Kimyoning asosiy tushunchalari. Atom massa. Molekulyar massa. Modda miqdori va allotropiya

Molekulyar massa — kimyoviy birikma molekulasining uglerod birligi (uglerod nuklidi |2S atom massasining ‘/|2 qismi)da ifodalangan massasi, molekulani tashkil qilgan elementlar atom massasi larining yigʻindisi. Baʼzan maʼlum tarkibli turli moddalar aralashmasi uchun ham mol. m. aniqlanadi. Mas, havo, garchi bir qancha gazlar aralashmasidan iborat boʻlsa ham, uning oʻrtacha mol. m. bor. Havoning hisoblab topilgan oʻrtacha mol. m. 29 ga teng . Mol. m. — moddaning asosiy tavsiflaridan biri. U, shuningdek, polimer moddalarning xossalarini belgilovchi asosiy omildir. Mol. m., asosan, bugʻning zichligini oʻlchash orqali, osmotik bosim orqali (Vant—Goff krnuni asosida), bugʻ bosimining tushishi, eritmalarning toza erituvchiga nisbatan muzlash temperaturasi pasayishi (krioskopiya) yoki kaynash temperaturasi koʻtarilishini (ebuli-oskopiya) oʻlchash orqali topiladi. Uchuvchan moddalarning mol. m. mass-spektrometriya usulida, turli birikmalar aralashmasining mol. m. xromatomass-spektrometriya usulida aniqlanadi.
molekulyar massa (m) berilgan molekulaning massasi: u bilan o'lchanadi daltonlar (Da yoki u).^[1][2] Bir xil birikmaning turli xil molekulalari har xil molekulyar massalarga ega bo'lishi mumkin, chunki ular tarkibida har xil izotoplar elementning Bilan bog'liq miqdordagi nisbiy molekulyar massa IUPAC, molekula massasining nisbati birlashgan atom massasi birligi (shuningdek, dalton deb ham ataladi) va birliksiz. Molekulyar massa va nisbiy molekulyar massa ular bilan ajralib turadi, lekin ular bilan bog'liq molyar massa. Molyar massa berilgan moddaning massasi ga bo'lingan holda aniqlanadi moddaning miqdori va g / mol bilan ifodalanadi. Molyar massa, odatda, moddaning makroskopik (tortish imkoniyatiga ega) miqdori bilan ishlashda eng mos ko'rsatkich hisoblanadi.
Ning ta'rifi molekulyar og'irlik molekulyar massa bilan eng ko'p vakolatli sinonimdir; ammo, umumiy amaliyotda, u bilan birgalikda ishlatiladigan birliklar kabi juda o'zgaruvchan. Ko'p umumiy tayyorgarlik manbalari g / mol dan foydalanadi va uni molyar massaning sinonimi sifatida samarali belgilaydi, ko'proq vakolatli manbalarda Da yoki u ishlatiladi va uning ta'rifi molekulyar massaga yaqinroq bo'ladi. Molekulyar og'irlik Da yoki u birliklari bilan ishlatilgan taqdirda ham, u tez-tez molyar massaga o'xshash, ammo turli xil birliklarga ega bo'lgan o'rtacha og'irlik darajasida bo'ladi. Molekulyar biologiyada makromolekulalarning og'irligi ularning molekulyar og'irligi deb nomlanadi va kDa bilan ifodalanadi, ammo sonli qiymati ko'pincha o'rtacha va o'rtacha ko'rsatkichga ega.
Shartlar molekulyar massa, molekulyar og'irlikva molyar massa ko'pincha ularni bir-biridan ajratish foydasiz bo'lgan fan sohalarida bir-birining o'rnida ishlatiladi. Ilm-fanning boshqa sohalarida farqlash juda muhimdir. Molekulyar massa bir yoki aniq aniq belgilangan molekulaning massasiga murojaat qilishda ko'proq qo'llaniladi va namunaning o'rtacha o'rtacha qiymatiga nisbatan kamroq tarqalgan. Oldin 2019 yil SI bazaviy birliklarini qayta aniqlash daltonlarda (Da yoki u) ifodalangan miqdorlar ta'rifi bo'yicha g / mol birliklarida ifodalangan bir xil miqdordagi songa teng edi va shu bilan ularning soni bir-birining o'rnida qat'iy ravishda almashtirildi. 2019 yil 20-mayda birliklarni qayta aniqlashdan so'ng, bu munosabatlar deyarli tengdir.
Massani spektrometriya bilan o'lchagan kichik va o'rta kattalikdagi molekulalarning molekulyar massasidan foydalanish mumkin tarkibi molekuladagi elementlarning Makromolekulalarning molekulyar massalarini, masalan oqsillarni, mass-spektrometriya bilan ham aniqlash mumkin; ammo, asoslangan usullar yopishqoqlik va yorug'likning tarqalishi molekulyar massani qachon aniqlashda ham ishlatiladi kristalografik yoki mass-spektrometrik ma'lumotlar mavjud emas.