Sarflar
|
Kimyo sanoati
|
Oziq-ovqat sanoati
|
Qurilma materiallar sanoati
|
Engil sanoati
|
Ja’mi:
|
100
|
100
|
100
|
100
|
xom ashyo va asosiy materiallar
|
56,4
|
81
|
43,7
|
84,7
|
YOrdamchi materiallar
|
6,4
|
4,0
|
5,7
|
2,8
|
YOqilg‘i
|
1,7
|
2,0
|
7,7
|
0,5
|
Quvvat
|
8,9
|
1,0
|
4,7
|
0,7
|
Amortizatsiya
|
14,4
|
4,0
|
13,0
|
2,2
|
Ish xaki (ijtimoiy sug‘urta ajratmasi bilan)
|
10,6
|
7,0
|
21,3
|
8,5
|
Boshqa sarflar
|
1,6
|
1,0
|
3,9
|
0,6
|
Sarflar
|
Asosiy kimyo sanoati
|
Azot sanoat i
|
Tog‘
-
kimy o sano ati
|
Lak- bo‘y oq sano ati
|
Plastma ssa sanoati
|
SHina sanoati
|
Sun’iy kauchu k sanaoti
|
Jami
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
xom ashyo va asosiy materiallar
|
53,6
|
25,5
|
2,9
|
88,3
|
67,6
|
84,0
|
61,5
|
YOrdamchi materiallar
|
8
|
9,5
|
19,8
|
1,8
|
4,6
|
1
|
|
YOqilg‘i
|
2,3
|
1,5
|
6,3
|
0,6
|
0,8
|
1,3
|
18,8
|
Quvvat
|
6,4
|
29,0
|
11,8
|
1,1
|
4,7
|
2,6
|
|
Amortizatsiya
|
9,5
|
16,5
|
18,8
|
1,6
|
5,5
|
2,2
|
9,5
|
Ish xaki (ijtimoiy sug‘urta ajratmasi bilan)
|
16
|
12,5
|
35,4
|
5,3
|
11,9
|
7,0
|
8,0
|
Boshqar sarflar
|
4,2
|
5,5
|
5,0
|
1,3
|
4,9
|
1,9
|
2,2
| Mahsulot tannarxini kalkulyasiya qilish usullari - xarajatlar hisobi va mahsulot tannarxini kalkulyasiya qilish usuli deganda mahsulotning haqiqiy tannarxini belgilashni va mahsulot tannarxini shakllantirish jarayo-ni ustidan nazorat qilish uchun zarur axborotni ta’minlay-digan, ishlab chiqarish xarajatlarini hujjatlashtirish va xd^sobda aks ettirish usullari majmui tushuniladi.
- Mahsulot turi, uning murakkabligi, ishlab chiqarishni tashkil etish turi va xususiyatiga bog‘liq xrdda sanoat kor-xonasida mahsulot tannarxini kalkulyasiya qilishning quyidagi asosiy usullari qo‘llaniladi: oddiy (bir bo‘lim-li), bo‘limli, buyurtmali va normativ usullar.
