Kasbiy ta‟lim fakulteti mehnat ta‟limi va chizmachilik kafedrasi

DB gacha pasaytiradi). 

Kundalik  hayotimizda  har  qadamda  tebranma  harakatga  duch  kelamiz.  Daraxtlaming  bargi, 

shoxlarining  shamol  paytidagi  tebranishi,  daladagi  bug'doy  maysalarining  tebranishi,  musiqa 

asboblari  -  rubob,  tor,  dutor  torlarining  harakati,  osma  soat  tebrangichi  harakati,  telefon 

membranasining  tebranishi,  ichki  yonuv.  dvignateli  tsilindridagi  porshenning  harakati  tebranma 

harakatga  misol  bo'ladi.  Tebranma  harakatlar  mexanik,  elektromagnit,  elektromexanik  tebranma 

---

 

harakatga  bo'linadi.  Tebranma  harakatlaming  tabiati  har  xil  bo'lsa  ham,  ular  asosan  yagona 

qonuniyat  bo’yicha  amalga  oshadi.  Biz  asosan  mexanik  tebranma  harakatni  o'rganamiz.  Mexanik 

harakat  qilayotgan  jismlar  to'plamiga  tizim  deyiladi.  Tizim  tarkibiga  kiruvchi  jismlar  orasida  sodir 

bo'ladigan  kuchlar  ichki  kuch  va  shu  tizimga  tashqaridan  bo'ladigan  ta'sir  kuchi  tashqi  kuch 

deyiladi. 

Vaqt  o'tishi  bilan  takrorlanib  turadigan  harakatlarga  tebranma  harakat  yoki  tebranishlar 

deyiladi. Tebranishlar erkin (xususiy), majburiy va avtotebranishlarga bo'linadi. 

Muvozanat vaziyatidan chiqarilgan tizimda ichki kuchlar ta'sirida vujudga keladigan tebranishlar 

erkin tebranishlar yoki  xususiy tebranishlar deyiladi. Davriy ravishda o'zgaradigan kuchlar ta'sirida 

vujudga  keladigan  tebranishlar  majburiy  tebranishlar  deyiladi.  Masalan,  biz  telefonda 

gaplashayotganimizda  mikrofon  pardasi  (membranasi)  tebranayotgan  (bosimi  o'zgarayotgan)  havo 

ta'sirida,  havo  esa  bizning  tomoq-burun  bo'shlig’imizdagi  tovush  pardalarining  tebranishi  ta’sirida 

majburiy  tebranma  harakat  qiladi.  Radio  kamayi,  matori  ishlab  turgan  mashina  yoki  dastgoh