Keramik materiallar turlari, xossalari va ishlatilishi

Mineral bog‘lovchi moddalar

Mineral bog‘lovchi moddalar deb suv yoki ba’zi hollarda tuzlar eritmalari bilan aralashtirganda plastik massani hosil qilib asta-sekin qotib, sun’iy tosh holatiga o‘tish xususiyatiga ega bo‘lgan poroshok shaklidagi moddalarga aytiladi.

Mineral bog‘lovchilarning asosiy qismi xom ashyo yoki yarim mahsulotlarni dag‘al yoki mayin to‘yish va har xil haroratda termik ishlov berish natijasida olinadi. Aksariyat mineral bog‘lovchi moddalar suv bilan aralashtirilganda gidratli yangi tuzilmalarning hosil bo‘lishi natijasida qotadi.
Bog‘lovchi moddalar hozirgi zamon qurilishining asosi hisoblanadi. Bog‘lovchi moddalar devorlarni suvoq qilishda, g‘isht va toshlarni terish uchun qorishmalar, turli betonlar tayyorlashda ishlatiladi. Betonlardan turli qurilish mahsulotlari va qurilmalari tayyorlanishi mumkin, shu jumladan temirbeton, armosilikat va boshqa mahsulotlar.
Barcha mineral bog‘lovchi moddalarni qotish sharoitiga ko‘ra asosiy uch guruhga bo‘lishadi: havoyi, gidravlik va kislotabardosh.
Havoyi bog‘lovchi moddalar suv bilan aralashtirilganda plastik xamir hosil qiladi, bu xamir qotib sun’iy tosh hosil qiladi va bu tosh o‘z mustahkamligini havoda oshiradi. Havoyi bog‘lovchilardan tayyorlangan mahsulot va qurilmalarga doimiy ravishda suv ta’sir qilganda mustahkamligini tez yo‘qotadi va buziladi. Havoyi bog‘lovchilarga gipsli va magnezial bog‘lovchi moddalar, havoyi ohak va boshqalar kiradi.
Gidravlik bog‘lovchi moddalar suv bilan aralashtirilganda havoyi bog‘lovchilardek plastik xamir hosil qiladi, bu xamir ma’lum vaqt havoda qotgandan keyin hosil bo‘lgan sun’iy tosh o‘z mustahkamligini suvda ham oshirishi bilan havoyi bog‘lovchilardan farq qiladi. Ushbu guruhga portlandsement va uning turlari, giltuproqli syement, ishqorli syement va boshqalar kiradi.
Kislotabardosh bog‘lovchi moddalarga kislotabardosh qumli kremniyftoridli syement kiradi. Bunday bog‘lovchi kvars qumi va natriy kremneftoridini mayin to‘yishdan hosil bo‘lgan poroshokni natriy yoki kalsiy silikati eritmasi bilan aralashtirib olinadi. Bu bog‘lovchi asosida olingan su’iy tosh oldin havoda qotgandan keyin uzoq vaqt kislota ta’siriga chidamli bo‘ladi.

5.