Kichik guruhlar klassifikatsiyasi reja: Kichik guruh tushunchasi

KICHIK GURUHLAR KLASSIFIKATSIYASI

REJA:

1.Kichik guruh tushunchasi.

2.Kichik guruhlar klassifikatsiyasi.

3.Kichik guruh tuzilishi.

4.Noformal birlashmalar va stixiyali tashkil tashkil etilmagan guruhlar psixologiyasi. 6.Etnik guruhlarni psixologik xususiyati

XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROYXATI

KIRISH
Guruh - bu ma'lum bir belgilar asosida ijtimoiy yaxlitlikdan ajralib turadigan, hajmi cheklangan odamlar jamoasi.

Agregatsiya - olomon, tasodifiy hodisaning tomoshabini.
Kichik guruhlar muammosi ijtimoiy psixologiyada eng yaxshi ishlangan va ko`plab ilmiy tadqiqotlar o`tkazilgan obektlardandir.Bu an'ana Amerikada asrimiz boshida o`tkazilgan ko`plab eksperimental tadqiqotlardan boshlangan bo`lib,ularda olimlar oldiga qo`yilgan asosiy muommo shu ediki, individ yakka holda yaxshi ishlaydimi yoki guruhda yaxshiroq samara beradimi, boshqa odamlarning yonida bo`lishi uning faoliyatiga qanday ta`sir ko`rsatadi kabi savollarga aniq ilmiy asoslangan javob topish zaruratidir.Shuni ta`kidlash lozimki, bunda sharoitlarda indivitlarning o`zaro hamkorligi (interaksiya) emas, balki ularning bir yerda birga bo`lganlligi faktining (koaksiya) ta`siri o`rganiladi.Olingan ma`lumotlar shuni ko`rsatadiki, boshqalar bilan hamkorlikda bo`lga individ faoliyatining tezligi oshadi, lekin harakatlar sifati ancha pasayishi aniqlanadi. Bunday ma`lumotlar amerikalik N.Triplett, nemis olimi A.Mayyor, rus olimi V.M.Bexterev yana bir nemis olimi V.Myode va boshqalarning tadqiqotlaridan ham qayt etiladi.Bu psixoligik hodisa Sotsial psixologiyada ijtimoyi fatsilitatsiya nomini oladi, uning mohiyati shundan iborat ediki, individning faoliyat mahsullariga uning yonida boshqa individlarning bevosita ta`siri bolib, bu ta`siri avvalo sensor kuchayishlar hamda ish-harakatlarining, fikirlashlarning tezligida namoyon bo`ladi.Lekin ayrim eksperimentlarda teskari effekt ham kuzatiladi, yani boshqalar ta`sirida individ reyaksiyalardagi tormizlanish faoliyatining susayishi holatlari kuzatiladi.Bu hodisa fanda ingibitsiya nomini oladi.Lekin olingan faktlarning qandayligidan qa`ti nazar, olimlar uchun kichik guruhlar asosiy tadqiqot mavzuiga aylanib qoldi va ular natijasida qator qonuniyatlar ochildi.
Kichik guruhlarning hajmi, uni tashkil etuvchi shaxslar soni odatda "diada" ikki kishidan tortib 30-40 kishi ya'ni maktab sharoitidagacha bo'lishi mumkin.Ikki kishilik guruh diyilganda avvalo oila-yangi shakillanga oila ko'proq nazarda tutiladi. Lekin samarali o'zaro ta'sir nazarda tutilganda 2-7kishi nazarda tutiladi. Bunda guruh turli ijtimoiy-psixologik tadqiqotlar uchun ham, ijtimoyi-psixalogiya trening o'tkazish uchun ham qulay hisoblanadi.
Guruhning o'lchami qanchalik katta bo'lsa, uning alohida olingan shaxslar uchun qadrsizlanib borish xavfi kuchayadi yani, shaxsning ko'pchilikdan iborat guruhdan o'zini tortish va uning normalarini buzishga moyilliga ortib boradi.
Guruhning hajmi kichiklashib borgan sari shaxslararo o'zaro munosabatlar taranglashib boradi. Chunki, shaxslarning bir-birlari oldida masuliyatlarining oshishi va yaqindan bilishlari ularning o'rtasidagi aloqalarda doimo aniqlik bo'lishini talab qiladi. Munosabatlardagi har qanday disbalanslar, yani nomutanosibliklar ochiq holdagi ziddiyatlarni keltirib chiqaradi.
