Калина мева ва уруғларини морфологияси бердиев Э. Т., Холмуротов М. З., Рахматов Х


-расм. Калинанинг технологик етилган мева ва уруғлари


Download 396.84 Kb.
bet2/2
Sana29.03.2023
Hajmi396.84 Kb.
#1306248
1   2
Bog'liq
6-шўъба-Бердиев Э.Т.2

1-расм. Калинанинг технологик етилган мева ва уруғлари

Августдан бошлаб меваларнинг пишиб етилиш даври бошланади ва сентябрнинг ўрталарида калина мевалари технологик етилади (1-расм). Шу тарзда мева ва уруғларнинг оғирлиги ортиб боради. Август ойининг бошларида калинанинг 100 дона меваси 34,4 г ни ташкил этган бўлса, сентябр ойидабу кўрсаткич 46-48 г ни ташкил этади. 1000 дона уруғнинг оғирлиги август ойида 45-54 г бўлган бўлса, сентябр ойида уруғлар тўқлашиб 80-90 г ни ташкил этади. 1 кг уруғларда 11-12 минг дона уруғ борлиги аниқланди (1-жадвал).


Viburnum opulus уруғи морфологик белгиларининг солиштирма таҳлили шуни кўрсатдики, уруғ шакли, ўлчами, оғирлиги, уруғнинг остки ва учки қисми билан бир-биридан фарқ қилади.
Дарахтнинг остки қисмидаги уруғлар ўрта ва учки қисмидагиганисбатан олдин етилиши кузатилади. Мевалар дарахтнинг учки қисмига борган сари кичиклашиб боради.
Viburnum opulus уруғининг морфологик кўрсаткичлари шуни кўрсатдики уруғлари ташқи томондан қаттиқ ёғочсимон қобиқ билан ўралганва манзарали кўринишга эга. Эндосперм уруғни тўлиқ эгаллаб туради. Муртакнинг узунлиги 2 мм гача бўлади. Муртакни ҳимоя қилишда ёғочсимон қобиқдан ташқари уруғ пўсти ҳам қатнашади.
Шундай қилиб, Viburnum opulus тури уруғининг қуйидаги диагностик белгиларга ажратилди: уруғининг улчами, шакли, уруғни ҳимоялашда ташқи органларнинг иштирок этиши Viburnum туркуми бошқа турларига нисбатан юқори даражада мослашганлигини билдиради. Бу тур яна етук уруғининг тўкилиш усули билан ҳам фарқ қилади яъни уларнинг уруғлари биттадан баъзан рувак билан тўкилади.
1-жадвал
Калина мева ва уруғларининг морфологик тавсифи





Мева терилган вақт

Мева ранги

Мева
диаметри мм

Мева оғирлиги г

100 та мева оғирлиги, г

Мева банди узунлиги,
мм

1 кг мевадан уруғ чиқиши, %

Уруғ узунлиги, мм

Уруғ кенглиги, мм

1 кг мевадан шарбат чиқиши, %

1000 та уруғ оғирлиги, г

Бутанинг ўртача ҳосилдор-лиги, кг

1

15. VIII

Сариқ-оч пушти

9,2

0,38

34,4

7,2

31,4

8,1

6,2

54,6

45,2

3,7

2

28. VIII

Пушти-қизғиш

9,3

0,44

36,2

8,1

32,5

8,2

6,3

58,5

54,5

3,8

3

10. IX

Қизил-пушти

9,5

0,52

46,4

8,2

33,6

8,2

6,4

62,8

66,5

4,5

4

18. IX

Қизил, тўқ қизил

9,6

0,56

48,3

7,6

34,2

8,5

6,3

66,8

88,7

4,8

5

25. IX

Тўқ қизил

9,4

0,51

45,6

7,8

33,8

8,5

6,4

61,4

91,3

4,7

Фойдаланилган адабиётлар
1. Бердиев Э.Т., Хакимова М.Х., Маҳмудова Г.Б. Ўрмон доривор ўсимликлари. –Тошкент. ЎзР ФА Минитопографияси, 2016 . –250 б.
2. Иванов В.Д., Ладыгина Е.Л. Тритерпеновые соединения из Viburnum opulus L. –Москва: Фармация. 1983. - №2. - С. 20-22.
Download 396.84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling