Karkassiz va karkasli bino hamda uning elementlariga qo‘yiladigan

---

Karkass!z va karkasl! b!no
hamda un!ng elementlar!
ga qo‘y!lad!gan
2.1.4. Karkass"z va karkasl" b"no hamda 
un"ng elementlar"ga qo‘y"lad"gan
asos"y texn"k talablar
Butun b!no va un!ng kuch ta’s!r etad!gan
ayr!m elementlar! quy!dag!
xusus!yatlarga ega bo‘l!sh! kerak:
- mustahkaml!k,-b!no
elementlar! tashq! kuch (yuk) ta’s!r!ga yeta
rl! darajada
ch!daml! bo‘l!sh!;
- turg‘unl!k – gor!zontal yuk va kuchlar
ta’s!r!dan yem!r!l!sh!ga qarsh!l!k
ko‘rsata ol!sh!;
- fazov!y b!krl!k –
b!no va un!ng elementlar!ga muayyan kuc
h ta’s!r etganda
ham dastlabk! shakl!n! saqlab qol!sh!.
B!non!ng turg‘unl!g! va fazov!y b!krl!g!
konstrukt!v elementlar!n!ng o‘zaro
puxta b!r!kt!r!lganl!g!ga, tugunlar b!r!kmala
r!n!ng mustahkaml!g!ga va hokazolarga
bog‘l!q.
Karkass!z
b!nolarn!ng fazov!y b!krl!g! quy!dag!lar:
- ko‘ndalang 
!chk! devorlar
, shu jumladan,
bo‘ylama 
tashq! devorlarga
bog‘langan z!na kataklar! devorlar!:
- devorlarn! o‘zaro bog‘lovch! hamda b!no
n! balandl!g! bo‘y!cha qavatlarga
ajratuvch! qavatlararo ora yopmalar
orqal! ta’m!nlanad!.
Karkass!z b!nolarn!ng !chk! devorlar! va
ora yopmalar! b!non!ng !ch!n!
vert!kal va gor!zontal nagruzkalarn! qabul
q!la olad!gan fazov!y o‘zgarmas
yacheykalarga ajratad!. Karkass!z b!no
yetarl! darajada turg‘un 
va fazov!y b!kr
bo‘lad!.
Karkasl! b!nolarn!ng fazov!y b!krl!g! quy!da
g!lar orqal! ta’m!nlanad!:
- b!r qavatl! b!nolarn!ng o‘zgarmayd!gan
geometr!k s!stema hos!l q!luvch!
ko‘ndalang ramalar!n!ng b!rgal!kda
!shlash!
;
- ko‘p qavatl! b!nolarda o‘zgarmas geomet
r!k s!stema hos!l q!lad!gan o‘zaro
b!r!kt!r!lgan ustunlar, to‘s!nlar va ora
yopmalarn!ng b!rgal!kda !shlash!;
- karkas ustunlar! oras!ga vert!kal kashakla
r yok! b!krl!k devorlar! o‘rnat!sh;
- z!na kataklar! va l!ft shaxtalar! devorlar!n!
karkas konstruks!yalar!ga
b!r!kt!r!sh;
- qavatlararo ora
yopmalarga (ustunlar oras!ga) b!kr pl!talar 
o‘rnat!sh;
- karkas elementlar! oras!dag! chok va
tugunlarn! b!r-b!r!ga mustahkam
b!r!kt!r!sh.
Yar!m karkasl! 
b!nolarn!ng fazov!y
b!krl!g!n!
, ustunlarn!ng !chk! tomon!
b!lan devorlarga
mahkam b!r!kt!r!lgan qavatlararo ora
yopmalar ta’m!nlayd!.
22
2.6-
rasm. Yar!m karkasl! b!non!ng konstrukt!v 
sxemalar!:
a – to‘s!nlar bo‘ylama 
yotq!z!lgan
;
b – to‘s!nlar ko‘ndalang yotq!z!lgan;
v – to‘s!ns!z var!ant;
1 – ustun poydevor!;
2 – ustun;
3 – lentas!mon poydevor;
4 – qavatlararo ora yopma panel!;
5 – ko‘tar!b turuvch! tashq! devor;
6 – to‘s!n.
Download
9,74 Mb.
Do'stlar"ng"z b"lan baham:
с. 1
2.2. Asos va poydevorlar
2.2.1. Asoslar
to‘g‘r"s"da tushuncha va ularga qo‘y"lad
"gan 
talablar 
Yer qob!g‘!n!ng yuqor! qatlam!da
joylashgan va qur!l!sh maqsadlar!da
!shlat!lad!gan geolog!k j!nslar tuproq deb
atalad!. Tuproqlar har x!l kattal!kdag!
zarralarn!ng oral!qlar!da bo‘shl!qlar hos!l
q!lgan to‘plam!d!r. Bu zarralar tuproq
sklet!n! tashk!l etad!. Poydevor ost!da
joylashgan, b!no og‘!rl!g!n! o‘z!ga qabul
23
q!luvch! tuproq massasas! asos deb
atalad!. Asoslar !kk! x!l: tab!!y va sun’!y
bo‘lad!.
Tab!!y asos deb qur!lgan b!non!ng
og‘!rl!g!n! o‘z!n!ng tab!!y holat!da
ko‘tar!b tura ol!sh! mumk!n bo‘lgan poydev
or ost! tuprog‘!ga ayt!lad!.
Sun’!y asos deb b!no og‘!rl!g!n!
o‘z!n!ng tab!!y holat!da ko‘tara olmay!gan
va shu sababl! sun’!y rav!shda
qot!r!lgan va z!chlasht!r!lgan tuproqqa
ayt!lad!.
Poydevordan asosga uzat!lad!gan kuchlar 
tuproqda zo‘r!q!sh holat!n! yuzaga
kelt!r!b, un!ng deformats!yalan!shga ol!b
kelad!. 2.7-rasmda 
tuproq hajm!
zo‘r!q!shn!ng taxm!n!y shakl! kelt!r!lgan.
2.7-rasm. Poydevor ost! asos tuprog‘!da
yuzaga kelad!gan zo‘r!q!sh zonas!:
v – poydevor en!;
R – b!nodan asosga poydevor orqal!
tushayotgan yuk.
Zo‘r!q!sh zonas!n!ng chuqurl!g! va
en! poydevor kengl!g!dan katta bo‘l!b,
ma’lum chuqurl!kkacha ort!b borad!,
so‘ngra asta-sek!n kamaya bosulayd!.
Chuqurl!g! 6 b ga yetganda tuproq amalda
zo‘r!q!shlars!z bo‘lad!. Bunda ta’s!r
etuvch!
og‘!rl!k
kuchlar!
tuproq
mustahkam
bo‘lmaganda
asosn!
deformats!yalab, b!non!ng cho‘k!shga ol!b
kelad!.
Yuqor!dag!
kelt!r!lgan
salb!y
hod!salar bo‘lmasl!g! uchun asosn! tashk!l
q!luvch! tuproqlar quy!dag! talablarga
javob ber!sh kerak: ma’lum m!qdorda yuk
ko‘taruvchan, yuk ta’s!r!dan kam va b!r
tek!sda s!q!lad!gan bo‘l!sh! kerak,
g‘ovaklardag! naml!k muzlagan!da tuproq
sh!shmayd!gan va hajm! kengaymayd!gan 
bo‘l!sh! loz!m (shunday talablarga ko‘ra
poydevor o‘rnat!sh chuqurl!g! qur!l!sh
rayon!n!ng muzlash 
chuqurl!g!ga muvof!q
belg!lanad!).
Asosn!ng mustahkaml!g!n! kamayt!ruvch! v
a loy!halashda ko‘zda tut!lmagan
cho‘k!shlar sod!r bo‘lmasl!g! uchun tuproq
qa yer ost! suvlar!n!ng ta’s!r!n! cho‘k!sh
va sur!l!sh eht!mol!n! nazarda tut!sh kerak.
Poydevor qur!shdan old!n tuproqn!
sh!bbalab, b!r tek!s cho‘k!sh! ta’m!nlanad!, 
aks holda key!n tuproq cho‘k!sh! tufayl!
b!no devorlar!da zo‘r!q!sh hos!l bo‘l!b, yor!q
lar paydo bo‘lad! va butun yok! un!ng
ayr!m q!sm!n! avar!ya holat!ga kelt!rad!. 
