Kasb-hunar kolleji "informatika"

Klaviatura yordamida harf, raqam yoki belgi qanday yoziladi?

Windows ish stolining masalalar panelida EN piktogrammasi turgan bo‘lsin. Kichik lotin harflari yoki raqamlar shu harf yoki raqam yozilgan klavishlami bir marta bosish orqali kiritiladi.

Masalan, «2014 yil» so‘zini yozish kerak bo‘lsa, bu so‘zdagi har bir raqam va harfga mos (yuqoridagi rasmga qarang) klavishlar birma- bir bosib chiqiladi.

Bir harf sig‘adigan boksh joy (probel) qoldirish uchun esa «probel» klavishi bir marta bosiladi.

Bosh (katta) lotin harflari yoki raqamlarning yuqorisidagi (umu- man, klavishlami yuqori qismida joylashgan) belgilarni yozish uchun «Shift» klavishini bosib turilgan holda harf yoki belgilarga mos klavishlar birma-bir bosib chiqiladi. Bunday yozish usuli klavishlami birgalikda bosish deyiladi.

Masalan: «2014 yil» ga mos klavishlami Shift bilan birga bosilsa «@))^ YIL» yoziladi.

Endi Windows ish stolining masalalar panelida Ш piktogrammasi turgan bo‘lsin. Bu holda kichik kirill harfi va ba’zi rnahsus belgilarni yozish mumkin bo‘ladi. Odatda, klavish ustidagi kirill harfi lotin harfiga nisbatan boshqa (ko‘pincha qizil) rangda yozilgan bo‘ladi.

Masalan:

INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image6.jpeg" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image6.jpeg" \* MERGEFORMATINET

Klaviaturadagi maxsus klavishlar nimaga kerak?

Maxsus klavishlardan Shift klavishining vazifasini bilib oldingiz, ya’ni klavishlarni birgalikda bosish orqali bosh harflami yozish mumkinligini ko‘rdik. Ikkinchi usulda Caps Lock klavishi bosiladi. Natijada Caps indikatori yonadi hamda klavishlar orqali faqat bosh harflarni yozish mumkin bo‘ladi.

Bu holda Shift klavishini bosib turib harflar yozilsa, kichik harflar yoziladi. Faqat kichik harflami yozish uchun yana Caps Lock klavishi bosiladi.

Boshqa maxsus klavishlaming vazifasini quyidagi jadvaldan bilib olasiz.

INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image7.jpeg" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image7.jpeg" \* MERGEFORMATINET
Avvalgi darslarda klaviaturadagi harf, raqam va belgilar yordamida matnlar (hikoyalar, referatlar, maqolalar va kitoblar) yozish mumkinligi aytib o‘tilgan edi. Ma’lumki, matnlar satrlardan tashkil topgan bir necha sahifadan iborat bo‘ladi. Kursorni satrlar yoki sahifalar ichida boshqarish uchun klaviaturada alohida klavishlar joylashtirilgan. Ulaming vazifalari quyidagi jadvalda keltirilgan.

INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image8.jpeg" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image8.jpeg" \* MERGEFORMATINET

Yordamchi klavishlar hiajmu: yordamida kursorni boshqarish (Num Lock indikatori o‘chiq holda) yoki raqamlar va arifmetik amal bel- gilarini kiritish (Num Lock indikatori yongan holda) mumkin. Num Lock indikatorini yoqish yoki o‘chirish uchun Num Lock klavishi bosiladi.

Funksional klavishlar nega kerak?

FI, F2,..., F12 funksional klavishlar maxsus amallami bajarish uchun xizmat qiladi. Odatda, bu klavishlar vazifasini ishlayotgan dastur belgilaydi. Masalan Windows ish stolida:

INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image9.jpeg" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "C:\\Users\\Bekpo`lat\\Desktop\\media\\image9.jpeg" \* MERGEFORMATINET
V. YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH.

Mavzu yuzasidan savol ya topshiriqlar:

(O’quvchilar 3 guruhga bo’linib sqvollarga teskorlik bilan javob berishadi, kuzatib turgan guruhlar hatolarni tuzatishadi va qo’shimcha kiritishadi.)

1. 
   Klaviatura qanday klavishlar guruhidan iborat?
   
2. 
   Indikatorlar qachon yonib turadi?
   
3. 
   Lotin va kirill harflarini yozish holatiga qanday о ‘tish mumkin ?
   
4. 
   Bosh lotin va kirill hatflari yozilishini tushuntiring.
   
5. 
   Raqamlar qanday yoziladi?
   
6. 
   Shift va Caps Lock klavishlari vazifasi haqida so ‘zlab bering.
   
7. 
   Kursor qanday boshqariladi?
   
8. 
   Yordamchi klavishlar qanday vazifani bajaradi?
   
9. 
   Maxsus va funksional klavishlaming vazifalari haqida so ‘zlab bering.
   

Savol-javoblardan so’ng o’quvchilarni egallagan bilim va ko’nikmalarini tekshirish maqsadida test olinadi.

TEST.

1. Esc klavishining vazifasi keltirilgan qatorni toping.

a) Amal yoki buyruqni kompyuterga kiritadi.

b) Pusk tugmachasini ishga tushiradi.

c) Oxirgi bajarilgan amalni bekor qiladi.

d) Kursorni avvalgi sahifaga o’tkazadi.

2. Faqat bosh harflarda matn terishni ta’minlovchi klavishni ko’rsating.

a) Shift

b) Caps Lock

c) Shift + Alt

d) Tab

3. Kursordan o’ngda joylashgan belgilarni o’chirish klavishini aniqlang.

a) Backspace

b) Shift

c) Delete

d) Insert

4. Funksional klavishlarning qaysi biri fayl yoki papkani izlash xolatiga o’tkazadi?

a) F1

b) F2

c) F3

d) F4

5. Kursorni satr boshiga o’tkazadigan klavishni ko’rsating.

a) PgUp

b) PgDn

c) Home

d) End
VI. O’QUVCHILARNI RAG’BATLANTIRISH.

Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilarni rag’batlantirish.

VII. UYGA VAZIFA.

Mavzuni o’qib o’rganish. Klavishlarning vazifalarini o’rganish.

VIII. DARSNI YAKUNLASH.