Kegl cc pechat indd

3. Nima sababdan tutash idishlarga quyilgan turli suyuqliklar balandligi turlicha bo‘ladi?
6-mashq
1. Gidravlik press kichik porsheniga 10 N kuch ta’sir ettirilganda, katta porshendan 180 N kuch olindi. Agar katta porshen yuzasi 90 sm² bo^£lsa, kichik porshen yuzasi nimaga teng? {Javobi: 5 sm².)
2. 33-rasmdagi shisha naylarning bir tomoniga suv, ikkinchi tomoniga o‘simlik yog^£i quyiladi. Suv balandligi 30 sm bo^£lsa, yog^£ balandligi qancha bo^£ladi? {Javobi:& 33,3 sm.)
3*. Eni 50 sm, bo^£yi 40 sm va balandligi 50 sm bo^£lgan akvarium- dagi suvning idish tubiga bergan bosimini hisoblang. {Javobi: 4900 Pa.)
4. Nima sababdan futbol to^£pini og^£iz bilan puflab shishirish mumkin emas?
5. Kichik yuzali menzurkadagi suv keng yuzali bankaga quyildi. Suvning idish tubiga bergan bosimi qanday o^£zgardi?
2Й1Ш1
ATMOSFERA BOSIMI. TORRICHELLI TAJRIBASI
Siz suyuqlikning idish tubiga bosim berishini bilib oldingiz. Gazlar ham xuddi shunday bosim beradimi? Ular bosim berishi uchun massaga, ya’ni og^£irlikka ega bo^£lishi kerak. Buni tekshirish uchun quyidagicha tajriba o^£tkazamiz.
Yaxshi damlangan koptokni olib, elektron taroziga qo^£yib massasini o^£lchab olamiz. So^£ngra koptokni olib, ichidagi havoni to^£liq chiqarib yuboramiz. Taroziga koptokni qo^£yamiz. Bunda tarozining ko^£rsatishi kamayganligi kuzatiladi (34-rasm).
Demak, havo ham ma’lum massaga ega ekan.
Ma’lumki, Yerni havo qatlami o^£rab turadi. U atmosfera deb ataladi. Demak, havo o^£z og^£irligi bilan Yer yuzasiga bosim berishi kerak. Bu bosim atmosfera bosimi deb ataladi. Atmosfera bosimini aniqlash uchun p=pgh formuladan foydalanib bo^£lmaydi. Chunki atmosfera tarkibi turli gazlar aralashmasidan iborat bo^£lib, aniq balandlikka ega emas. Havo tarkibida 78% azot, 21% kislorod va boshqa gazlar bor. Yer sirtiga yaqin joyda 0°C temperaturada
hg