24
Yer ost! suvlar! tuproqlarn!ng
strukturas!ga, f!z!k holat!ga va mexan!k
xusus!yatlar!ga katta ta’s!r q!l!b, asosn!ng
yuk ko‘taruvchanl!k xusus!yat!n!
kamayt!rad!. Agar tuproq tark!b!da suvda
oson er!yd!gan moddalar (g!po) bo‘lsa,
un!ng er!sh! nat!jas!da asosda g‘ovaklar
hos!l bo‘l!b, un!ng yuk ko‘taruvchanl!g!
pasay!b ketad!. Bunday hol bo‘lmasl!g!
uchun yer ost! suvlar! sath!n!
pasayt!rad!gan usullarn! qo‘llash kerak bo‘l
ad!.
Yer ost! suvlar! tezl!g! tuproqn!ng mayda
zarralar!n! yuv!b ketad!gan
darajada bo‘lgan joylarda b!no atrof! shunt
to‘s!qlar b!lan o‘ralad! 
yok! asosga
ma’lum chuqurl!kda
drenaj trubalar! o‘rnat!lad!.
Asoslar tuproq tark!b!ga, strukturas!ga
va joylash!sh xarakter!ga ko‘ra har x!l
bo‘lad!.
Toshloq asos b!r butun massa ko‘r!n!sh!da 
(gran!tlar, kvars!tlar, qum toshlar
va b.) yok! qatlam ko‘r!n!sh!da joylashgan
bo‘lad!. Ular suvga bardoshl!,
s!q!lmayd!gan, darz va g‘ovaklar! bo‘lsada
mustahkam va !shonchl! asos
h!soblanad!.
Y!r!k bo‘lakl! asos 2 mm dan katta bo‘lgan 
bo‘laklar (50% dan ko‘p) o‘zaro
bog‘lanmagan qoya j!nslar!dan (chaq!q
tosh, shag‘al, mayda tosh, y!r!k qum va
boshqalar) !borat bo‘lad!. Agar un!ng
ost!da mustahkam z!ch qatlam joylashgan
bo‘lsa u yaxsh! asos h!soblanad!.
Quml! asoslar maydal!g! 0,1 dan 2 m gacha
bo‘lgan qum zarralar!dan !borat
bo‘lad!.
Zarralarn!ng mayda-y!r!kl!g!ga ko‘ra
qumlar: shag‘all!, y!r!k, o‘rtacha
y!r!kl!kdag!, mayda va changs!mon bo‘l!sh! 
mumk!n. Qumlar qancha y!r!k va toza
bo‘lsa bunday asoslar qatlam! shuncha
katta m!qdordag! yukn! ko‘tar!b 
tur!sh!
mumk!n.
Loy tuproqlar, ya’n! b!r!kkan tuproqlar
asosan o‘lchamlar! 0,005mm dan
k!ch!k, tangas!mon ko‘r!n!shdag!
zarralardan tashk!l topgan bo‘lad!.
Bunday
tuproqlar !ng!chka kap!llarlar! mavjudl!g! va
zarralar! katta sol!sht!rma yuzaga
teg!b tur!sh! b!lan qumlardan farq q!lad!.
Ko‘p hollarda g‘ovaklar suv b!lan
to‘y!ngan bo‘lgan! uchun muzlagandan
so‘ng tuproqn!ng hajm! ort!sh!, ya’n!
ko‘pch!sh! mumk!n. Loy tuproql!
asoslarn!ng yuk ko‘tar!sh qob!lyat!
tuproqn!ng
naml!k darajas!ga bog‘l!q. Quruq tuproq n!
sbatan katta m!qdordag! yukn! ko‘tar!b
tur!sh! mumk!n.
Loy tuproq quy!dag! turlarga bo‘l!nad!:
- 
odd!y tuproqlar (tark!b!da tuproq zarracha
lar! 30% dan ort!q);
- 
sog‘ tuproq (tark!b!da tuproq zarrachalar! 
10-30%);
- 
qumloq tuproqlar
tark!b!da tuproq zarrachalar! 3-10%.
Sar!q tuproq (lyoso) loy tuproqlarn!ng
turlar!dan b!r! bo‘l!b, 
katta
m!qdordag! changs!mon zarralardan
!borat bo‘lad!. U vert!kal joylashgan
naycha
ko‘r!n!sh!dag! g‘ovaklardan (makrog‘ovak)
tashk!l topgan. Bu tuproqlar quruq
holatda ancha mustahkam bo‘lad!, b!roz
namlanganda esa tashq! yuk ta’s!r!dan
katta m!qdorda cho‘k!sh deformats!yas!
ro‘y ber!sh! mumk!n. Bunday tuproqlar
cho‘kuvchan tuproqlar qator!ga k!r!t!l!b,
ularda qur!layotgan b!no asos!n!
namlan!shdan h!moya q!l!sh tadb!rlar!n!
ko‘r!sh talab et!lad!. 
