K arim a q osim ova

So‘z turkumi
Nimani bildiradi?
Qanday so'roqqa 
javob bo'ladi?
Qanday
o'zgaradi?
Ot
Sifat
Son
Kishilik olmoshi
Fe’I
III. Mustaqil ijodiy ish.
1. „Bahordagi ishlar11 mavzusidagi m ateriallarni to ‘plash va tartibga 
solish.
2. M avzuga d o ir rasm ustida ishlash.
3. M avzuni yoritishga xizmat qiluvchi leksik birliklar ustida ishlash.
4. Insho rejasini tuzish.
5. Reja asosida qayta hikoyalash.
6. Inshoni yozm a shakllantirish.
7. Yozilgan inshoning xato-kam chiliklarini tuzatish.
Topshiriq. 
Yozgan inshongizdagi ot, sifat, son, kishilik olm oshi,
fe’lga oid so'zlam in g tagiga tegishlicha chizing.
Uyga vazifa: 
0 ‘tilganlarni takrorlash.
N azorat-hisobga olish va xatolar ustida ishlash darslarining o'ziga 
xos xususiyatlari bor. Bilimni tekshirish darsi o'quvchilam ing nazariy 
bilim larni am aliyotga qanday tatbiq qilishlarini aniqlash m aqsadida 
o'tkaziladi. Beriladigan topshiriq turlari va ularning m azm uni tek ­
shirish m aqsadiga qarab belgilanadi. Bunda diktant, bayon va maxsus 
gram m atik m ashqlardan foydalaniladi.
Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida qo‘llaniladigan metodlar
O na tilini o'qitishda o 'qituvchi bilan o'quvchining birgalikdagi 
faoliyatini tashkil etish shakllari, m etodlari va usullari ta ’lim tizim ining 
takom illashuvi bilan bog'liq holda rivojlanib, yangilanib borm oqda.
XX asrning oxirgi yillariga qad ar o'qitish m etodlari sifatida tushu n- 
tirish-bayon m etodi, suhbat m etodi, analiz-sintez m etodi, m ustaqil 
ish m etodi, induktiv va deduktiv m etodlar ona tili ta ’limi darslarini 
tashkil etishda ko 'p ro q qo'llanilib kelindi.
Bayon qilish metodi 
ona tili darslarida qo'llangan asosiy m e- 
todlardan biri bo'lgan. Bunda o'qitu v ch i bayon qilishdan oldin 
o 'quv chilam in g o'rganilayotgan m avzu yuzasidan bilim larini aniqlab 
olgan. Bu o'quvchilarni o'qituvchi bayonini kuzatib, tinglab borishga,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

faol bo'lishga undagan. O 'qituvchining bayoni, ya’ni bayon qilish 
m etodida gram m atik m avzuning xususiyatidan kelib chiqib, o'qituvchi 
m a ’lum otlarni o 'z so'zlari bilan bayon qilib bergan. Bunda o'qituvchi 
zimmasiga o'rganilayotgan gram m atik m avzuning m uhim o 'rinlarin i 
aniq, lo'nd a, m isollar tahlili bilan izchil bayon qilib berish vazifasi 
yuklangan. B oshlang'ich sinflarda bayon qilish m etodi o'quvchilam ing 
yoshi va eslab qolish holatidan kelib chiqqan holda 3—5 daqiqaga 
m o'ljallangan. Bayon qilish m etodini qo'llash holatlari hozir ham
uchraydi.
Suhbat metodi 
boshlang'ich sinflarda ona tilini o'qitish da keng 
qo'llaniladigan va shu bosqich o'quvchilari tabiatiga mos m etod sana- 
ladi. Suhbat m etodi 
savol-javob metodi deb ham yuritilgan. Suhbat 
m etodi o'qituvchidan m avzuning xususiyatini o'zid a aks ettirgan 
o'quv m aterialini topishni, gram m atik mavzuning m uhim belgilarini 
aniqlash, ularning o'xshash va farqli jihatlarini ajratish, o'xshash va 
farqli jihatlariga qarab guruhlash, um um lashtirishga, xulosa chiqa- 
rishga yo'naltirilgan savollar tuzishni, ularni o'quvchilarga izchil berib 
borishni talab etadi.
B oshlang'ich sinflarda suhbat m etodining 
muammoli o‘qitish me­
todi 
sifatida q o'llanilishi t a ’lim da o'q uv ch ilarn i faollashtirishga katta 
t a ’sir ko 'rsatadi. 
Muammoli o‘qitish metodiga 
am erikalik pedagog 
va psixolog D yun 1894-yilda asos solgan. Bu m etodning m aqsadi 
ilmiy tush u n chalarni o'zlashtirishga yordam berishgina em as, balki 
o 'q u v ch ilam in g bilish qobiliyatini ham rivojlantirish, ijodiy qobili- 
yatlarini o 'stirish ham dir. B unda suhbat davom ida o 'q itu v ch in in g
topshirig'i bilan o 'q u v ch in in g oldiga biror m uam m o q o 'y ilad i va 
darsda m uam m oli vaziyat yaratiladi. Bu m uam m oni o 'q u v ch i oldin 
egallagan bilim lari asosida hal etadi. B oshlang'ich sin fo 'q u v c h ila rin in g
hayotiy tajribalari kamligi sababli o 'q itu vch i m uam m oni hal qilishga 
yordam lashuvchi savollar beradi. M uam m oni o'quvchi hal qila ol­
m asa, uni o 'q itu v ch in in g hal qilishiga to 'g 'ri keladi. Shuning uch un
boshlang 'ich sinfda m uam m oli o 'q itish m etodi