K imyoviy ommaviy qirg’in qurollaridan himoyalash

INFEKTSION zonasidan tashqarida:

• 
  antidotlarni qayta kiritish (agar kerak bo'lsa);
  
• 
  ifloslangan suv va oziq-ovqat bilan zaharlanganda qusishni sun'iy ravishda qo'zg'atish (naychasiz oshqozonni yuvish);
  
• 
  ko'zni suv bilan mo'l-ko'l yuvish, og'iz va nazofarenksni yuvish;
  
• 
  kiyimdagi zaharli kimyoviy moddalarning desorbsiyasini bartaraf etish uchun DPP kukuni yoki DPS-1 silikagelining gazsizlantiruvchi sumkasi yordamida kiyim-kechak, jihozlar va poyabzallarni qayta ishlash.
  

Jabrlanuvchiga gaz niqobini kiyganda, jangovar vaziyatni, jarohatning holatini va tabiatini hisobga olgan holda, qurbonni iloji boricha qulayroq qilib qo'ying (ekin).
Zaharli kimyoviy moddalardan ta'sirlangan gaz niqobini kiyish uchun siz:

• 
  bosh kiyimni echib oling va iyagini pastga tushirib, bosh kiyimni orqaga buklang;
  
• 
  bemorning gaz niqobi qopchasidan protivoniqobni olib tashlang, bosh barmoqlar tashqarida, qolganlari esa uning ichida boʻlishi uchun ikki qoʻlingiz bilan dubulgʻa-niqobni pastki qismidagi qalinlashgan chetlaridan oling;
  
• 
  dubulg'a-niqobning pastki qismini jabrlangan odamning iyagi ostiga qo'ying va qo'llarni yuqoriga va orqaga keskin harakatlantirib, boshiga dubulg'a niqobini qo'ying, shunda ajinlar va ko'zoynaklar qo'yiladi. ko'zlarga yiqilish;
  
• 
  dubulg'a-niqob kiyganda hosil bo'lgan buzilishlar va burmalarni yo'q qiling;
  
• 
  bosh kiyim kiyish.
  

Plutoniy 1940 yilda bir guruh olimlar tomonidan atomik tezlatgichda olingan. U uran-235 izotopini “siklotron” deb nomlangan atomik tezlatgichda neytron bombardimon qilish natijasida hosil bo’lgan. Berutli universiteti olimlari Glenn T. Seaborg, Edvard M. MakMillan, Xosefey V. Kennedi va Aerur K.Vol tomonidan 152 santimetr siklotronda uranni deuterium (alfa yadrolari) bilan bombardimon qilish orqali Plutoniy olingan. Jamoa Uran-238 izotopi va Neptunium-238 izotopini ikkita erkin neytron hosil qiluvchi qurilmalarda tezlashtirdi va ularni deyteriy bilan bombardimon qilib plutoniyni topdi. Keyinchalik Neptuniy-238 beta-parchalanish yo’li bilan Plutoniy-238 ga aylandi. Ushbu tajriba 1946 yilgacha ilmiy dunyo bilan bo’lishilmagan. “Plutoniy” so’zi Pluton sayyorasidan olingan. Uning inglizchasi “plutonium” dir.

Fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari
Plutoniyning kimyoviy belgisi “Pu” dir. Uning atom raqami 94, atom og’irligi 244, zichligi 19,81 g/cm3. Uning erish nuqtasi 640 °C, qaynash harorati 3228 °C. Davriy sistemaning 3-f guruhidagi aktinidlar elementlar qatoriga kiradi. Uning kristalli tuzilishi monoklinik, ya’ni bitta egrilikdir. Bu kumushrang qattiq metall. Fizik xususiyatlari jihatidan u ko’plab metallarga, asosan nikelgao’xshaydi. Xona haroratidagi plutoniy “alfa shakl” deb nomlanadi.
Plutoniy mo’rt bo’lib, issiqlik va elektr tokini o’tkazmaydi. Plutonyumning tashqi qobig’idagi elektronlar soni doimo o’zgarib turadi va uning elektronlari hech qachon magnit maydonga to’g’ri kelmaydi, chunki ular boshqa elektronlar bilan juftlashmaydi. Shu sababli plutoniy magnitli emas va hech qanday magnitga tortilmaydi. Plutoniy qizdirilganda yoki unga elektr toki berilsa, u boshqa elementlarga qaraganda kengayadi va qisqaradi.