25
Organ!k aralashmal! tuproqlar (o‘s!ml!kl!
tuproq, balch!q, torf, botqoql!k,
torf!) tark!b!ga ko‘ra har x!l bo‘l!b, uvalan!b
ketad!gan (bo‘sh), g‘ovak,
s!q!luvchanl!g! katta bo‘lad!. Tab!!y holatda
b!non!ng asos! bo‘l!sh!ga yaramayd!.
To‘k!lgan 
tuproqlar chuqurl!klarn!
,
hovuzlarn!, ch!q!nd! tashlanad!gan
handaklarn! sun’!y yo‘l b!lan to‘ld!r!shdan h
os!l bo‘lad!. Bunday tuproqlar b!r tek!s
s!q!lmaganl!g! uchun ko‘p hollarda
tab!!y asos s!fat!da !shlat!b bo‘lmayd!.
Yern!ng s!ljuvchan loyl! qatlam! mayda qu
m b!lan balch!qdan tashk!l topad!.
Ular
ham tab!!y holda b!no uchun asos bo‘la
olmayd!.
B!non!ng fazov!y b!krl!g! va turg‘unl!g!n! ko‘
p hollarda asoslar ta’m!nlayd!.
Qur!l!sh normalar!da asoslar uchun ruxsat
et!lgan cho‘k!sh q!ymatlar! b!non!ng
tur!ga
bog‘l!q bo‘l!b, 80 mm dan 150 mm gacha
q!l!b belg!lanad!.
Agar b!no qur!l!sh! mo‘ljallangan yer uchas
tkas! asosga qo‘y!lgan talablarga
javob bermasa (shu yerda b!no qur!l!sh!
shart bo‘lsa), u holda sun’!y asos
qo‘llan!lad!. Bunda tuproqn! qot!r!sh yok!
s!fats!z tuproqn! sog‘ tuproq b!lan
aralasht!r!sh yo‘l! b!lan b!no mustahkaml!g!
ta’m!nlanad!.
Tuproqn! qot!r!shn!ng quy!dag! usullar! bor
: 
1)
sh!bablash (z!chlash) – mexan!k usulda –
pnevmat!k usul b!lan yok!
maxsus katoklar yordam!da
amalga osh!r!lad!. Tuproqn! v!brats!ya
(t!trat!sh) yo‘l!
b!lan ham sh!bbalash mumk!n. Bu yo‘l
b!lan sh!bbalash ancha samaral! bo‘l!b,
tuproq tez z!chlashad!;
2)
S!l!katlash – 
bu usul quml!
, changs!mon
quml! va sar!q tuproql!
asoslarn!
qot!r!shda
qo‘llan!lad!.
Bunda
tuproqqa
navbatma-navbat
suyuqlant!r!lgan sh!sha va kals!y xlor,
changs!mon qumlarn! qot!r!shda esa
suyuqlant!r!lgan sh!shan!ng fosfat k!slota
aralashmas! b!lan, sar!q (lyoss) tuproqn!
qot!r!shda
esa suyuqlant!r!lgan sh!shan!ng o‘z! sh!md
!r!l!b qot!r!lad!.
3)
Sementlash-maxsus naylar yordam!da
tuproq qatlam!ga suyult!r!lgan
sement xam!r! (qor!shmas!) yok! sement
sut!, 
sh!md!r!lad! va ular tuproq
g‘ovaklar!da qot!sh! nat!jas!da toshs!mon
strukturaga aylanad!. Sementlash usul!
shag‘als!mon, y!r!k va o‘rtacha
y!r!kl!kdag! quml! asoslarn! qot!r!shda
qo‘llan!lad!;
4)
Term!k yo‘l b!lan kuyd!r!sh orqal! qot!r!shda
yonuvch! moddalar
old!ndan tayyorlangan quduqlarga yuqor!
bos!m ost!da yubor!lad!. Bu usul sar!q
(lyoss) tuproqlarn! qot!r!shda foydalan!lad!
.
Agar yuqor!da kelt!r!lgan usullarn! qo‘llash
q!y!n bo‘lsa, u holda tuproq
toza, ma’lum mustahkaml!kka ega bo‘lgan
boshqa tuproqlar b!lan almasht!r!lad!.
Almasht!r!lgan tuproq “yost!q” deb atalad!.
Asosga uncha katta bo‘lmagan yuk
(kuch) ta’s!r etad!gan bo‘lsa y!r!k va o‘rta
y!r!kl!kdag! quml! yost!q qo‘llan!lad!,
bunda un!ng qal!nl!g! (bos!m!) pastdag! ku
chs!z tuproqn!ng normat!v qarsh!l!g!dan
katta bo‘lmasl!g! kerak.
Download
9,74 Mb.
Do'stlar"ng"z b"lan baham:
с. 2
2.2.2.
Poydevorlar va ularn"ng konsturkt"v yec
h"mlar"
Poydevor b!non!ng asos!y konsturkt!v
elementlar!dan b!r! h!soblan!b
, u
b!non!ng yer ustk! q!sm!dan tushayotgan
og‘!rl!kn! asosga uzat!b turad!. B!nolar 
26
yerto’lal! bo‘lsa, poydevorlar yerto’la
xonalar!n! o‘rab turuvch! konstruks!ya
vaz!fas!n! ham o‘tayd!.
Poydevorlar har x!l tashq! kuch va muh!t
ost!da bo‘lad!. Bu ta’s!rlardan
asos!ylar!: butun b!non!ng og‘!rl!g!, tuproq
ko‘tar!l!sh! va muzlash!dan hos!l
bo‘lad!gan ta’s!r kuchlar!, seysm!k ta’s!rlar,
tovush ta’s!r!dan b!non!ng t!trash!,
o‘zgaruvchan temperatura, naml!k,
x!m!yav!y moddalar ta’s!r!, bakter!yalar,
zamburg‘lar, hashorotlar ta’s!r! va h.
Bunday ta’s!rlarga bardosh ber!sh! uchun 
poydevorlar mustahkam, turg‘un,
uzoq vaqtga ch!daml!, yer ost! suvlar!,
k!myov!y va b!olog!k moddalar ta’s!r
etmayd!gan bo‘l!sh! loz!m.
Poydevorlarn! qur!shda yog‘och, xarsang
tosh, 
xarsangtosh beton
, beton va
tem!rbeton kab! mater!allardan foydalan!la
d!.
Konstrukt!v tuz!l!sh! j!hat!dan b!no
qur!l!sh!da turl! x!l (2.8-rasm):
lentas!mon tutash tasma polosa
ko‘r!n!sh!dag!, uzluks!z va uzlukl!, aloh!da
turuvch! (ustunl! poydevor va ustun ost!ga 
qo‘y!luvch! ayr!m tayanchlar hol!dag!),
qoz!qoyoql! va
yaxl!t (tek!s yok! qovurg‘al!) poydevorlar q
o‘llan!lad!.
Poydevorn! tepa yuzas!, ya’n! devor
joylashad!gan tomon! poydevor chet!
(obrez), ostk! asosga teg!b turuvch! tek!sl!
g! esa poydevor tag! deb atalad!.
Qur!l!sh maydon! rejalangan satxdan
poydevor tag!gacha bo‘lgan masofa
poydevorn!ng yer ostk! chuqurl!g! deb atal
ad!. Bu chuqurl!kn!ng qancha bo‘l!sh!n!
belg!lashda un!ng asos qavat! chuqurl!g!ga
mos kel!sh!n! va 
tuproqn!ng muzlash
chuqurl!g!n! h!sobga ol!sh kerak.
Agar asos nam, mayda zarral! tuproqdan
(mayda yok! changs!mon qum,
tuproq, sog‘ tuproq) !borat bo‘lsa, unda
poydevor tag!, tuproqn!ng muzlash
chuqurl!g! satx!dan yuqor!da
bo‘lmasl!g! kerak.
Is!t!lad!gan b!no !chk! devorlar! poydevor!n!
ng yer ostk! chuqurl!g! tuproqn!
chuqurl!g!ga bog‘l!q bo‘lmasdan, u yer sat
x!dan yok! yerto’la pol! satx!dan 0,5 m
chuqurl!kda ol!nad!.
Poydevorlar tashq! kuch ta’s!r!ga
ch!daml!l!g! j!hatdan b!kr (ularn!ng
mater!al! faqat s!q!l!shga ch!dab, eg!l!shga
ch!damayd!) yok! eg!luvchan (asosan
eg!l!shga ch!dayd!) bo‘l!sh! mumk!n.
B!kr poydevorlarda tab!!y xarsang tosh, xa
rsang tosh beton, beton !shlat!lad!.
Eg!luvchan poydevorlarda asosan tem!r-
beton !shlat!lad!. 
27
2.8-
rasm. Poydevorlarn!ng konstrukt!v sxemal
ar!:
a –
ko‘taruvch! devor ost!ga qur!lad!gan yaxl!t
lentas!mon;
b –
ustunlar ost!ga qur!lad!gan lentas!mon po
ydevor;
v –
devor ost!ga o‘rnat!lad!gan aloh!da turuvc
h! poydevor;
g –
ustun ost!ga o‘rnat!lad!gan aloh!da turuvc
h! poydevor;
d – qovurg‘as!z yaxl!t poydevor;
ye – qovurg‘al! yaxl!t poydevor;
j – qoz!q oyoql! poydevor.
Lentas!mon poydevorlar balandl!g! 12 qava
tgacha bo‘lgan karkass!z sxemal!
turar-
joy b!nolar!da keng ko‘lamda qo‘llan!lad!. L
entas!mon poydevorlar ko‘r!n!sh!
va prof!l!ga ko‘ra ko‘pg!na hollarda to‘g‘r!
burchak shakl!da bo‘lad! (2.9-rasm).
Kengl!g! poydevor mater!al!ga bog‘l!q bo‘l!
b, devorn!ng kengl!g!dan !kk! tomonga
50-150 mm gacha ch!qar!lad!. Poydevor
plan! va kes!m!dag! ko‘r!n!sh!, hamda
o‘lchamlar! shunday tanlan!sh! kerakk!,
bunda bos!m kuch! asosga b!r tek!sda
taqs!mlanad!gan bo‘l!sh! kerak.
Poydevorlarn!ng ko‘r!n!sh! va o‘lchamlar!
un!ng
mater!al!ga, b!noga tushayotgan yuk
m!qdor!ga, tuproq s!fat!ga, yer ost!
suvlar!,
tuproqn!ng muzlash chuqurl!g! va
!ql!m sharo!t!ga bog‘l!q bo‘lad!.
Poydevorn!ng yuk ko‘tar!sh qob!lyat!n!
osh!r!sh va b!nodan tushayotgan
kuch bos!m!n! tuproqqa tek!s o‘tkaz!sh
maqsad!da 
poydevor tag q!sm!
kengayt!r!l!b, trapets!ya shakl!ga kelt!r!lad!.
Trapets!ya yon tomon!n!ng og‘!sh
burchag! asosda b!no og‘!rl!g!dan hos!l bo‘
lad!gan bos!mn!ng tarqal!sh burchag!ga 
28
to‘g‘r! kelad!. Xarsang tosh va xarsang tos
h-beton poydevorlar uchun bu burchak
27 dan 33 
0
gacha, beton poydevorlarda esa 450ga
teng. Ammo bu ko‘r!n!shdag!
poydevorn! o‘rnat!sh ancha murakkab
bo‘lgan! uchun amal!yotda poydevor tag!
kengl!g! x!sob!y kengl!k bo‘y!cha ol!n!b,
to‘g‘r! burchakl! ko‘r!n!shda yok!
pog‘onal! q!l!b qur!lad!. Pog‘onalar en! 20-
25sm gacha, balandl!g! esa 40-50 sm
dan kam bo‘lmasl!g! kerak.
2.9-
rasm. Lentas!mon poydevorlarn!ng ko‘r!n!s
h! va tuz!l!sh!:
1 – poydevor chet!;
2 – poydevor devor!;
3 – poydevor yost!g‘!.
Lentas!mon devorlar y!g‘ma va quyma
holda bo‘l!sh! mumk!n. Quyma
poydevorlarn! xarsang toshdan, xarsang
tosh-betondan va tem!r-betondan
tayyorlash mumk!n. 
Xarsang tosh poydevorlarn!ng kengl!g!
с. 3
01/06/22, 14:14
Стр. 1 из 1