Kichik oilaning katta orzusi Ertak

Boshlang’ich sinflar uchun

Boshlang’ich sinflar uchun

Gap bo’laklari tahlili.

(Ertak misolida)

Bir bor ekan, bir yo’q ekan. Bir ajoib oila bo’lgan ekan. Oila a’zolari 5 kishidan iborat bo’lib, ota-ona va 3 nafar farzandlari bo’lgan ekan.

Bir bor ekan, bir yo’q ekan. Bir ajoib oila bo’lgan ekan. Oila a’zolari 5 kishidan iborat bo’lib, ota-ona va 3 nafar farzandlari bo’lgan ekan.

Mehribon onaning ismi esa EGA ekan
OILANING KATTASI OTA BO’LIB UNING ISMI KESIM EKAN
Farzandlarining 2 nafari o'g'il va bittasi qiz EKAN
KATTA O'G'LINING
ISMI
TO'LDIRUVCHI
O'RTANCHA
O'G'LINING ISMI
ANIQLOVCHI
KENJA FARZANDI
QIZ BO'LIB UNING ISMI
HOL EKAN
Hamma oila a'zolarining uyda o'z vazifalari bor ekan. KESIM ota esa ularni doimo nazorat qilar, doimo savollar berib, turmush o'rtog'iga, farzandlariga murojaat etib turar ekan. Bir kuni u ishdan horib, charchab kelibdi. Farzandlarining salomiga alik olarkan:
-Onasi, Nima ovqat qilgansan? - deya ishtaha bilan so'rabdi KESIM.
- OSH, DADASI, - debdi EGA.
Kesim aslida oiladagilardan eng avval Egaga murojaat qilar, EGA ham Kesimning
KIM?,NIMA?,
QAYER?
savollariga erinmay javob qaytarar ekan.
Ovqatlanib olgach ,
TO'LDIRUVCHIGA:
- Nima qilyapsan?-deb so'rabdi.
- Ekinni sug'oryapman -deb javob beribdi.Bu javobni eshitmay qolgan ota yana:
- Nimani ?-desa ,TO'LDIRUVCHI :
- Ekkinni,otajon,-deb javob qilibdi.
Otasi bundan juda xursand bo'libdi. TO'LDIRUVCHI ANIQLOVCHI va HOLDAN ko'ra KESIMNING
kimni?, nimani? kimga?, nimaga?, kimda?, nimada?, kimdan?, nimadan?, kim bilan?, nima bilan?
so'roqlariga aniq javob berar ekan.
Kesim hovlinig burchagida oynab o'tirgan qizalog‘iga qarab kulib qo'yibdi-da, so'rabdi:
- Ona qizim nima qilyapti?
- Mazza qilib oynayapman,- erkalanib javob beribdi Hol.
- Qanday qilib oynayapsan?- atayin yana so'radi Kesim.
- Mazza qilib,- boshini bir tomonga egib, maqtanganday javob berar ekan, otasini o'pib olibdi va oshxonaga sakrab-sakrab ketibdi. Hol doimo otasiga erkalanar, otasi Kesimning
qanday?, qanaqa? qancha?
nechta? qayerga? qachon?
savollariga shunday javob berar ekan.
-Onasi, Aniqlovchi nima qilyapti?- so'rabdi Egadan. Aniqlovchi juda qiziquvchan bola bo'lib, goh musaffo osmonni,goh yam-yashil bog'larni kuzatar,tabiatning beqiyos boyligidan hayratlanar ekan. Hovliga qolida sochiqqa o'ralgan narsa bilan chopqillab Aniqlovchi kiribdi. Ega:
- U nima?- so'rabdi Aniqlovchidan .
- Jizzali non- javob beribdi uni onasiga uzatarkan Aniqlovchi.
- Kimning noni?- yana so'rabdi onasi.
- Qo'shnimizning,
Aniqlovchining qiziquvchanligidan foydalanib Kesim ham, Ega ham, To'ldiruvchi va hatto Hol ham unga qanday?, qanaqa?, kimning?, nimaning? kabi savollarini kanda qilishmas, Aniqlovchi ham bilganlari bo'yicha javob berar ekan .
Oilada ezmalikni hech kim yoqtirmas, har kim o'ziga berilgan savolga lo'nda va aniq qilib javob qaytarishga odatlanishgan,bir-birlarini darrov tushunib olishga o'rganishgan ekan. KESIM OILADA DOIMO YAKUNLOVCHI FIKRNI BILDIRAR EKAN. Hamma uning fikrini va oxirgi gapini hurmat qilishga o’rgangan ekan. Ba’zan KESIM faqat o’zi bir gap bilan fikr bildirib turar, oila a’zolari bunga e’tiroz bildirmas ekanlar.
Kesim ota sifatida oila a'zolarining do'stlarini kim ekanini surishtirib turar ekan.
Xotini EGANING: OT va OLMOSH, SIFAT va SON,
TO'LDIRUVCHINING: FE'L,
HOLNING ham FE'L,
ANIQLOVCHINING SIFAT kabi oilalardan do'stlari bor ekan
KESIMNING o'zi ham FE'L degan oila bilan do'stligi
bor ekan.
Bu oilaning ibratli jihatlari ko'p bo'lib,unda otaning orni kattaligini sezgan bo'lsangiz kerak? Kesimning katta orzu- niyati bor bo'lib, u ham bo'lsa, oilasini hamma tanishini, Vatanga, insonlarga sidqidildan xizmatda bo'lishini istar ekan. Ularni Gapda so'roqlaridan topishingizni istab, oilasida an’anaga aylanib qolgan imzo bilan topganlaringizni ajratib ko'rsatishingizni xohlashar ekan.
Kesim ikki chiziqdan
Ega bir chiziqdan
To'ldiruvchi uzuq chiziqlardan
Aniqlovchi to'lqinli
Hol esa hali kichkina va imzo qo’yishni bilmagani uchun
nuqtalardan iborat chiziqdan foydalanar ekan.