K arim a q osim ova

So‘z yasovchi qo'shimchalar ustida ishlash. Bu morfemani o 'r ­
ganishning asosiy vazifasi o'quvchilarni so'zda so 'z yasovchi q o ‘- 
shim chaning ahamiyati bilan tanishtirish va shu asosda so'z yasovchi 
qo'shim chali so'zdan o 'z nutqida ongli foydalanish ko'nikmasini 
o'stirish hisoblanadi. O 'quvchilar so'z yasovchi qo'shim cha yordam ida 
yangi leksik m a’noli so'z yasash m umkinligini tushunishi m uhim a h a­
miyatga ega.
So'z yasovchi qo'shim chalar ustida ishlash b a ’zi so'z yasovchi 
qo'shim chaning m a’nosini va yasama so'zning gram m atik belgi- 
larini aniqlash bilan birga olib boriladi. So'z yasovchi qo'shim chaning 
m a’nosini tushuntirish uning so'z yasashdagi aham iyatini o'quvchilar 
anglashiga im kon beradi, ularning d iq q at-e’tibori so'z yasovchi 
qo'shim cha yordam ida yangi leksik m a ’noli so 'z yasalishiga qaratiladi. 
Masalan: 
ish — ishchi, ishli, ishchan, ishla).
Yasalgan so ‘z qaysi so 'z turkum iga kirishini aniqlash so 'z yasovchi 
q o'shim cha yordam ida har xil so'z turkum iga oid so 'zlar yasash m um - 
kinligi haqidagi tasaw u rn i chuqurlashtiradi.
So'z yasovchi qo'shim chani ongli o'zlashtirish uchun quyidagi 
m ashqlar guruhidan foydalanish yaxshi natija beradi:
Birinchi guruh mashqlarga
har xil so 'z yasovchi q o'shim cha 
qo'shish bilan hosil bo'lgan bir xil o'zakli so'zlam ing m a’no jih atdan
farqini qiyoslashga oid vazifalar kiradi. M asalan, 
gul 
so'zidan 
-chi, 
-zor
so'z yasovchi qo'shim chalari bilan yangi so 'z yasang. Hosil 
bo'lgan so'zlarni m a’nosi va tarkibiga k o 'ra qiyoslang. U larda nim a 
o'xshash? So'zning qaysi qismi ularni m a’nosiga ko'ra farqlayapti? 
Yangi so'zlarni qatnashtirib gap tuzing.
Ikkinchi guruh mashqlarga
bir so'z yasovchi qo'shim chani 
h ar xil so'zlarga qo'shishdan hosil bcflgan so'zlarda so 'z yasovchi 
qo'shim chaning m a’nosini qiyoslashga oid vazifalar kiradi. Bunday 
m ashqlam ing m aqsadi so 'z yasovchi qo 'sh im ch anin g m a’nosi haqi­
dagi bilimni elem entar tarzda um um lashtirish hisoblanadi. M asalan,