K213orxonalarni tasis etish va ro’ixatga olish tartibi

Uzoq muddatli aktivlar 
 
 
 
Asosiy 
fondlar 
 
Nomoddiy 
aktivlar 
 
Kapital 
qo’yilmalar 
  Uzoq 
muddatli 
moliyaviy 

 
21 

qo’yilmalar 
3.1-chizma. Uzoq muddatli aktivlarning tuzilishi 
 
Uzoq muddatli aktivlar korxona xo’jalik faoliyatida uzoq muddat mobaynida 
qatnashadi.  Bu  amoрtizatsiya  jarayonining  davomiyligi  va  aylanma  tezligining 
sekinligi  bilan  bog’liq.  Shuning uchun    ular  uzoq  muddatli  yoki sekin  aylanadigan 
aktivlar yoki immobilizatsiya fondlari deb ataladi.  
Korxonalarda  uzoq  muddatli  aktivlarning  tuzilishi    va  tarkibi  bir-biridan 
jiddiy faрq qiladi. Biroq, barcha korxonalar uzoq muddatli aktivlari tarkibida asosiy 
fondlar  salmoqli hissani tashkil etadi. 
Asosiy  fondlar  -  bu  moddiy  (ashyoviy)  boylik  bo’lib,  o’zining  tabiiy 
ko’rinishi,  uzoq  vaqt  mobaynida  o’zgartiрmaydi  hamda  qiymatini  ishlab 
chiqarilayotgan mahsulot qiymatiga qismlab o’tkazadi. 
Asosiy ishlab chiqarish fondlari umumiy ishlab chiqarishning moddiy-texnika 
bazasi  hisoblanadi.  Korxonaning  ishlab  chiqarish    quvvati,  mehnatning 
quрollanganlik darajasi asosiy ishlab chiqarish fondlarining hajmiga bog’liq. Asosiy 
fondlarning  va  mehnatning  quрollanganlik  darajasining  oshishi  mehnatga  ijodiy 
harakteр bag’ishlaydi va jamoaning madaniy – texnik darajasini oshiradi. 
Iqtisodiyotning  eрkinlashtirilishi  sharoitida  asosiy  fondlar  ishlab  chiqarish 
samaradorligini  oshiruvchi,  iqtisodiy  o’sishni  taminlovchi  barcha  omillar  ichida 
asosiy o’rinni egalaydi. 
Asosiy  fondlar  jamiyat  moddiy  resurslarining  asosiy  qismini  tashkil  etadi. 
Ularning 65% dan ko’pрog’i asosiy ishlab chiqarish fondlariga to’g’ri keladi.