Kimyoviy reaksiyalar tezligi

t1
 t
2
- t
1
/1 0 
t2 
t1 
2
1
2
1
-E
 
R/T
a

---

Faollanish energiyasi qancha kichik, harorat qancha yuqori bo’lsa, reaksiya shuncha tezlashadi. Faollanish
energiyasi kichik bo’lgan reaksiyalarning
(E 0 < 40 kj/mol) tezligi juda katta bo’ladi. Bunga misol qilib eritmalarda ionlar orasida boradigan
reaksiyalarni keltirish mumkin.
Faollanish energiyasi katta (E 0 > 120 kj/mol) bo’lgan reaksiyalarning tezligi juda kichik
bo’ladi. Masalan, oddiy sharoitda azot va vodorod o’rtasidagi reaksiya: 
N + 3H = 2NH
Agar faollanish energiyasining qiymati o’rtacha (40 < E < 120 kj/mol) bo’lsa, bu reaksiyalar o’rtacha
tezlikda borib, ularning tezliklarini oson o’lchash mumkin.
Na SO + H SO = Na SO + H O
Reaksiya modda molekulasidagi atomlar orasidagi bog’ning bo’shashishi
yoki uzilishi hisobiga boshlanadi. Bunda oraliq faollangan kompleks hosil bo’ladi. Bu oraliq kompleks
faollanish energiyasini yutish hisobiga boshlanadi. Faollashgan kompleks beqaror bo’lib, tezda parchalanadi
va reaksiya mahsulotlari hosil bo’ladi.
Bunda energiya ajralib chiqadi. Buni quyidagicha tasvirlash mumkin.
H - H H ... Cl H-Cl
+ ®
│ │ ® -----
Cl - Cl H ... Cl H-Cl
dastlabki faollashgan reaksiya
moddalar kompleks mahsulotlari
Faollanish energiyasining ahamiyati katta bo’lib, u o’z-o’zidan
borishi mumkin bo’lgan ( DG<0) reaksiyalarni to’xtatishi mumkin, ya’ni ular yo’lida to’siq bo’ladi.
 (http://www.uz/ru/res/visitor/index?id=39848)
2
2
3
2
4
2
4
2
4
2