Катализатор, адсорбент ва ташувчиларнинг зичлигини

КАТАЛИЗАТОР, АДСОРБЕНТ ВА ТАШУВЧИЛАРНИНГ ЗИЧЛИГИНИ 
ҲИСОБЛАШ 
Ушбу ишнинг мақсади кукунсимон материалларнинг зичлигини аниқлашдир.
Ишнинг моҳияти ва уни бажариш тартиби. Чангли материалларнинг зичлигини аниқлашнинг энг кенг тарқалган усули сув усули ҳисоблашдир. Ҳисоблаш қуйидагича амалга оширилади. 
Сиғими 100 мл боълган конуссимон ясси тубли флаконда, термометр солинган жилвирланган тиқин билан ёпилиб, 1025 °C да доимий массагача қуритилган қаттиқ материал 150 г солинади. Шу билан бирга 4-10 мл дистилланган сув пардага намуна оғирлигига қараб 
буреткадан тез қоъшилади ва тиқин билан ёпилади. Сув ҳажми идиш ҳажмидан бир оз камроқ 
боълиши керак. 
Катта аниқлик учун буреткани боълиш миқдори 0,1 мл га тенг боълиши керак. Шишани 
ёпинг ва материални бир текис намлаш учун шиддат билан силкитинг, соънгра тажриба ҳароратига 
(20-25 °C) водопровод суви билан совутинг. Совутиш керак чунки намлаш вақтида 
катализаторни сезиларли қиздириш мумкин. Соънгра "титрлаш" амалга оширилади. Бунинг учун, 
идишни тоълдириш учун сув биринчи қисмларда шу буретка 0,4-0,5 мл тўлдирилади, "титрлаш" 
охирига еса 0,15-0,20 мл. Сув ҳар бир қоъшимча соънг, шиддат билан чайқаб аралаштирилади. 
Агар материал оқувчанликка эга боълса, "титрлаш" давом эттирилади.
Агар ғовакларни тоълдириш тоълиқ ва нормал ҳисобланади, намлаш жараёни ("титрлаш") 
катализатор ғовакларини тоълдиришни бажариш учун секин (камида 15 минут) амалга оширилади. 
Чангли катализаторнинг сув билан тоъйинтириш жараёни бир вақтнинг оъзида 
маълумотларни олиш имконини беради махсус идишнинг ҳажмини ва катализатор ҳақиқий зичлиги 
ҳисоблаш учун фойдаланиш мумкин. Шунинг учун таҳлил давомида "титрлаш" учун 
сарфланадиган сув миқдори қайд қилиниши керак. 
Материалнинг ҳажми маълум боълган ҳолда аралаштириб аниқланади сув миқдори. Бунинг 
учун тўйинган суспензия "титрлаш" учун флакондан 100 мл сиғимли боъш оълчов 
флаконига миқдорий ўтказилади. Кукунни ҳаракатчанроқ қилиш учун буретдан 25 мл га 
яқин сув "титрлаш"учун флаконга қўшилади. Шундан сўнг ўлчов шишасидаги сув ҳажми 
айнан шу буретдан белгига келтирилади ва аралаштириш учун сарфланадиган сувнинг умумий 
миқдори қайд қилинади. 
Суспензия ҳажми (ВҲ) тенглама билан ҳисобланади. Бу ерда 100-ўлчаш шишасининг сиғими, мл; ВБ-буреткадан олинган сувнинг ҳажми, см³. Кўринма зичлик суспензия оғирлигининг унинг ҳажмига нисбати сифатида ҳисобланади:
бу ерда ВҲ- (52) тенглама билан ҳисобланган суспензия ҳажми, см³.

КАТАЛИЗАТОР, АДСОРБЕНТ ВА НОСИТЕЛЛАРНИНГ ЮКЛАНИШ 
ЗИЧЛИГИНИ ҲИСОБЛАШ 
Ишнинг мақсади қаттиқ материалларнинг кимёвий, фаза ва дисперс таркибини 
уларнинг ҳақиқий зичлигига таъсирини оърганишдан иборат. 
Ишнинг моҳияти ва уни бажариш тартиби. Қаттиқ материалнинг ҳақиқий зичлигини 
аниқлаш учун одатда ғовак моддаларни анализ қилиш амалиётида кенг 
қўлланиладиган пикнометрик усулдан фойдаланилади. У симоб, сув, қуйи спиртлар, енгил 
углеводородлар ва инерт газлар, хусусан, гелийнинг қаттиқ модда ғовакларидан 
кўчишига асосланган. 
Усулнинг аниқлиги асосан қаттиқ жисм ғовакларининг суюқлик ёки газ билан 
тўйинганлигининг тўлиқлигига боғлиқ. Шунинг учун, гöзенеклерин унинг кириш 
енгиллаштириш учун, таҳлил моддалар бир нозик кукун ичига олдиндан замин бўлиши 
керак. 
Материалларнинг ҳақиқий зичлигини аниқлаш учун у енг у тарқатиб юбориш 
ёки зарралар шишишига олиб келмайди, агар сув фойдаланиш қулай. Ундан 
фойдаланишда амалда гелий ёрдамида анализнинг енг аниқ маълумотларига тўғри 
келадиган натижалар олинади. 
1-5 г оғирлиги яхшилаб чангланади ва 150 °да доимий оғирликкача қуритилади 
катализатор 10-50 мл сиғимга эга олдиндан тортилган пикнометрга қўйилади. 
Катализатор пикнометрнинг бўйин деворларига зарралар тушмаслигига ишонч ҳосил 
қилиб, чизилган учи билан воронка орқали пикнометрга қуйилади. Пикнометр тиқин билан 
ёпилиб, 0.0002 г аниқликда тортилади ва олинган намунанинг массаси ҳисобланади. 
Шундан сўнг намуна намунаси пикнометрга сув билан тўлдирилади ва 80-90 °C да 20-30 дақиқа давомида қайнатилади. Қайнаш пайтида, ҳаво ўз навбатида, сув 
билан тўлдирилган тешиклардан чиқарилади. Сўнгра пикнометр ниҳоят ҳаво 
пуфакчаларини олиб ташлаш учун бироз чайқатилади, у термостатда (30 ± 20) °C да 
0.1 дақиқа сақланади ва белгигача сув билан тўлдирилади. Пикнометр қуруқ қилиб артилади 
ва яна бир хил аниқлик билан тортилади. Материални тўлдиришдан олдин сув билан пикнометр 
тортилади. 
Ҳақиқий зичлик формула билан ҳисобланади.
бу ерда м
н
қоъзғалмас, г; м
1
-сув билан пикнометрнинг массаси, г; м
2
-
қоъзғалувчан ва сувли пикнометрнинг массаси, г; ρ
в
-тажриба шароитидаги сувнинг 
зичлиги, г/см
3
.