Калий ишлаб чиқиш саноати чиқиндиларини утилизация қилиш ва атроф муҳит муҳофазаси

Калий ишлаб чиқиш саноати чиқиндиларини утилизация
қилиш ва атроф муҳит муҳофазаси.

бўлади. Турли калийли ўғитлар ишлаб чиқариш саноатида қўп миқдорда чиқиндилар ҳосил Галургия ва флотация усуллари билан силвинийдан КС1 олишда, саноат чиқиндилари-галит чиқиндилари, лой-тузли шламлар ва чанг-газ чиқиндилар ҳосил бўлади.

Силвиний ва карналит маъданларини галургия усули билан қайта ишлашда саноат чиқиндаларидан таркибида МgC1₂ ва СаС1₂ бўлган концитрацияли шелок чиқади. Бу чиқиндилар сифатида муҳитни ифлослантирувчи мамба ҳисобланади.
Калий хлардан калий фосфати ва калий сулфант олишади чиқади сифатида водород хлорид ҳосил бўлади.
Баъзи бир калий нитрати ишлаб чиқариш схемаларида қўшимча маҳсулот сифатида хлор чиқади.
Бу газлар иқтисодий ва санитария нуқтаи назаридан утилизация (фойдалинилади) қилинади.


16.1. Галит чиқиндилари.

Силвинит маданларини қайта ишлаш натижасида ҳар бир тонна калий хлоридга 3-4 тонна галит чиқиндилари олинади. Галитли чиқиндининг асосий компоненти NaC1.

Ундан ташқари чиқиндилар таркибида калий хлорид, магний хлорид, калций сулфат, бром, сувда эримайдиган чукмалар ва бошқа компонентлар бўлади.
Сильвинит маъданларини галургия усули билан қайта ишлашда натрий хлорид миқдори 85-90% ни ва калий хлор 2,5% гача бўлади.
Галитли чиқинди йиғиндилари жойлашган ҳудудларнинг ери ва ер ости сувларида туз миқдорининг ошиб кейинишига сабаб бўлади.
Галитли чиқиндилар фойдаланишининг самарали ва иқтисодий йўналишларидан бири-ош тузли ишлаб чиқарилади.
Ош тузи (NaC1)-муҳим кимъёвий хол ошедир. Ўртача йиллик ишлатиши меъёри жон бошига 8-8,5 кг ни, саноси билан бирга умумий ишланилиши йилига 75 кг ни ташкил этади.
Ишлатилиши сохасига кўра ош тузи- NaC1 турли навларда ишлаб чиқарилади: техник (кўп миқдори кимё санотида ишлатилади); озуқабон ош ош тузи (қишлоқ ҳожалигида ва чора молларининг озуқаси сифатида); озиқ-овқат учун (озиқ-овқат саноатида). Техник ош тузида 93% NaC1 бўлади. (Қуруқ махсулот ҳисобида олинганда).
Озиқ-овқатига ишлатиладиган ош тузининг таркибини Давлат Стандарти аниқлаб беради.
Маҳсулотнинг ранги, хиди донодорлик, таркиби, захарли (токсик) ва механик қушимчалар миқдори каби кўрсаткичлари меъёрланади 10.1- расмда техник ош тузини ишлаб чиқаришнинг технологик схемаси кўрсатилган.
Галий чиқиндилар йиғилмасидан конветр 3 билан ортиш воронкаси 2 га берилади. Ортиш воронкасига яна бак 5 дан тиндирилган эритма берилади, ва ҳосил бўлган с:қ=0.8-1.0 нисбатидаги ёйнсимон эллаклар 1 га оқиб тушади,+3 мм синф бойича ажратилади. Панжара устига қолган маҳсулот қайта сим ғалвир 4 да қушимча ажратилади. 3 мм дан йироқроқ бўлган заррачалар конвейер 21 ёрдамида омбор майдонига юборилади.