Jurnalistika fakulteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O ‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
JURNALISTIKA FAKULTETI
O‘ZBEK TILSHUNOSLIGI KAFEDRASI
318 - guruh talabasi
Ismatullayeva Dildoraning
“Egalik shakllarining o`z va ko`chma ma`nolarda voqealanishi” mavzusidagi


KURS ISHI

Ilmiy rahbar:______________

TOSHKENT – 2023

MUNDARIJA

Kurs ishining umumiy tavsifi ……………………………………

1. 
   Kirish. O`zbek tilida o`z va ko`chma ma`no……………….
   
2. 
   Asosiy qism.
   

1. 
   O'zbek tilida egalik shakllarining o`z va ko`chma ma`nolarda
   

voqealanishi ……………………….….……….………………....
1. 1 O`zbek tilida egalik shakllarining ….…………………….....
1. 2 Egalik shakllari va ularning imlosi……………………………
1. 3 So’zning o’z va ko’chma ma’nosi ……………………………
1. 4 Egalik shakllarining ko’chma ma’nolarda voqealanishi

3. 
   Xulosa ……………………………………………………..
   
4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………
   

Kurs ishining umumiy tavsifi.

O’zbekiston Respublikasi mustaqillikni qo’lga kiritgandan keyin 140dan ortiq chet davlatlari bilan diplamatik aloqa o’rnatdi. Bu o’z navbatida mamlakatimiz yoshlari oldida zamonaviy bilimlarni egallash, axborot texnologiyalari va chet tillarini bilish zaruriyatini yukladi .

O’zbekiston azaldan o’zining qomusiy bilimga ega olimlari , ilm-ma’rifat maskani ekanligi bilan jahon tamaddunida o’ziga xos o’ringa ega. Zullisanoyin shoirlar,bir necha tillarni biladigan buyuk mutaffakkirlar avlodidan ekanmiz bizning oldimizga ularga munosib avlod bo’lish ma’suliyatini yuklaydi.
Til o’rganish masalan avvla-avvladan paydo bo’lgan. Ma’mun akademiyasi tarjima maktabining dunyo ma’rifatiga qo’shgan xissasi Talego maktabinikidan aslo kam emas.
Shu ma’noda,biz yoshlar ham chet tillarini bilish barobarida, yetuk tilshunoslarning tilning turli aspektlari to’g’risida yozgan adabiyotlari, biron bir baxsli mavzu yuzasidan ularning nuqtai-nazarlari bilan tanishgan holda, o’z mustaqil fikriga ham ega bo’lishimiz kerak.Bu narsa bizning bitiruv malakaviy iahlarimizda o’z aksini topadi.
Men bitiruv malakaviy ishi uchun tanlagan mavzum fransuz tili grammatikaga tegishli bo’lib ”gapning kammunikativ katigoriyalari” deb ataladi.Bu mavzuni tanlashdan maqsad amaliy grammatika kursiga bir gaplarning sodda va qo’shma turlarini o’rganganmiz.Keyinchalik,sintaksisni chuqurroq o’rganganimiz sari predikatsiya gaplarning turlari haqida ham ko’proq ma’lumotga ega bo’la boshladik.
Ma'lumki, keyingi yillarda yurtimizda va hattoki, jahon miqyosida ro'y bergan va ro'y berayotgan ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy o'zgarishlar, ayniqsa, O'zbekiston Respublikasi istiqlolga erishgach, «O'zbekiston Respublikasining Davlat tili haqida»¹gi Qonunning e'lon qilinishi o'zbek tili va adabiyotiga munosabatni, uning mavqeini tubdan o'zgartirdi.
So'z turkumlari ustida ishlash metodikasining lingvistik asosi so'zlarning leksik-grammatik, morfologik va sintaktik belgilariga ko'ra turli gruppalarga ajratilishi — so'z turkumlari haqidagi ilm hisoblanadi.
So'zlarni leksik-grammatik turkumlarga ajratishda uch belgiga: 1) leksik ma'nosi (nimani ifodalashi, ya'ni shaxs, narsa harakat yoki holat, belgi kabilarning umumlashtirilgan ma'nolari), 2) morfologik ( so'zning turli formalar sistemasi) va 3) sintaktik (turli morfologik formalarning snntaktik funktsiya bajarishi) belgilariga asoslaniladi. Demak, so'z turkumlari ustida ishlash o'quvchilarning muayyan guruhdagi so'zlarning umumlashtirilgan ma'nolarini, kishilarning aloqa vositasi sifatidagi rolini tushunib olishlariga qaratilishi zarur.
Boshlang'ich sinf o'quvchilari so'z turkumlari (ot, sifat, son, olmosh, fe'l) bilan umumiy tanishtirilgandan so'ng har bir leksik-grammatik gruppa alohida o'rganiladi. Bu so'z turkumlarini o'rganishning boshlang'ich bosqichidayok ularni taqqoslashga qulay sharoit yaratadi va bu bilan shakllantiriladigan grammatik tushunchaning asosiy tomonlarini aniqroq ajratishga imkon beradi. Boshlang'ich sinf o'quvchilari ot, sifat, son, fe'lning quyidagi xususiyatlarini bilib oladilar: 1) so'z nimani bildirishi (shaxs, narsa belgisi, shaxs, narsa sanog'i va tartibi, shaxs, narsa harakati yoki holati), 2) qanday so'roqlarga javob bo'lishi, 3) o'zgarisho'zgarmasligi, qanday doimiy kategoriyalari mavjudligi, 4) gapda, asosan, qanday bo'lak vazifasida kelishi.