Kirish. Fizik kimyoning tekshirish ob’ekti

40. Kimyoviy reaktsiyaning izobarik va izoxorik tenglamalari. Kimyoviy moyillik.

Kimyoviy reaksiyaning izotermasi uchun (10.26) tenglamani keltirib chiqardik. Ta’sirlashayotgan moddalarning kontsentratsiyalari yoki partsial bosimlari 1 ga teng, ya’ni lnp=lnC=0 bo’lganda, reaksiyaning maksimal foydali ishini kimyoviy moyillikning o’lchovi deb qabul qildik (10.30, 10.31). Gibbs–Gelmgolts tenglamasiga muvofiq

(10.32)

(10.26) tenglamadan temperatura bo’yicha hosila olamiz

(10.33)

lnp=const va temperaturaga bog’liq emas deb xisoblaymiz, chunki boshlang’ich (nomuvozanat) partsial bosimlar aniq berilgan va shart bo’yicha umumiy bosim doimiydir.

(10.26) va (10.33) ni (10.32) ga qo’ysak P=const da

(10.34)

ni olamiz. (10.34) tenglama kimyoviy reaksiyaning izobarasi deyiladi.

Gelmgolts energiyasi uchun:

(10.35)

da

(10.36)

Gibbs–Gelmgolts tenglamasiga muvofiq

(10.37)

(10.35) va (10.37) tenglamalardan V=const da:

(10.38)

kelib chiqadi. (10.38) tenglama kimyoviy reaksiyaning izohorasi deyiladi.

Yuqorida gaz aralashmalari uchun ko’rib chiqilgan haqiqiy muvozanatning qonuniyatlari ideal gazlar uchun keltirib chiqarilgan, shuning uchun ushbu qonuniyatlarning barchasi real gazlar uchun taxminiydir. Temperatura kamayishi va bosim ortib borishi bilan, real sistemalarning ideal gaz qonunlaridan chetlanishi ortadi va ko’rib chiqilgan bog’liqliklardagi kelishmovchiliklar ham kuchayadi. Xususan, K_P ning qiymati T=const da doimiy bo’lmay qoladi va umumiy bosimga bog’liq bo’ladi. Zamonaviy texnologiyalarda yuqori bosimlar ko’p ishlatiladi, shu sababli massalar ta’siri qonunidan chetlanishlarni xisobga olish kerak.