o‘qiga nisbatan ko‘ndalang joylashgan Bu qatlamda bo‘yovchi 
moddalar mavjud bo‘lib, pigmentni tashkil etadi.
O‘zak qatlam - ushbu qatlam barcha turdagi junlarda bo‘lavermaydi. Bu qatlam 
yupqa bo‘sh kataklardan tashkil topgan bo‘lib, havo bilan to‘lgan. Junni dag‘alligi 
qancha oshsa, uni o‘zak qatlami oshib boradi. Mayin junda u bo‘lmaydi.  
Jun tolalari tashqi ko‘rinishi, xususiyati, hamda ichki tuzilishi bo‘yicha: mayin jun 
tipi, oraliq, o‘qloqsimon va o‘lik tola tipiga bo‘linadi.  
Mayin jun tipi - Ushbu jun tipi qalinligi 30 mkm gacha bo‘lib, u juda mayin 
bo‘ladi. Bu turdagi junda faqatgina sirtqi va ichki qatlam mavjud xolos. Bunday 
turlardan yuqori sifatli matolar to‘qiladi.
Oraliq jun tipi - Ushbu jun tipi mayin va o‘qloqsimon tiplar orasida joylashgan 
bo‘lib, uni qalinligi 30-50 mkm ni tashkil etadi.
O‘qloqsimon jun tipi - Ushbu tipdagi junni qalinligi 50  150 mkm ni tashkil 
etadi. Bu jun tipi 32 qatlam sirtqi, ichki va o‘zak qatlamlardan tashkil topgan.
O‘lik tola tipi - Ushbu jun tipi nihoyat dag‘al bo‘lib, o‘zak qatlami katta 
miqdorni salkam 90% ni tashkil etadi. Bu tolalar qalinligiga qaramay nozik, 
sinuvchan bo‘ladi. Bunday jun tiplari dag‘al va yarim dag‘al junlarda uchraydi.