K bio. Eu-19 guruh talabasi Muhammadzokirova Osiyo Mavzu: Parazit zuluklar va parazit

K.BIO.EU-19 guruh talabasi Muhammadzokirova Osiyo

Mavzu:Parazit zuluklar va parazit

Halqali chuvalchanglar (Annelides) tipi, zuluklar (Hirudinea) sinfiga 400 ga yaqin tur kiradi. Ular asosan chuchuk suvlarda, bir qismi esa dengizlarda yashaydi. Umurtqali hayvonlar sirtida vaqtincha parazitlik qilib yoki yirtqichlarcha hayot kechiradi. Ular asosan qon so’rib yoki mayda hayvonlar bilan ovqatlanadi. Ayrimlari quruqlikda yashashga ham moslashgan. Masalan, tropik nam o’rmonlarda, quruqlikda - Avstraliya, Janubiy Osiyo, Yaponiya va boshqa janubiy mamlakatlarda 3-5 smli qonxo’r jag’li zuluklar daraxtga yopishgan holda hayvon va odam o’tishini poylaydi va ko’pincha tashlanib, azob beradi.
Zuluklar juda ham harakatchan, suv ostida o’rmalab yoki suvda suzib yashaydi. Ularning tanasi yelka qorin tomonga yassilanganligi bilan boshqa halqali chuvalchanglardan farq qiladi. Tanasining oldingi uchida muskulli so’rg’ichi bo’lib, uning o’rtasida og’iz teshigi joylashgan. Gavdasining keyingi uchida esa juda yaxshi rivojlangan orqa so’rg’ichi joylashgan. Orqa so’rg’ichining yelka tomonida anal teshigi bor. Zuluklar boshqa halqali chuvalchanglardan ana shu so’rg’ichlarining bo’lishi, ularda parapodiyalar, jabralar va boshqa qillarining bo’lmasligi bilan (qillar faqat primitiv turlaridan - qildor zuluklardagina saqlangan) keskin farq qiladi. Bundan tashqari zuluklar gavdasining sirtqi halqalari ichki halqalariga to’g’ri kelmaydi, ya’ni sirtqi segmentlari bilan ichki segmentlarining mosligi buzilgan. Zuluklarning turli vakillarida har qaysi haqiqiy ichki segmentiga 3 tadan 5 tagacha tashqi segmentlar to’g’ri keladi (tibbiyot zulugida 5 ta tashqi segment to’g’ri keladi).
Ko'pgina hollarda, zuluklarni haqiqiy parazitlar deb atash mumkin emas, chunki ular orasida doimiy ravishda uy egasining tanasida yoki uning ichida yashaydigan turlar deyarli yo'q. Qoida tariqasida, zuluklar o'z qurbonlarini qidirishda faol hayot tarzini olib boradilar, ularning qarshiligini hali ham engish kerak. Shuning uchun ular yaxshi rivojlangan asab tizimiga ega va dunyoda yashovchi barcha turlarning ko'zlari bor. Tana juda muskulli va bu jihatdan zuluklar barcha qurtlardan ustundir.
Shunday qilib, masalan, doimiy jismoniy mehnat bilan shug'ullanadigan yomg'ir qurtlarida mushaklar tana hajmining taxminan 30 foizini, zuluklarda - 65 gacha. Ularning ko'pchiligi ajoyib suzuvchilardir.Ikki qadimiy turdan tashqari, barcha zuluklar ikkita katta guruhga bo'lingan: ba'zilari ovqat hazm qilish trubkasi oldida mushak tanasiga ega, boshqalari esa tishlari bilan o'tirgan jag'lar bilan jihozlangan. Ushbu "asboblar" yordamida qon so'ruvchi turlar o'z qurbonlarining terisini yoki shilliq pardalarini shikastlaydilar.