∆
Reaksiya nima - tarkibi őzgarish bilan boradigan jarayon.
Reaksiya 2 qismdan Iborat ya'ni Reagent va mahsulot
A+B=C+D
A va B moddalar reagent deyiladi ya'ni reaksiyaga kirishgan moddalar
C va D maxsulot deyiladi ya'ni hosil bo’lgan moddalar
∆ Reaksiya borishi u/n zarur sharoit:
1) moddalar
bir-biriga tegib tursin
2) ma'lum temperaturgacha qizdirish kerak
∆
Reaksiyaning tashqi belgilari :
- gaz chiqadi
- cho’kma tushadi
- rang, hid őzgaradi
- issiqlik va yoruģlik chiqadi yoki yutiladi.
∆
REAKSIYANING TOIFALANISHI:
A) Muvozanat qaror topishiga kőra (Reaksiya borishiga) 2 ga:
1)
Qaytar reaksiya
2) Qaytmas reaksiya
B). Issiqlik effektiga kőra 2 ga
1) Ekzotermik reaksiya
2) Endotermik reaksiya
C) Dastlabki va hosil bőlgan moddalar sonining o’zgarishiga kőra 4 ga:
1)
Birikish
2) Parchalanish
3) O'rin olish
4) Almashinish
D). Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari 4 ga:
1) Disproprsiyalanish
2) Sinproporsiyalanish
3) Molekulalararo
yoki atomlar aro O-Q
4) Ichki molekulyar O-Q
∆
Qaytar reaksiya - bir vaqtning őzida ikkala tomonga boradigan reaksiya.
N2+H2 = NH3
H2+Cl2 = HCl
Qaytar reaksiyalar bir xil agregat holatdagi moddalar orasida boradi
∆
Qaytmas reaksiya - faqat bir tomonga boradigan reaksiya.
Qaytar reaksiyada cho’kma, gazlar va kam dissotsilanuvchi moddalar hosil bo'ladi.
CaCO3+HCl=CaCl2+CO2+H2O
Bu reaksiyada CO2 gaz bőlganligi uchun sistemadan chiqib ketadi shuning u/n
reaksiya ortga qaytaydi
∆
Neytrallanish reaksiyasi - kislota va asos reaksiyasidan tuz va suv hosil bőlishiga aytiladi
NaOH+H2SO4=Na2SO4+H2O
Ca(OH)2+HCl=CaCl2+H2O
NaHCO3+NaOH=Na2CO3+H2O
Bu reaksiya ham neytrallanish hisoblanadi
Chunki unda nordon (kislotali)
tuz va ishqor qatnashyabdu
∆
Ekzotermik - issiqlik chiqishi bilan boradigan reaksiya
∆
Endotermik -issiqlik yutilishi bilan boradigan reaksiya
Ha hamman reaksiyada yoki issiqlik chiqadi yoki yutiladi
∆ Ekzotermik reaksiyalar kőpincha sintez reaksiyalar. U +Q
bilan belgilanadi
N2+H2=NH3 +Q
Endotermik reaksiyalar kőpincha parchalanish reaksiyalari misol bőladi va -Q bilan belgilanadi
NH3=N2+H2 -Q