Agar guruh a'zolarining soni toq bo'lsa, ular o'rtasidagi o'zaro munosabatlar juft bo'lgan holdagidan ancha yaxshi bo'ladi. Boshqaruv psixologiyasida odamlarni biror nimaga saylashda va umuman rasmiy tanlovlarda guruhdagi odamlar soni toq qilib olinadi.
Shaxsning guruh tazyiqiga berilishi va boysunishi ham guruh a'zolarining soniga bog'liq. Guruh soni 4-5 kishi bo'lgunga qadar, uning tasiri kuchayib boradi, lekin undan ortib ketgach, ta'sirchanlik kamayib boradi.
Ko'chada sodir bolgan baxtsiz hodisaning guvohlari soni ortib borgan sari, jabrlanganga yordam berishga intilish, masuliyat hissi pasayib boradi
Kichik guruhlarning turlari (R.S.Nemov bo'yicha) Shartli (nominal) Real (haqiqiy) tabiiy Formal (rasmiy) Kuchsiz rivojlangan Labaratoriya tipli Noformal (norasmiy) Kuchli rivojlangan Korporotsiyalar Jamoalar Referent Noreferent.
Odatda kichik guruhlarni rasmiy va norasmiy turlarga bolib(E. Meyo taklifi) o'rganishadi. Rasmiy (formal) guruh deganda – guruhdagi har bir azolarning rasmiy ro'llarga egaligi, mavqeining va tutgan o'rning aniqligi tushuniladi.
Rasmiy guruhlarda munosabatlar asosan ''vertikal" tarzda ro'y berib, guruhning bir yoki bir necha a'zosida ''hokimiyat" bo'lganligi uchun ham, ular boshqalarni boshqarish, ularga buyruq, rasmiy ko'rsatmalar berish huquqiga ega bol'adilar.
Norasmiy guruh(noformal)lar - ular asosan stixiyali tarzda, aniq maqsadsiz tarkib topadi va ularda a'zolarning aniq mavqelari, ro'llari oldindan belgilangan bo'lmaydi. Norasmiy guruh(noformal)lar – odatda rasmiy guruhlar tarkibida tashkil topadi. (guruh ichidagi guruh).
Kichik guruhlarning turlari (R.S.Nemov bo'yicha) Shartli (nominal) Real (haqiqiy) tabiiy Formal (rasmiy) Kuchsiz rivojlangan Labaratoriya tipli Noformal (norasmiy) Kuchli rivojlangan Korporotsiyalar Jamoalar Referent Noreferent.
Odatda kichik guruhlarni rasmiy va norasmiy turlarga bo'lib(E. Meyo taklifi) o'rganishadi. Rasmiy (formal) guruh deganda – guruhdagi har bir a'zolarning rasmiy ro'llarga egaligi, mavqeining va tutgan o'rning aniqligi tushuniladi.
Rasmiy guruhlarda munosabatlar asosan ''vertikal" tarzda ro'y berib, guruhning bir yoki bir necha a'zosida ''hokimiyat" bo'lganligi uchun ham, ular boshqalarni boshqarish, ularga buyruq, rasmiy ko'rsatmalar berish huquqiga ega bo'ladilar.
Norasmiy guruh(noformal)lar - ular asosan stixiyali tarzda, aniq maqsadsiz tarkib topadi va ularda a'zolarning aniq mavqelari, ro'llari oldindan belgilangan bo'lmaydi. Norasmiy guruh(noformal)lar – odatda rasmiy guruhlar tarkibida tashkil topadi. (guruh ichidagi guruh).
Har bir shaxs o`z faoliyatini turli guruhlar sharoitida yoki turli guruhlar ta’sirida amalga oshiriladi. Chunki, jamiyatdan chetda qolgan yoki insonlar guruhiga umuman qo’shilmaydigan individning o’zi yo’q, kishi jamiyatda yashar ekan, u doimo turli insonlar bilan muloqotda, o’zaro ta’sirda bo`ladi, bu muloqot jarayonlari esa doimo kishilar guruhida ro’y beradi. Shuning uchun ham guruhlar muammosi, uni o’rganish va guruhlarning shakllanishiga oid ilmiy xulosalar chiqarish Ijtimoiy psixologiyaning asosiy mavzularidan va muammolaridan biridir.