- Oddiy usul. Sanoatning qazib chiqaruvchi tarmoqlari, elektrostansiyalar, kimyo sanoati va qurilish materiallarining ba’zi ishlab chiqarishlari va ushbu korxonalar ish-lab chiqarishning ommaviy tusdaligi, ishlab chiqarilayotgan mahsulotning
Bo‘limliusul pirovard mahsulot ishlab chiqarishning bir qator texnologik jihatdan uzluksiz bosqichlarvdan o‘tadi-gan birlamchi xom ashyoni izchil qayta ishlash yo‘li bilan olinadigan ishlab chiqarishlar uchun xos — bu narsa qora va rangli metallurgiya, to‘qimachilik va boshqa tarmoqtarda mavjud. Ayrim sexlar va bo‘limlar ichida ishlab chiqarish •xarajatlari hisobining yarim tayyor mahsulotlar varianti-ni qo‘llash ushbu usulning asosiy xususiyati hisoblanadi. Bo‘limli usulda mazkur sex yoki bo‘lim mahsuloti tannar-xini kalkulyasiya qyushshning yarim tayyor mahsulotlarsiz va-rianti qo‘llanishi mumkin. - Bo‘limliusul pirovard mahsulot ishlab chiqarishning bir qator texnologik jihatdan uzluksiz bosqichlarvdan o‘tadi-gan birlamchi xom ashyoni izchil qayta ishlash yo‘li bilan olinadigan ishlab chiqarishlar uchun xos — bu narsa qora va rangli metallurgiya, to‘qimachilik va boshqa tarmoqtarda mavjud. Ayrim sexlar va bo‘limlar ichida ishlab chiqarish •xarajatlari hisobining yarim tayyor mahsulotlar varianti-ni qo‘llash ushbu usulning asosiy xususiyati hisoblanadi. Bo‘limli usulda mazkur sex yoki bo‘lim mahsuloti tannar-xini kalkulyasiya qyushshning yarim tayyor mahsulotlarsiz va-rianti qo‘llanishi mumkin.
- Tayyor mahsulot tannarxi asosiy materiallar tannarxiga bir qator izchil bosqichlarda ularga ishlov berish tannarxlarini asta-sekin jamlash yo‘li bilan belgilanadi. Hisob bo‘limli usul bo‘yicha tashkil etiladigan ishlab chiqarish-lar ko‘p material talab qiladi, shuning uchun moddiy xara-jatlar hisobi ishlab chiqarishning
- har bir bosqichida ma-teriallardan foydalanish ustvdan nazoratni ta’minlashi-ni e’tiborga olib tashkil etiladi. Bir bo‘limda olingan yarim tayyor mahsulotlar keyinga bo‘limda birlamchi material bo‘lib xizmat qiladi. SHu munosabat bilan ularni baholash va qiymat ifodasida keyingi bo‘limga topshirish zaruriya-ti yuzaga keladi.
- Ular tayyor mahsulot sifatida boshqa korxonalarga soti-lishi mumkinligi uchun ham yarim tayyor mahsulotlarni ba-holash zarur bo‘ladi. Ularni bir bo‘limdan boshqa bo‘limga topshirishda yarim tayyor mahsulotlarni baholash haqiqiy tannarx bo‘yicha amalga oshiriladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI - 1..Ishmuhamedov A.E. va bosh. Milliy va xalqaro iqtisodiyot: Darslik. - Т.: 2010.-316 b.Максимова В.Ф. Микроэкономика: учебник. - М.: Маркет ДС, 201 0 .-3 6 8 с. 2.Баринов В.А. Организационное проектирование. Учебник.- М.: ИНФРА-М, 2010. - 384 с. 3.Микроэкономика: практический подход (Managerial Ekonomics): учебник кол. авторов; под ред. А.Г.Грязновой иА.Ю.Юданова. - 5-е изд., стер. - М.: КНОРУС, 2009. - 704 с. 4.Самуэлсон П.Э, Нордхаус В.Д. Экономика, 18-е издание: Пер. с англ. - М.: ООО «И.Д.Вилямс», 2009. - 1360 с. 5.И. Архипов. Экономика. Учебник. - М .: ТК Велби, 2008. - 6.И.Н. Чуев., Л.Н. Чуева. Экономика предприятия. Учебник.5-е издание., - М.: «Дашков и К», 2008. - 562 с. 7. О.И. Волкова., О.В. Девяткина. Экономика предприятия (фирмы). Учебник.— 3-е издание — М.: ИНФРА-М, 2007,- 563 ст. 8.В.Я. Горфинкеля, В.А. Швандара. Экономика предприятия. Учебник для вузов. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2007.- 456 с.
Do'stlaringiz bilan baham: |
