Kimyoviy – tеrmik ishlash

Qattiq karbyurizatorlar Pista kōmir va 20–25 % BaCO3 3,5–5 % CaCO3 tuzlar aralashmasi	930–950	4–15
0,4–1,5
Suyuq karbyurizatorlar 78–85 % NаСО3, K2СО3 + 10– 15 % NаСl + 6–8 % SiС tuzlar eritmasi	870–900	0,5	0,15–0,2
Gazsimon karbyurizatorlar 15…20%CO, 40 % H2, 40 % N2,, 5 % gacha tabiiy gaz (СН4)	900–950	2–5	0,7–1,5

Gaz muhitida sementilashda buyumlar muzlatiladi keyin toblanadi (a).
Mayda donali va uncha muhim bo’lmagan detallar 820…850^oС ga qizdirilib bir marta toblanadi, sirti –martensit aylanadi, ichidagi donalar qayta kristallanadi va maydalanadi (b).
Detallar ikki marta toblanadi, agar xossalariga yuqori talablar qo’yilsa (c). 1- toblash 880…900^oС detal o’rtasining strukturasini to’g’rlash uchun, 2- toblash sirt qatlamida mayda donali martensit olish uchun o’tqaziladi.
Termik ishlashning oxirida detallar 150…180^oС da bo’shatiladi.

§3. Azotlash

Tarkibida alyuminiy, molibden, xrom, titan kabi elementlar bo’lgan legirlangan po’latlar azotlanadi. Bu elementlarning nitridlari (azot bilan hosil qilgan birikmalari) juda qattiq va yuqori temperaturaga chidamlidir.
Azotlanadigan po’lat markalari: 38ХМЮА, 35ХМЮА, 30ХТ2Н3Ю.
Sanoatda azotlash 500—600 °С haroratda ishlaydigan buyumlar uchun qo’llaniladi (silindr gilzalari, tirsakli vallar, tishli g’ildiraklar, yoqilgi qurilmalar detallari uchun).






Sovitish pech bilan birga ammiak oqimida amalga oshadi.

Azotlashdan keyin buyum o’rtasining strukturasi - sorbit bo’ladi va yuqori mustahkamlik qayishqoqlik ta’minlanadi.

§4.1. Sianlash

Sianlash
jarayoni
Buyumlar vannalarda suyultirilgan sian tuzlarida, masalan 25% NaCN, 60% NaCl и 15% Na₂C0₃, qizdiriladi, sian tuzlari atomar uglerod va azotni ajratadi va ular buyum sirtiga singib boradi:
2NaCNO + O₂ → Na₂CO₃ + CO + N_atom

Sianlangan qatlam qalinligi va unda uglerod, azotning foizi jarayon haroratiga hamda jarayon davomiyligiga bo’liq.

Sianlangan qatlam yemirilishga chidamli bo’ladi, uning qattiqligi 58-62 HRC teng bo’ladi. Mustahkamligi va korroziya bardoshligi oshadi.

Jarayon 0,5-2 soat davom etadi.

Yuqori temperaturali sianlash

Qizdirish harorati - 800…950^oС,

Sianlangan qatlamda 0,6…1,2 % C va 0,2…0,6 % N bo’ladi,

To’yingan qatlam - h=0,15-2 mm.

Sianlangan po’lat toblanadi va past

haroratda bo’shatiladi

Sementitlashga qaraganda jarayon tez kechadi, detallar kam qiyshayadi, qattiqlik va yeyilishga chidamlilik

oshadi
Past temperaturali sianlash Qizdirish harorati 540…600^oС,
Sianlangan qatlamda 0,6-0,7%C, 0,8-1,2 %N bo’ladi,

To’yingan qatlam h=0,02-0,04 mm, Jarayon davomiyligi – 1,5-3 soat Qattiqlik 900…1200 HV

Asosan tezkesar po’latlardan tayorlangan asboblar va yuqori xromli po’latlar uchun qo’llaniladi.