Har bir shaxs o`z faoliyatini turli guruhlar sharoitida yoki turli guruhlar ta’sirida amalga oshiriladi. Chunki, jamiyatdan chetda qolgan yoki insonlar guruhiga umuman qo’shilmaydigan individning o’zi yo’q, kishi jamiyatda yashar ekan, u doimo turli insonlar bilan muloqotda, o’zaro ta’sirda bo`ladi, bu muloqot jarayonlari esa doimo kishilar guruhida ro’y beradi. Shuning uchun ham guruhlar muammosi, uni o’rganish va guruhlarning shakllanishiga oid ilmiy xulosalar chiqarish Ijtimoiy psixologiyaning asosiy mavzularidan va muammolaridan biridir.
Psixologik ma’noda guruh - bu umumiy belgilar, umumiy faoliyat, muloqot hamda umumiy maqsad asosida birlashgan kishilar uyushmasidir.
Demak, olimlar guruhi tashkil topishi uchun albatta qandaydir umumiy maqsad yoki tilaklar, umumiy belgilar bo`lishi shart. Masalan, talabalar guruhi uchun umumiy narsalar ko’p (o`quv faoliyati, bilim olish, yoshlarga xos birliklar (o’spirin yoshlar), ma’lum o`quv yurtida ta’lim olish istagi va xoka’zo. Kuchada biror tasodif ro’y berganligi uchun to’plangan kishilar uchun ham umumiy bo`lgan narsa bor - bu qiziquvchanlik bo`lib o'tgan xodisaga guvohlik, unga umumiy munosabatdir.
Guruhni alohida shaxslar tashkil etadi, lekin har bir guruh psixologiyasi uni tashkil etuvchi alohida shaxslar psixologiyasidan farq qiladi va o’ziga xos qonuniyatlarga bo'ysunadi. Ayni shu qonuniyatlarni bilish esa turli tipli guruhlarni boshqarish va ana shu guruhlarni tashkil etuvchilarni tarbiyalashning asosiy mezonidir.
Guruhlarning turlari ko’p, shuning uchun ham ularni turli olimlar turlicha klassifikatsiya qiladilar. Bizning nazarimizda, G. M. Andreyevaning "Ijtimoiy psixologiya"darsligida klassifikatsiya guruhlarining asosiy turlarini o`z ichiga qamrab olgan. U har qanday kishilar guruhini avvalo shartli va real guruhlarga bo`ladi. Real guruhlar aniq tadqiqot maqsadlarda to’plangan laboratoriya tipidagi hamda tabiiy guruhlarga bo’linadi. Konkret faoliyat odamlarning tabiiy extiyojlari asosida tashkil bo`ladigan bunday tabiiy guruhlarning o’zi kishilarning soniga qarab katta, kichik guruhlarga bo’linadi. Katta guruhlar uni tashkil etuvchilarning maqsadlari fa’zoviy joylashishlari, psixologik xususiyatlariga qarab, uyushgan va uyushmagan turlarga, kichiklari esa o`z navbatida endi shakllanayotgan - diffuz hamda taraqqiyotning yuksak pog'onasida ko’tarila olgan jamoa turlariga bo’linadi. Guruhlarning Ijtimoiy psixologiya uchun ayniqsa muhim hisoblangan turlariga ta’rif berish va ularning psixologik qonuniyatlarini o’rganishni maqsad qilib qo'ygan holda, bevosita katta guruhlarning ijtimoiy psixologik qonuniyatlarini o’rganishga o'tamiz.
Katta guruhlar psixologiyasiga xos xususiyatlar va ularni ilmiy tadqiq qilish prinsiplari katta guruhlar kishilarning shunday birlashmalariki, undagi odamlar soni avvalo ko’pchilikni tashkil etib, ma’lum sinfiy, ilmiy, irqiy, profesional belgilar ularning shu guruhga mansubligini ta’minlaydi. Katta gruhlarni tashkil etuvchilar ko’p sonli bo`lganligi va ular xulq-atvorini belgilovchi mexanizmlarning o’ziga xosligi tufayli bo’lsa kerak, Ijtimoiy psixologiyada olimlar ko’pincha kichik guruhlarda ish olib borishini afzal ko’radilar. Lekin katta kishilar uyushmasining psixologiyasini bilish juda katta tarbiyaviy va siyosiy-mafkuraviy ahamiyatiga ega.