Plutoniyning barcha izotoplari radioaktiv va zaharli hisoblanadi. Boshqa aktinidlar singari, plutoniy tuproqda kam uchraydi. Uran rudalari tarkibida oz miqdordagi plutoniy mavjud. Transuraniy seriyasi elementlar orasida ikkinchi o’rinda turadi. Tabiiy Uran-238 yadrosini neytron berish natijasida Uran-239 olinadi. Uran-239 ning beta nurlanishi natijasida ikki marta Plutoniy-239 yadro reaktoridagi Neptuniy-239 izotopi bilan birga olinadi. Plutoniy-239, shuningdek, alfa nurlanish natijasida Uran-235 izotopiga aylanadi. Atom massasi soni 232-246 gacha bo’lgan kamida 15 ta izotopni olish mumkin. Ular orasida eng muhim izotop Pu-239 hisoblanadi. Ushbu izotopning yarim yemirilish davri 24 ming 360 yil. Boshqa muhim izotoplar Pu-238 ning yarim yemirilish davri 86,4 yil, Pu-224 76 million yil. Ushbu ikki izotop alfa nurlanishi bilan ikkiga bo’linadi.

Plutonyum ko’plab birikmalar va qotishmalar hosil qilishi mumkin. Plutoniy galogenlar,uglerod, azot va silikonlar bilan birikmalar hosil bo’lishi mumkin. Alyuminiy, kumush, kobalt, beriliy, temir, marganes va nikel bilan qotishma hosil qilishi mumkin. U tezda oksidlanishi mumkin. Kislorod bilan reaktsiyasi natijasida uning rangi avval jigar rangga, so’ngra ko’k rangga aylanadi. Havoda oksidlanganda xira kulrang, sariq va zaytun yashil ranglarga bo’yaladi. U konsentrlangan mineral kislotalar bilan tezda eriydi.

Plutoniyning sog’lig’i va atrof-muhitga taʼsiri
Plutoniy inson salomatligi va atrof-muhit uchun juda zararli va toksik moddadir. Bu maxsus uskunalar va kiyimlarsiz bilan ishlash juda xavfli moddadir. Uning tarqalishiga va atrof muhitga zarar etkazishiga yo’l qo’ymaslik uchun uni juda xavfsiz muhitda himoya qilish kerak. Agar havoda plutoniy miqdori kubometr uchun 0,00003 mikrogramdan oshsa, u atrof muhitga ham, odamlarga ham xavf tug’dirishi mumkin. Ammo plutoniy odam uchun zaharli bo’lishi mumkinligi, uning tanaga qanday birikma va yo’l bilan olinishiga bog’liq.

Agar mikrogramlarda plutoniy terining ochiq yarasi bilan aloqa qilsa, u saraton kasalligini keltirib chiqaradi. Plutoniy zarralari havoda to’planishi mumkin. Shu sababli, tarkibida plutoniy bo’lgan havo o’pkaga tushishi mumkin. Bunday holda, bu o’pka saratoniga olib kelishi mumkin. Vujudga kiritilgan plutoniy suyaklarga ham hujum qiladi va suyak saratoniga sabab bo’ladi.

Plutoniy nima

• 
  Bir kilogramm plutoniyning energiya salohiyati 20 million kilovatt soat issiqlik energiyasiga teng.
  
• 
  Plutoniyga ozgina tegsa, chiqadigan issiqlik qo’lni kuydiradi va suvni qaynatishi mumkin.
  
• 
  90 foiz Pu-239 o’z ichiga olgan bomba uchun kamida 10 kilogramm plutoniy kerak.
  

• 
  Urandan plutoniy olish mumkin. Bir kilogrammdagi eng muhim va foydalanishga yaroqli izotop bo’lgan Pu-239 miqdori 590 grammni tashkil qiladi.
  
• 
  Bir kilogramm plutoniyning to’liq portlashi 10 ming tonna kimyoviy portlovchi moddaga teng.
  
