Kimyoviy reaksiya tezligi

Kimyoviy reaksiya tezligi

1.	Reaksiya tezligi –	Reaksiyaga kirishayotgan moddalardan birining konsentratsiyasining vaqt birligi ichida o’zgarishiga aytiladi: 𝑣 - kimyoviy reaksiya tezligi; 𝐶2 𝑣𝑎 𝐶1 - reaksiyaga kirishuvchi moddalarning birining konsentratsiyasi.
2.	Reaksiya tezligiga konsentratsiyaning ta’siri (massalar ta’siri qonuni)	Doimiy haroratda kimyoviy reaksiyaning tezligi moddalar konsentratsiyasi ko’paytmasiga to’g’ri proporsional. Tenglamasi 𝑎𝐴 + 𝑏𝐵 = 𝑐𝐶 + 𝑑𝐷 reaksiya uchun υ=k[A]^a[B]^b k – reaksiyaning tezlik konstantasi bo’lib, reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga bog’liq, konsentratsiyasiga bog’liq emas.
3.	Agar reaksiyada qattiq modda qatnashsa	uning konsentratsiyasi deyarli o’zgarmaydi va shu sababli uning qiymati tezlik ifodasiga kirmaydi. Masalan: ^C(q)^+O2(g)^=CO2(g) ^reaksiya^uchun^tezlik^ifodasi^υ=k[O2^]^bo’ladi.
4.	Reaksiya tezligiga haroratning ta’siri: Vant – Goff qonuni	Harorat har 10^0C ga oshirilganda kimyoviy reaksiya tezligi 2 – 4 marta oshadi:
5.	Harorat o’zgarganda reaksiya tezligi necha marta oshganini toppish formulasi	𝑣𝑡1 𝑣𝑎 𝑣𝑡2 – 𝑡1𝑣𝑎 𝑡2 haroratdagi reaksiya tezligi
6.	Bosimning ta’siri	agar reaksiyaga gaz moddalar kirishayotgan moddalar ishtirok ^ketayotgan^bo’lsa,υ=kPA^a^∙PB^b
7.	Aktivlanish energiyasi –	moddaning aktiv xolatga kelishi uchun sarf bo’ladigan energiyaga aytiladi.
8.	Katalizator –	Reaksiyaga kirishuvchi moddalarning aktivlanish energiyasini kamaytirish hisobiga reaksiya tezligini keskin oshiradi, reaksiyada ishtirok etadi, reaksiya mahsulotlari tarkibiga kirmaydi.
9.	Katalitik reaksiyalar	katalizatorlar ishtirokida boradigan reaksiyalar.
10.	Katalizator	ikki xil geterogen va gomogen katalizatorlar bo’ladi
11.	Ingibitor –	reaksiya tezligini sekinlashtiradi yoki to’xtatib qo’yadi.
12.	Promotorlar –	katalizatorlar aktivligini oshiradi.