Bu sohadagi tadqiqotlarning kamligi bir tomondan, aytib o'tilganidek, ko’pchilikni qamrab olishda qiyinchiliklar bo’lsa, ikkinchi tomondan, katta guruhlar psixologiyasini o’rganishga qaratilgan metodik ishlar zaxirasining kamligidir. Masalan, ishchilar yoki ziyolilar sinfi psixologiyasi o’rganilishi kerak, deylik. Avvalo usha ishchilarning soni ko’p, qolaversa, ishchilarning o’zi turli ishlab chiqarish sharoitlarida ishlayotgan, turli iqlim sharoitlarida yashayotgan turli millatga mansub kishilardir. Ularning barchasini qamrab oladigan yagona ishonchli metodikani topish masalasi tadqiqotchi oldiga juda jiddiy muammolarni qo'yadi. Shuning uchun ham har bir katta guruhga taalluqli bo`lgan asosiy yetakchi sifatni topish va shu asosda uning psixologiyasini o’rganish hozircha Ijtimoiy psixologiyadagi asosiy metodologik yo’llanma bo`lib kelmoqda.
Qolaversa katta guruhlar jamiyatning tarixiy taraqqiyoti mobaynida shakllangan guruhlar bo`lgani uchun ham har qanday guruhni o’rganishdan oldin, xoh bu sinflar bo’lsin, xoh millatlar yoki xalqlar psixologiyasi bo’lsin, uning hayot tarzi, unga xos bo`lgan odatlar, udumlar, an’analar o’rganiladi. Ijtimoiy psixologik ma’noda, hayot tarzini o’rganish deganda, u yoki bu guruhga taalluqli bo`lgan kishilar o’rtasida amalga oshiriladigan muloqot tiplari, o’zaro munosabatlarda ustun bo`lgan psixologik omillar, qiziqishlar, qadriyatlar, extiyojlar va boshqalar nazarda tutiladi.
Ana shularning umumiyligi tufayli har bir shaxsda, ya’ni u yoki bu katta guruhga mansub bo`lgan shaxsda tipik hislatlar shakllanadi. Masalan, 90 yillarning yoshlariga xos bo`lgan tipik sifatlar ana shu yoshlar o’rtasida keng tarqalgan urf- odatlar, moda, so`zlashish xususiyatlari, qadriyatlar, qiziqishlar va hokazolar tufayli shakllanadi. Shuning uchun ham 20 yoshli kishining psixologiyasini to'liq ravishda o’rganish uchun undagi bilish jarayonlarining o’ziga xosligi, shaxsi, harakteri va individual psixologik xususiyatlaridan tashqari, yana unga o’xshash yoshlarda ustun bo`lgan psixologik hislatlarining qanchalik namoyon bo`lishini, u mansub bo`lgan va asosan vaqtini o’tkazadigan guruhlar psixologiyasini, milliy sifatlarini ham nazarda tutish va ularni o’rganish zarur.
Bu degani, har bir shaxs ongida uning yakka, alohida orttirgan shaxsiy tajribasiga aloqador psixologik tizimlardan tashqari, uning qaysi millat, elat sinfi mansubligi singdirilgan psixologik tizimlar ham mavjuddir va uni ilmiy tadqiqotchi inkor etmasligi kerak.
Erkaklar va ayol psixologiyasi shuningdek, guruh ichidagi munosabatlar tabiatida iz qoldiradi. Ayollar jamoalari ko'proq hissiy, vaziyatli, rolli nizolar ularda paydo bo'ladi. Erkaklar guruhlari yanada qattiqroq, ba'zida hatto shafqatsiz, oqilona, ​​lekin ayni paytda qattiq (inert) pragmatikdir, ya'ni ular biznes va obro'li to'qnashuvlarga moyil.
Shunday qilib, erkaklar va ayollarning guruhga birlashishi guruhning rivojlanishi uchun qulay omil va yaxshi psixologik iqlimdir.
Har bir jamoaning o`z lideri – boshlig`i bo`ladi. Lider shu jamoa ichidan etilib chiqishi kerak. Lider rasmiy va norasmiy bo`lishi mumkin. Rasmiy lider yuqoridan tayinlanadi. Masalan, rahbarlar tayinlanadi. Norasmiy liderlar referent guruh boshliqlari, bo`lishi mumkin. Tashqilotchilar ham norasmiy lider hisoblanadi. Liderlar o`z ortlaridan boshqalarni ergashtira oladigan kishilardir. Ularda tashqilotchilik qobiliyatlari shakllangan bo`ladi. Guruhdagi kishilar konformli, ya`ni kelishuvchan, kechirimli bo`lishlari lozim. Agar guruh uyushgan bo`lsa konformlilik kuchli bo`ladi. Jamoadagi shaxslar konformlilik asosida barcha ishlarni amalga oshirishlari mumkin. Guruh yoki jamoada kelishuvchanlik bo`zilsa, muloqot to`g`ri amalga oshirilmasa konfliktlar - nizolar kelib chiqishi mumkin. Nizolar ikki xil bo`ladi: a) shaxsiy adovatlar asosida kelib chiqadigan nizolar; b) xizmat (ish) yuzasidan kelib chiqadigan nizolar. Nizolarni bartaraf qilish rahbar - liderlarning qobiliyatiga bog`liq.
Har bir jamoaning o`z lideri – boshlig`i bo`ladi. Lider shu jamoa ichidan yetilib chiqishi kerak. Lider rasmiy va norasmiy bo`lishi mumkin. Rasmiy lider yuqoridan tayinlanadi. Masalan, rahbarlar tayinlanadi. Norasmiy liderlar referent guruh boshliqlari, bo`lishi mumkin. Tashkilotchilar ham norasmiy lider hisoblanadi. Liderlar o`z ortlaridan boshqalarni ergashtira oladigan kishilardir. Ularda tashkilotchilik qobiliyatlari shakllangan bo`ladi. Guruhdagi kishilar konformli, ya`ni kelishuvchan, kechirimli bo`lishlari lozim. Agar guruh uyushgan bo`lsa konformlilik kuchli bo`ladi. Jamoadagi shaxslar konformlilik asosida barcha ishlarni amalga oshirishlari mumkin. Guruh yoki jamoada kelishuvchanlik bo`zilsa, muloqot to`g`ri amalga oshirilmasa konfliktlar - nizolar kelib chiqishi mumkin. Nizolar ikki xil bo`ladi: a) shaxsiy adovatlar asosida kelib chiqadigan nizolar; b) xizmat (ish) yuzasidan kelib chiqadigan nizolar. Nizolarni bartaraf qilish rahbar - liderlarning qobiliyatiga bog`liq.
Jamoadagi moslik
Shaxs boshqa kishilar bilan munosabatga kirishar ekan, u o`zining fe`l - atvori va xatti -harakatlarini boshqalarning xatti - harakatlari bilan uyg`unlashtirib olib borishi, ya`ni har bir shaxs jamoa a`zolari bilan sig`ishishi kerak. Buning uchun shaxs boshqa a`zolarni chug`ur o`rganishi lozim. Jamoadagi shaxslararo munosabatlarni, ya`ni shaxslarning bir - birlariga yordam berishlarini, do`stlashishi, janjallashishi, yarashishlarini o`rganib chiqish kerak bo`ladi. Jamoadagi munosabatlarni o`rganish rahbarlik qilish imkoniyatini tug`diradi. Shaxs jamoada boshqalarga mos keladigan bo`lsa, uning xulq - atvori va harakatlari boshqalarda ijobiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan bo`lsa, uning fe`l - atvori, harakatlari boshqalarda salbiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan kishilar jamoada uzoq vaqt qololmaydilar. Shaxsning jamoa bilan moslasha olmasligiga bir necha sabablar bo`lishi mumkin. Masalan: yagona bir maqsadning bo`lmasligi, shaxsda salbiy xislatlarning bo`lishi, takabburlik, ezmalik, o`zini tuta olmaslik kabilar. Guruh ongi bilan guruhiy moslik bir - biri bilan bog`liq tushunchalardir. Jamoa va guruhiy moslik fiziologik , psixologik bo`lishi mumkin.
Jamoadagi moslik
Shaxs boshqa kishilar bilan munosabatga kirishar ekan, u o`zining fe`l - atvori va xatti -harakatlarini boshqalarning xatti - harakatlari bilan uyg`unlashtirib olib borishi, ya`ni har bir shaxs jamoa a`zolari bilan sig`ishishi kerak. Buning uchun shaxs boshqa a`zolarni chug`ur o`rganishi lozim. Jamoadagi shaxslararo munosabatlarni, ya`ni shaxslarning bir - birlariga yordam berishlarini, do`stlashishi, janjallashishi, yarashishlarini o`rganib chiqish kerak bo`ladi. Jamoadagi munosabatlarni o`rganish rahbarlik qilish imkoniyatini tug`diradi. Shaxs jamoada boshqalarga mos keladigan bo`lsa, uning xulq - atvori va harakatlari boshqalarda ijobiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan bo`lsa, uning fe`l - atvori, harakatlari boshqalarda salbiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan kishilar jamoada uzoq vaqt qololmaydilar. Shaxsning jamoa bilan moslasha olmasligiga bir necha sabablar bo`lishi mumkin. Masalan: yagona bir maqsadning bo`lmasligi, shaxsda salbiy xislatlarning bo`lishi, takabburlik, ezmalik, o`zini tuta olmaslik kabilar. Guruh ongi bilan guruhiy moslik bir - biri bilan bog`liq tushunchalardir. Jamoa va guruhiy moslik fiziologik , psixologik bo`lishi mumkin.
Jamoadagi moslik
Shaxs boshqa kishilar bilan munosabatga kirishar ekan, u o`zining fe`l - atvori va xatti -harakatlarini boshqalarning xatti - harakatlari bilan uyg`unlashtirib olib borishi, ya`ni har bir shaxs jamoa a`zolari bilan sig`ishishi kerak. Buning uchun shaxs boshqa a`zolarni chuqur o`rganishi lozim. Jamoadagi shaxslararo munosabatlarni, ya`ni shaxslarning bir - birlariga yordam berishlarini, do`stlashishi, janjallashishi, yarashishlarini o`rganib chiqish kerak bo`ladi. Jamoadagi munosabatlarni o`rganish rahbarlik qilish imkoniyatini tug`diradi. Shaxs jamoada boshqalarga mos keladigan bo`lsa, uning xulq - atvori va harakatlari boshqalarda ijobiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan bo`lsa, uning fe`l - atvori, harakatlari boshqalarda salbiy reaktsiya tug`diradi. Psixologik jihatdan sig`ishmaydigan kishilar jamoada uzoq vaqt qololmaydilar. Shaxsning jamoa bilan moslasha olmasligiga bir necha sabablar bo`lishi mumkin. Masalan: yagona bir maqsadning bo`lmasligi, shaxsda salbiy xislatlarning bo`lishi, takabburlik, ezmalik, o`zini tuta olmaslik kabilar. Guruh ongi bilan guruhiy moslik bir - biri bilan bog`liq tushunchalardir. Jamoa va guruhiy moslik fiziologik , psixologik bo`lishi mumkin.
Xulosa:
Shaxsning turli vaziyatlarda o`z xulqni namoyon etishida guruhning o`rni va ta’siri mavjud bo`lib, guruxlarning o`zi ikki turli: katta va kichik toifalarga bo`linadi.
Ushbu mavzuda shaxsning ijtimoiy munosabatlarda mavqei, roli, talablar tizimi, ijtimoiylashuvi xususiyatlari, muloqot davomida namoyon bo`ladigan turli toifalari to`g`risida ma’lumot va tushunchalar berilgan.
Kichik guruhlar muammosi Ijtimoiy psixologiyada eng Yaxshi ishlangan va ko`plab ilmiy tadqiqotlar o`tkazilgan ob`ektlardandir. Bu an`ana Amerikada asrimiz boshida o`tkazilgan ko`plab eksperimental tadqiqotlardan boshlangan bo`lib, ularda olimlar oldiga qo`yilgan asosiy muammo shu ediki, individ yakka holda Yaxshi ishla ydimi yoki guruhda Yaxshirok samara beradimi, boshqa odamlarning yenida bo`lishi uning faoliyatiga qanday ta`sir kursatadi. Shuni ta`kidlash lozimki, bunday sharoitlarda individlarning o`zaro xamkorligi (interaksiya) emas, balki ularning bir vaqtda bir yerda birga bo`lganligi faktining (koaksiya) ta`sinri o`rganildi. Olingan ma`lumotlar shuni kursatadiki, boshqalar bilan xamkorlikda bo`lgan individ faoliyatining tezligi oshadi, lekin harakatlar sifati ancha pasayishi aniqlandi. Bunday ma`lumotlar amerikalik N. Triplett, nemis olimi A. Mayer, rus olimi V. M. Bexterev, yana bir nemis olimi V. Mede va boshqalarning tadqiqotlarida ham qayd etildi. Bu psixologik xodisa Ijtimoiy psixologiyada ijtimoiy fatsilitatsiya nomini oldi, uning moxiyati shundan iborat ediki, individning faoliyat maxsullariga uning yenida bo`lgan boshqa individlarning bevosita ta`siri bo`lib, bu ta`sir avvalo, sensor kuchayishlar hamda ish harakatlarning, fikrlashlarning tezligi namoyon bo`ladi. Lekin ayrim eksperimentlarda teskari effekt ham kuzatiladi, ya`ni boshqalar ta`sirida individ reaksiyalariga tormozlanish faoliyatining susayishi holatlari; bu narsa fanda individsiya nomini oldi. Lekin olgan faktlarning qandayligidan kat`iy nazar, olimlar uchun kichik guruhlar asosiy tadqiqot mavzuiga aylanib qoldi va ular natijasida qator qonuniyatlar ochildi.
Birinchidan, kichik guruhlarning xajmi, uni tashqil etuvchi shaxslar soni xususida shunday fikrga kelindiki, kichik guruh "diada" ikki kishidan tortib, to maktab sharoitida 30-40 kishigacha deb kabo`l qilindi. Ikki kishilik guruh deyilganda, avvalo oila - yangi shakllangan oila ko`prok nazarda tutiladi, lekin samarali o`zaro ta`sir nazarda tutilganda 7-2 kishi nazarda tutiladi. Bunday guruh turli ijtimoiy-psixologik tadqiqotlar uchun ham, sotsial-psixologik treninglar o`tkazish uchun ham qo`lay hisoblanadi.
Ikkinchidan, guruhning ulchami qanchalik katta bo`lsa, uning alohida olingan shaxslar uchun kadrsizlanib borish xavfi kuchayadi. Ya`ni, shaxsning ko`pchilikdan iborat guruhdan o`zini tortish va uning normalarini bo`zishga moyilligi ortib boradi.
Uchinchidan, guruhning xajmi kichiklashib borgan sari shaxslararo o`zaro munosabatlar taranglashib boradi. Chunki, shaxslarning bir-birlari oldida mas`uliyatlarining oshishi va yaqindan bilishlari uning o`rtasidagi aloqalarga doim aniqlik bo`lishini talab qiladi. Munosabatlardagi har qanday disbalanslar ochik holdagi ziddiyatlarni keltirib chiqaradi.
Turtinchidan, agar guruh a`zolarining soni tok bo`lsa, ular o`rtasidagi o`zaro munosabatlar juft bo`lgan holdagidan ancha Yaxshi bo`ladi. Shundan bo`lsa kerak, boshqaruv psixologiyasida odamlarni biror nimaga saylashda va umuman rasmiy tanlovlarda guruhdagi odamlar soni tok qilib olinadi.
Beshinchidan, shaxsning guruh taz`yikiga berilishi va buysunishi ham guruh a`zolarining soniga bog`liq. Guruh soni 4-5 kishi bo`lgunga kadar, uning ta`siri kuchaya boradi, lekin undan ortib ketgach ta`sirchanlik kamayib boradi. Masalan, kuchada sodir bo`lgan baxtsiz xodisaning guvoxlari soni ortib borgan sari, jabrlanganga yerdam berishga intilish, mas`uliyat hissi pasayib boradi.
Bu qonuniyatlarni bilish, tabiiy guruhlarni boshqarish ishini ancha yengillashtiradi.