• 
  To’rt kilogrammdan kam miqdordagi plutoniy harbiy maqsadlar yoki yadroviy qurol ishlab chiqarish uchun etarli emas.
  
• 
  Hisob-kitoblarga ko’ra, Yer atmosferasida yadro sinovlari va boshqa usullar bilan tarqalgan 5 tonna plutonyum mavjud.
  
• 
  Plutonyum bo’yicha birinchi yadroviy tadqiqotlar Ikkinchi Jahon urushi paytida AQSh, Kanada va Buyuk Britaniyaning yadro qurollarini ishlab chiqarish uchun tashabbusi bilan Manxetten loyihasi deb nomlangan.
  
• 
  Plutoniy 1945 yilda “Uchlik” deb nomlangan birinchi yadro quroli sinovida ishlatilgan. Ushbu sinovda dunyodagi birinchi “Gadget” nomli atom bombasi portlatildi. Ushbu portlash 20 ming tonna trotil portlovchi moddasiga teng ekani e’lon qilindi.
  
• 
  Pu-239 izotopi 1945 yilda o’tkazilgan yadroviy sinov jarayoni yakunida ishlab chiqarilgan va Yaponiyaning Nagasaki shahriga tashlangan “Semiz odam” atom bombasida ishlatilgan.
  

• 
  Alfa nurlarini chiqarganda Pu-238 chiqaradigan issiqlik Apollon kosmik dasturida ishlatiladigan kosmik kemalarda elektr energiyasini ishlab chiqarishda ishlatilgan.
  
• 
  Plutoniy 2006 yil 19 yanvarda “mitti sayyora” Plutonni suratga olish uchun yuborilgan “New Horizons” deb nomlangan kosmik kemaning yoqilg’isida ishlatilgan. 2015 yil aprel oyida Pluton fotosuratlarini joylashtirgan New Horizons, Kuiper Belt-ga kirib borishda davom etmoqda. Yangi Horizons plutoniy bilan ishlaydigan batareyalari 2050 yilga qadar faol bo’lishi taxmin qilinmoqda.
  
• 
  Keyingi 10 yil ichida NASA kosmik dasturlarda foydalanish uchun kamida 20 kilogramm plutoniyga ehtiyoj borligi aytilgan.
  

Birinchi ta'sir kimyoviy omillar o'zi zaharli moddalar, Ypres Belgiyaning shahri yaqinida nemis armiyasi tomonidan ishlatilgan 1915, his berdi. 6000 kishi halok bo'ldi hujum biri va jiddiy jarohat yana 15.000 dan. qurol, bu turdagi buyon doimiy yaxshilandi. An'anaga ko'ra, bu zaharli moddalar va maqsad uchun ularning etkazish vositalaridan iborat.
Zaharli birikmalar - kimyoviy qurol asosi. Ular odamlar va hayvonlar maydoni, havo, suv, va atrof-muhit qolgan bulg'angan ta'sir qiladi. etkazib berish ishlatiladigan minalar va raketa, minalardan, bomba, granata vositasi sifatida.
Kimyoviy omillar (omillar ta'sir) dushman salbiy ta'sir zaharli moddalar xususiyatlari yolg'on. Bunday qurol dushman halokatni emas, faqat ishlatiladi, balki uning jangovar samaradorligini kamaytirish uchun. Shunday qilib, bir yordamchi modda sifatida vazifani bajarish uchun yordam foydalanish mumkin. kimyoviy qurol ta'sir o'rta omillar foydalanish yanada oqibatlari mavjud. Bu hodisalar atrof-muhit, shunday qilib, oziq-ovqat yetkazib, qurol, kiyim-kechak, va ifloslanishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin

Yadroviy qurol ancha ishonchli va uzoq muddatli oqibatlarini - radiatsiya ionlashtiruvchi. Bu portlash keyin 12 soniyadan keyin atrof-muhit kirib neytron va gamma nurlari, bir eritkendir. Radiatsiya barcha tirik organizmlar ta'sir qiladi. ichki va o'limdan tanani vayron tugaydi bir dahshatli kasallik - odamlarda va hayvonlarda bu radiatsiya kasallik sabab bo'ladi.

