Kirish 2 1-bob. Asosiy qisim 24

Download 447.39 Kb.

bet	7/7
Sana	18.06.2023
Hajmi	447.39 Kb.
	#1573449

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
20.2 GURUX ABDURAZZAQOV JASUR (2)

2.3 Uchburchakning yuzi
Har bir geometrik shakl (uchburchak, ko‘pburchak va h.k) tekislikning ma’lum bir qismini egallaydi. Ularni taqqoslash imkoniyati bo‘lishi uchun „yuz“ tushunchasi kiritilgan. ,,Shaklning yuzi“ tushunchasi uchun quyidagi xossalar bajariladi (o‘rinli): 1. Har bir shakl (ko‘pburchak, uchburchak) musbat son bilan ifodalangan yuzga ega. 2. Teng shakllar (uchburchak, ko‘pburchaklar) teng yuzga ega bo‘ladi. 3. Agar shakl (uchburchak, ko‘pburchak) bir necha qismlarga bo‘lingan bo‘lsa, uning yuzi uni tashkil qiluvchi qismlar yuzlarining yig‘indisiga teng. Bizga tomonlari AB = c, BC = a, AC = b bo‘lgan ABC berilgan bo‘lsin (7.36-chizma). Uchburchakning A uchidan AD ⊥ BC balandlik o‘tkazamiz va uning uzunligini AD = ha deb belgilaymiz.
Agar ABC da BC = a asos va AD = ha balandlik ma’lum bo‘lsa, uchburchakning yuzi
formula bo‘yicha hisoblanadi.
ABC da ikkita BC = a, AB = c tomon va ular orasidagi ∠B = β ma’lum bo‘lsin. Agar AD = ha uchburchakning balandligi bo‘lsa, to‘g‘ri burchakli ABD dan

ekanligi kelib chiqadi. Natijada uchburchak yuzini hisoblash formulasi = ⋅ ⋅ β 1 2 S c a sin (2) ko‘rinishni oladi. 3. Agar ABC ning uchta tomoni ham ma’lum, ya’ni AB = c, AC = b, BC = a bo‘lsa, uchburchakning yuzi
formula bo‘yicha hisoblanadi, bunda = ++ 1 2 p ( ) abc uchburchakning yarim perimetri. (3) uchburchakning yuzi uchun Geron formulasi deyiladi. Bu formulani keltirib chiqarish uchun kosinuslar teoremasidan foydalanamiz. Unga ko‘ra, + β = 22 2 – 2 cos ac b ac , bundan

munosabatlarni olamiz. Natijada β = − 2 sin ( ac p p bo‘ladi va uchburchakning yuzi formulasi talab qilingan = ⋅ 1 2 2 ( ac S ac p p ko‘rinishni oladi
Tomonlari AB = c, AC = b, BC = a bo‘lgan ABC ga r radiusli aylana ichki chizilgan bo‘lsin (7.37- chizma). Ichki chizilgan aylananing O markazini uchburchakning uchlari bilan tutashtiramiz va aylananing uchburchakka urinish nuqtalaridan aylananing radiuslarini o‘tkazamiz. Natijada OD ⊥ AC, OE ⊥ AB, OF ⊥ BC bo‘ladi va ABC uchta OAC, OAB, OBC ga bo‘linadi. ABC ning yuzi shu uchburchaklar yuzlarining yig‘indisiga teng bo‘ladi:

Modomiki, OD = OE = OF = r ekan,
ABC da tomonlar AB = c, BC = a, AC = b bo‘lib, ∠A = α, ∠B = β, ∠C = γ bo‘lsin (7.38-chizma). 2- banddagi formulaga ko‘ra,

Sinuslar teoremasidan,

XULOSA
Umumta‟lim maktablarida hozirgi davrda amalga oshirilayotgan ta‟lim va tarbiyaning ahvoli avvalgi yillardagiga nisbatan ancha yaxshilangan bo‟lsada, u yanada takomillashtirishni talab etmoqda. Bu masalada o‟qituvchi asosiy rolni o‟ynaydi. Har bir jamiyatning rivojlanishida o‟qituvchi (tarbiyachi-murabbiy)lar hal qiluvchi markaziy siymo hisoblanadi. Chunki ular ta‟limiy-tarbiyaviy ishlarni bevosita amalga oshiruvchi bo‟lishlari bilan bir vaqtning o‟zida, shogirdlari orqali ma‟naviy va moddiy boyliklarni yuzaga keltiruvchi bo‟lib hisoblanadi. Shuning uchun o‟qituvchilar har doim hayot yangiliklaridan xabardor bo‟lib, unga hozirjavob bo‟lishlari talab etiladi. U chuqur bilim va yuqori malakaga ega bo‟lishi, o‟zining ilmiy nazariy saviyasini tinimsiz ko‟tarishi, ilg‟or tajribalarga tayanishi kerak. Aynan mana shu xol ularning muntazam ravishda o‟z ustida mustaqil ishlashlarini taqozo etadi. Ushbu kurs ishining kirish qismida mavzuning dolzarbligi, maqsad va vazifalari, adabiyotlar tahlili bo`yicha ma`liumotlar keltirdim. Birinchi bobida chizmalarni chizish, chizmalarni o`qish, model yasash yo„li bilan chizmalarni o„qish, chizmachilikni oqitishda ta„lim tеxnologiyalarning ahamiyati tog`risida ma`lumotlar keltirdim. Ikkinchi bobida o‟quvchilarni ko‟rinishlar mavzusini bajarishga o‟rgatish, ko‟rinishlarni tasvirlash, o‟quvchilarni geometrik jismlarni tahlil qilishga o‟rgatish tog`risida ma`lumotlar keltirdim. Ushbu kurs ishimda o‟quvchilarga ko‟rinishlar mavzusini o‟rgatish bo‟yicha metodik tavsiyalar keltirdik va mavzularni tez tushunishlari uchun komplekt ko‟rgazmali qurollar tayyorlandi. Kelgusida umumta‟lim maktablaridagi “chizmachilik” fanlarini o‟qitish jarayonida o‟quvchilarda bilim, malaka va ko‟nikmalar bilan bir qatorda ijodkorlik ko‟nikmalarini shakllantirishda yanada izlanishlar olib boraman.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI