Kimyo tarixi

Tiplar nazariyasi. Radikallar nazariyasi asta-sekin o'z mavqeini yo'qota boshladi va tiplar nazariyasi vujudga

keldi. Tiplar nazariyasi, aksincha, molekulaning reaktsiyalarda tez o'zgarishga uchraydigan qismiga e'tibor berdi. Bu nazariyaga ko'ra, organik birikmalar anorganik birikmalardagi bir yoki bir necha atomning «qoldiq» deb ataluvchi gruppaga almashinishidan hosil bo'lgan moddalar

deb qaraladi. Ayniqsa, organik moddalarni har xil elementlarning vodorod bilan birikmasi tipida deb qarash to'g'ri deb hisoblana boshlandi. Birinchi bo'lib suv tipidagi birikmalar qabul qilindi. Bu tipga kislorodli ko'p birikmalar kiradi va ularning ko'pchilik reaktsiyalari suv reaksiyalariga solishtirildi.

XULOSA

Ya. Bersilusning fikriga ko`ra anorganik va organik moddalar orasidagi eng muhim farq shundaki, anorganik moddalarni laboratoriyada sintetik yo`l bilan olish mumkin, organik moddalar esa go`yo faqat tirik organizmlarda “ hayotiy kuch” – tirik

organizmlardagi va ularni tashkil etuvchi organik moddalardagi “ rux”, “ilohiy kuch” ning kimyoviy sinonimi ta`siridan hosil bo`ldi. Ular sirli “hayotiy kuch” (vis vitalis) ta’sirida organik birikmalar hosil bo‘lishini targ`ib qiladigan nazariya deb tab olindi. Shundan so‘ng bu fikr tarafdorlarining “Vitalistlar” nazariyasi rivojlandi. Lekin bu nazariya ko`p amal qilinmadi va olimlar bu nazariya siqib chiqarishga harakat qildilar.

Lekin organik kimyodan hayotiy kuch batamom surib chiqarilishi bilan organik va anorganik moddalar orasidagi Ya. Berselius eng muhim belgi deb hisoblagan farq ham yo`qoldi.