Yadroviy portlash A bulut radioaktiv ifloslanish manbai hisoblanadi. uning tarqatish maydoni yuzlab va kilometr hatto minglab ustidan uzaytirishi mumkin. fosh joylarda radioaktiv moddalar bilan aloqada keyin teri mahalliy zararlanishi paydo bo'ladi. Xavfli moddalar, shuningdek, vujudga olish mumkin. infektsiya qarshi himoya qilish maxsus boshpana va shaxsiy himoya uskunalar foydalanadi.


OMMAVIY QIRG‘IN QUROLLARI TARQALISHINING OLDINI OLISH VA YADROVIY HAMDA BOSHQA RADIOAKTIV MODDALARNING NOQONUNIY AYLANISHIGA YO‘L QO‘YMASLIK SOHASIDA HAMKORLIK BO‘YICHA LOYIHANI AMALGA OSHIRISH CHORALARI TO‘G‘RISIDA
O‘zbekiston Respublikasi Hukumati va Amerika Qo‘shma Shtatlari Hukumati o‘rtasida 2001-yil 5-iyundagi Mudofaa sohasidagi munosabatlarni rivojlantirish va ommaviy qirg‘in qurollari tarqalishining oldini olish sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi bitim (keyingi o‘rinlarda — Bitim) va O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi va Amerika Qo‘shma Shtatlarining Energetika vazirligi (keyingi o‘rinlarda — Ishtirokchilar) o‘rtasida 2017-yil
1-avgustdagi Yadroviy va boshqa radioaktiv moddalar noqonuniy aylanishining oldini olish sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi o‘zaro anglashuv memorandumi (keyingi o‘rinlarda — Memorandum) bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining majburiyatlarini bajarish maqsadida:
1. Quyidagilar:
a) Bitim va Memorandum doirasida Amerika Qo‘shma Shtatlari Energetika vazirligi (keyingi o‘rinlarda — AQSh Energetika vazirligi) Yadroviy xavfsizlik bo‘yicha milliy ma’muriyat orqali O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasiga Davlat chegarasidan o‘tkazish punktlarida Ishtirokchilar bilan birgalikda aniqlanadigan maxsus yadroviy va boshqa radioaktiv materiallarning noqonuniy aylanishini aniqlash va oldini olish uchun mo‘ljallangan asbob-uskunalar va materiallar, shuningdek, o‘qitish va xizmatlar ko‘rsatish ko‘rinishida texnik ko‘maklashishi (keyingi o‘rinlarda — Loyiha);
b) AQSh Energetika vazirligi tomonidan “Apogee/URSFSII” (AQSh) konsorsiumi Loyiha ijrochisi sifatida belgilangani;
v) Loyihani amalga oshirish doirasida Bitim shartlariga muvofiq:
AQSh Hukumati hisobidan import qilinadigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) bojxona va boshqa majburiy to‘lovlar hamda yig‘imlardan ozod etilishi;
“Apogee/URSFSII” (AQSh) konsorsiumi, uning pudratchi tashkilotlari, shuningdek, ushbu konsorsium va uning pudratchi tashkilotlarining xodimlari O‘zbekiston Respublikasi hududida undiriladigan soliqlar, yig‘imlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lashdan ozod etilishi;
“Apogee/URSFSII” (AQSh) konsorsiumi va uning pudratchi tashkilotlari tomonidan O‘zbekiston Respublikasi hududida sotib olinadigan tovarlar va xizmatlar O‘zbekiston Respublikasi hududida undiriladigan soliqlarni to‘lashdan ozod etilishi ma’lumot uchun qabul qilinsin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi Loyihani amalga oshirish uchun ijro etuvchi mas’ul organ etib belgilansin va unga o‘rnatiladigan asbob-uskunalardan samarali foydalanish, ularni hisobga olish va nazorat qilish uchun javobgarlik yuklansin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasining buyurtmanomalariga asosan Loyihada ishtirok etadigan xorijiy mutaxassislarga kirish vizalari Loyihani amalga oshirish muddatida konsullik yig‘imlar va boshqa yig‘imlar undirilmasdan rasmiylashtirilishini ta’minlasin.