Kegl cc pechat indd

Energiya ham ish kabi joullarda o‘lchanadi.
Masala yechish namunasi
Aravacha gorizontal yo‘nalgan 50 N kuch ta’sirida 20 m siljidi. 
Bajarilgan ishni hisoblang.

---

72
B e r i l g a n:
F o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
F = 50 N
s = 20 m
A = F · s
A = 50 N · 20 m = 1000 J.
Topish kerak
A = ?
Javobi: A = 1000 J.
O‘ylab ko‘ring. Qaysi hollarda mexanik ish bajarilmoqda?
O‘ylab ko‘ring. Qaysi hollarda mexanik ish bajarilmoqda?
46-rasm.
7-mashq
1. Massasi 1250 kg bo‘lgan granit plitasini 20 m balandlikka 
ko‘tarishda bajarilgan ishni hisoblang (Javobi: 245 kJ).
2
*
. Jismga ko‘chish yo‘nalishida 20 N, ko‘chishga tik yo‘nalishda 
yuqoridan 10 N kuch ta’sir etmoqda. Bunda jism 10 m ga siljidi. 
Bajarilgan ishni hisoblang (Javobi: 200 J).
3. Massasi 50 kg bo‘lgan bola har qavatining balandligi 2,5 m 
bo‘lgan uyning 4-qavatiga chiqdi. Bola bajargan ishni hisoblang. 
g 
 10 
deb oling (Javobi: 3750 J).
4
*
. Aravacha va undagi yuk massasi birgalikda 100 kg. Uni 500 N 
kuch ta’sirida 10 m ga siljitildi. Bajarilgan ish nimaga teng? (Javobi: 
5000 J.)
5. 2 kJ, 0,3 mJ, 350 mJ ga teng bo‘lgan ishlarni joullarda ifodalang.
Amaliy topshiriq
1. Uyingizdan maktabga kelguncha qancha mexanik ish bajar-
ga ningizni hisoblab ko‘ring. Yo‘lni gorizontal tekis deb hisob-
lang.
2. Narvonga yoki stol ustiga chiqing. Bunda bajargan mexanik 
ishingizni hisoblab, daftaringizga yozing.

---

73
29-MAVZU
ENERGIYA TURLARI. QUVVAT
G‘isht bilan mix qoqish misolida Siz, g‘ishtni qancha yuqoriga 
ko‘tarib mixga tashlab yuborsangiz, taxtaga shuncha chuqurroq 
kirishini bilib oldingiz. Demak, g‘ishtning ish bajara olish qobiliyati, 
ya’ni energiyasi uning vaziyatiga bog‘liq bo‘lar ekan.