Kabi tushunchalarning mazmun mohiyati

Part 2, Issue 1: JANUARY 28
th
2022 
~ 41 ~ 
www.interonconf.com
- aholini, ayniqsa, yosh avlodni gʻoyaviy tarbiyalash va mafkuraviy immunitetni 
shakllantirish; boshqa mafkuraviy va gʻoyaviy taʼsirlardan himoya qilish.
Shuni ham alohida ta’kidlash lozimki, mafkura muayyan falsafiy, diniy taʼlimotlar 
asosida yaratiladi, maʼlum ilmiy qarashlar, axloqiy tamoyillarga tayanadi. Mafkura oʻz 
mohiyati va taʼsir kuchiga koʻra, jamiyatni birlashtirishi yoki uni bir-biriga qarama-
qarshi taraflarga boʻlib yuborishi, davlatning jahondagi obroʻ va mavqeini oshirishi 
yoki tushirishi, xalqlarni yuksaklikka koʻtarishi yoki tanazzulga duchor etishi mumkin. 
Yuksak maqsadlar, bunyodkor gʻoyalarga asoslangan mafkura ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotga turtki boʻladi, maʼnaviyatni yuksaltiradi, insonlarni ulugʻvor ishlarga 
safarbar etadi. Ozodlik, erkinlik, mustaqillik, tinchlik, hamkorlik gʻoyalari asosida 
shakllangan, ezgu maqsadlarga xizmat qiladigan mafkura bunyodkorlik xususiyatiga 
ega boʻladi. Hukmronlik, mustabidlik, tajovuzkor, bosqinchilik, ekstremistik, 
aqidaparastlik gʻoyalari asosida shakllangan, millat va xalqlarni asoratga soladigan 
mafkura vayronkorlik xususiyatiga egadir. 
Mafkuraning diniy, dunyoviy, milliy, siyosiy va boshqa koʻrinishlari bor. Aksariyat 
rivojlangan mamlakatlar xalqlari erkinlik, adolat, qonun, inson huquqlari, millatlararo 
hamjihatlik, diniy bagʻrikenglik kabi gʻoyalarga asoslangan mafkuraga tayanmoqda.
Milliy gʻoya — muayyan millat hayotiga mazmun baxsh etadigan, uni ezgu 
maqsad sari yetaklaydigan fikrlar majmui. U millatning oʻtmishi, buguni va istiqbolini 
oʻzida mujassamlashtiradi, uning tub manfaatlarini, maqsadlarini ifodalaydi. Milliy 
gʻoya oʻz mohiyatiga koʻra, xalq, millat taqdiriga daxldor boʻlgan, qisqa yoki uzoq 
muddatda hal etilishi kerak boʻlgan vazifalar va moʻljallarni ham aks ettiradi. Masalan, 
oʻz davrida (1941-1945) fashistlar bosib olgan Fransiyada "Qarshilik koʻrsatish" 
gʻoyasi milliy gʻoya darajasiga koʻtarildi va Fransiyaning ozod etilishi bilan bu gʻoya oʻz 
ahamiyatini yoʻqotdi. 
Biror gʻoyaning milliy gʻoya sifatida maydonga chiqishi millatning oʻtmishi, 
mavjud holati bilan bevosita bogʻliq. Ana shu 2 negizga tayangan holdagina u 
millatning qisqa vaqt va uzoq vaqtga erishish lozim boʻlgan maqsad-muddaolari va 
moʻljallarini toʻgʻri ifodalay olishi mumkin. Har qanday milliy gʻoyada umuminsoniy 
mohiyat mavjud boʻladi. Ammo, aniq bir millat yoki umuman insoniyat uchun 
ahamiyatli boʻlgan gʻoyalar ham bor. Masalan, "Milliy yarash" gʻoyasi fuqarolar urushi 
ketayotgan davlat uchun hayotiy mazmunga ega boʻlsa, "Manfaatli hamkorlik" gʻoyasi 
dunyoning barcha mamlakatlari uchun birdek ahamiyatlidir. Har bir xalq oʻz tarixining 
burilish nuqtalarida, avvalo mafkura masalasini, uning oʻzagini tashkil etadigan, oʻziga 
xos oʻq, birlashtiruvchi yadro vazifasini oʻtaydigan ijtimoiy gʻoyani shakllantirish 
muammosini hal etadi. Bunga esa milliy gʻoya orqali erishiladi. Milliy gʻoya muayyan 
darajada insoniyat taqdiriga taʼsir qiladi. Milliy gʻoyaning yosh avlodni vatanparvarlik 
ruhida tarbiyalash, yoshlar qalbiga insonparvarlik va odamiylik fazilatlarini, 
umuminsoniy qadriyatlarni singdirishda ahamiyati katta. Milliy gʻoya vositasida el-
yurt birlashadi, oʻz oldiga buyuk maqsadlar qoʻyadi va ularni ado etishga qodir boʻladi. 

---

THEORY AND ANALYTICAL ASPECTS OF RECENT RESEARCH 
TURKEY international scientific-online conference