Karbonsuvlar almashinuvinini asosan 2 bosqichga bolish mumkin

Ma'lumki, katta yoshdagi insonning kundalik iste'mol qiladigan oziq ovqat-ratsionini taxminan 500-600 gramni karbonsuvlar tashkil qiladi va insonning kundalik energiyasiga bo'lgan ehtiyojini(bu uning jismoniy harakati, tashqi muhitning turli o'zgarishlari va hk. hisobga olinmagan vaqtda), bunda taxminan 200 Kkalga yaqin (ya'ni xalqaro hisob bo'yicha qariyib 8000 j (1 joul -2.39 10-4 kkal) energiya hosil bo'lib, organizmning unga nisbatan 20'3 talabini qondiradi.

Bundan tashqari karbonsuvlarning hayot uchun eng zaruriy ahamiyati ularning boshqa moddalar bilan oqsillar, yog'lar, nuklein kislotalar, kofermentlar va boshqalar reaktsiyaga kirishib, organizmga zarur bo'lgan yangi moddalarni (masalan, glyukoprotedlar, mukopolisaxavi

Karbonsuvlar almashinuvinini asosan 2 bosqichga bolish mumkin
1-chi bosqichi karbonsuvlarning organizmning oshqozon-ichak yo'lida gidrolitik faktorlar yordamida parchalanib xazm qilinishi, so'rilishi, jigar tomiridan o'zlashtirilib gilikogen sifatida qisman to'planishi va har bir to'qima hujayralarida zaruriyatga ko'ra u yoki bu miqdorda qon orqali glyukoza sifatida etkazilishi (ushbu jarayonlarning asosida manosaxaridlarni, chunonchi, glyukozaning fosfor kislotasi bilan turli reaktsiyalarga kirishishi markaziy o'rin tutadi) va h ko'z ichiga oladi.

2-chi bosqich hujayralar ichida tegishli fermentlar yordamida amalga oshadigan almashinuv bo'lib, karbonsuvlarning oraliq jarayoni (bunda yuqorida qayt qilingan turli moddalar hosil bo'ladi va nixoyat ularning so'ngi maxsulotlariga qadar karbonat angidridi va suv xosil bo'lishi kabi ketma ket yuz beruvchi bir necha murakkab reaktsiyalarni o'z ichiga oladi).dlar va hk kabi murakab, hayot uchun nixoyatda zarur moddalarning) sintezi uchun sarflanadi.

Karbonsuvlarning so'rilishi va turli o'zgarishlarga duch kelishi jarayonlarda jigirning ahamiyati nihoyatda katta. Shuni aytish kerakki so'rilish jarayonida darvoza venasida boshqa qon tomirlariga nisbatan glyukozaning miqdori bir necha barabar ko'p buladi. Yuqorida aytilgan jigarda yuz beruvchi o'zgarishlar tufayli, ayniqsa jigarda glikogenning hosil bo'lishi energiya manbaining tejami sifatida to'planishi va xamma vaqt zaruriyatga qarab uni parchalanib, glyukaza sifatida hujayralarga etkazilishi, ya'ni ularni energiya manbai bilan ta'minlanishi, ana shunga ko'ra qonda qand miqdorini bir me'yorda ushlab turilishi organizm uchun katta ahamiyatga ega
Shunday qilib, garmonlarning karbonsuvlar almashinuvini idora etishdagi roli nihoyatda muhim, chunonchi:

1, Oshqazon osti bezi - hujayralarining maxsuloti - insulin, organizmda glyukokinaza hamda jigarda glyukoza-6-fosfat reaktsiyalarini, glyukozaning qondagi hujayralarga o'tishini, o'zining bevosita ishtiroki bilan turli moddalarni oksidlanishi va fosforlanishi, oqsillar va yog' kislotalarining hosil bo'lishini amalga oshiradi.

2. Oshqozon osti bezi a-hujayralarining garmoni glyukogon jigarda glikogenning fosfolitik parchalanishini tezlashtiradi, gligoneogenez fermentali faoliyatini kuchaytirib giperglikemiyani chaqiradi. Shu bilan birga xuddi insulinga o'xshab glyukozaning hujayralariga kirishining tezlashtiradi
3, Glyukokortikoitlar buyrak usti bezining po'stloq qatlami garmonlari bo'lib, ular glikogenning glikolitik parchalanishi va gliqoneogenez jarayonini tezlashtiradi, shu tufayli insulin ta'sirida nisbatan qarshi ta'sir ko'rsatadi.

4. Asosan buyrak usti bezi miya qismining garmoni adrenalin glikogenolizni kuchaytirib, glikogen fosforilaza faoliyatini orttirib, giperglikemiyani keltirib chiqaradi. U ham insulinga antogonist hisoblanadi.

5, Tiroksin jigarda glikogenning parchalanishi tezlashtiradi, kislorod bilan bog'liq oksidlanish va fosforlanish jarayonini buzadi, giperglekemiya keltirib chiqaradi, u glyukokortikoidlarning sinergiste-ko'makdoshi hisoblanad
Karbonsuvlar almashinuvining buzilishi-ko'pincha giperglikemiya va glikozuriya sifatida ifodalanib nisbatan osonlik bilan aniqlanadi. Sabablari va rivojlanish mexanizmlariga ko'ra bir necha turlari farq qilinadi:

1, Alimentar, oziq ovqatga bog'liq, ya'ni karbonsuvli maxsulotlarni, ayniqsa tez o'zlashtiruvchilarni ko'p istemol qilishga bog'liq giperglikemiya va glikozuriya.

2. Umuman nerv sistemasi, ayniqsa markazini qo'zg'alishini kuchayishi natijasida yuzaga keladigan

3, Simpatik-andrenal tizimning qo'zg'alishi yoki bevosita yuborilgan adneralin ta'siridan

4, Gipofizar, ya'ni ushbu bosh bezning turli gpermonalari ta'sirida yuzaga kelgan.

5. Oshqozon osti bezining faoliyatini buzilishi tufayli insulin etishmasligi yoki glyukagonning ko'proq hosil bo'lishi natijasida paydo bo'ladigan.

6, Alloksan ta'siridan, organizmda ham yuz berishi mumkin, ammo asosan eksperimentda, yuz beradigan.

7. Xloridzin-meva daraxtlarining u yoki bu tarkibidan tayorlangan sharbatlar tarkibidagi ushbu modda iste'mol qilinishi tufayli glikozuriya.

Shuni esda tutish kerakki, glyukozuriyaning kelib chiqishida buyrak chegarasi katta ahamiyatga ega. Bunga xatto giperglikemiya bilan kuzatilmaydigan ba'zi xollarda ham masalan, buyrak patologiyasida glikozuriyaning yuzaga kelishi guvoxlik qiladi. Ya'na bir misol, floridzin ta'siridan glikozuriya. Floridzin ta'sirida ichakdan glyukozaning so'rilishini kamayishi tufayli qonda qand miqdori kamaygan bo'lishi mumkin.

Demak, qonda qand miqdorining ko'payishi-giperglikemiya turli sabablarga ko'ra kuzatilar ekan. Uning salbiy moxiyati avvalo qonning fizik-kimyoviy, reologik va hk. xususiyatlari, yurak tomir sistemasi ayniqsa, buyraklarning tuzilishi hamda faoliyatining chuqur buzilishiga, shu sababli nihoyatda hayot uchun xavfli natijalarga olib kelishi mumkinligi bilan belgilanadi.