K arim a q osim ova

z a b a r - ta
kabi o'rgatsalar, boshqalari 
b e z a b a r b a , te z a b a r ta
kabi, 
yana birovlari 
b e - z a b a r - a ; z e r - i, p e s lt-u ; te - z a b a r - a , z e r - i, p e s h - u
deb 
o'rgatganlar.
M aktabxonada 
„ z e r -и z a b a r “
quruq yodlatilgan, nimaga xizm at 
qilishi aytilm agan. Aslida esa bu belgilarning m a’lum xizm ati bor.
* Mazkur mavzu U.AbduIlayevning „Eski maktabda xat-savod o'rganish" 
(„O'rta va oliy maktab" nashriyoti, I960) kitobi asosida yontildi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

zabar (fatha
) —undosh h a rf ustidagi urg‘u belgisiga o ‘xshash chiziqcha 
bo ‘lib, undoshga 
a
unli tovushini q o ‘shib aytish zarurligini ko'rsatadi; 
zer (k a sra )
undosh h a rf ostidagi chiziqcha b o 'lib , shu undoshga / unli 
tovushini q o'shib aytish kerakligini bildiradi; 
p esh (za m m a )
esa undosh 
harf ustiga qo'yiladigan belgi b o'lib, shu u n d osh tovushga 
и
unlisini 
q o 'shib aytish zarurligini ko'rsatadi. D em ak, arabcha m atn lam i o'qish
uchun .,zer-u zabar“ ni bilish ju d a zaru r bo'lgan, am m o o'qishga 
o'rgatish anglab o'qishga asoslanm agani uchu n bolalar 
m im za b a r 
m a
, 
m im zer m i, m im p esh mu
deb yodlaganlar, ,,zer-u zabar"ning 
m ohiyatini anglam aganlar.
3-bosqich. Bo‘g‘inlarni qo‘shish. Eski m aktabda bo'g 'in larn i 
qo'sliish „abjad" bilan boshlangan. M aktabdor taxtaning ikkinchi 
tom oniga arab tili alfavitidagi 28 ta harf jam langan 8 so'zn i ,,zer-u 
zabar" bilan yozib bergan. Bolalar bu 8 ta so'zni birin-ketin hijo 
usulida o'q ib yodlab olganlar. M asalan,