Кириш. Геокимё фани тарихи. Фаннинг максад ва вазифалари

Bunga Pomir tog‘ida 1911 yil sodir bo‘lgan zilzila misol bo‘ladi. Usoy qishlog‘i yaqinida juda katta hajmdagi tog‘ massasining o‘pirilib tushishi natijasida Murg‘ob daryosi to‘silib qolgan va Sarez ko‘li hosil bo‘lgan. Usoy qishlog‘i shu ko‘lning ostida qolib ketgan

• O‘pirilish zilzilalari.

• Bunga Pomir tog‘ida 1911 yil sodir bo‘lgan zilzila misol bo‘ladi. Usoy qishlog‘i yaqinida juda katta hajmdagi tog‘ massasining o‘pirilib tushishi natijasida Murg‘ob daryosi to‘silib qolgan va Sarez ko‘li hosil bo‘lgan. Usoy qishlog‘i shu ko‘lning ostida qolib ketgan

• Usoy ko‘chkisi

• Sarez ko‘li

So‘nmagan vulkanlarning harakati natijasida ham zilzila bo‘lib turadi. Bunday zilzila faqat vulkanli o‘lkalarga xosdir. Vulkan harakatlanib turgan o‘lkalarda zilzila kuchi 5 - 6 balldan (ba’zilarini hisobga olmaganda) oshmaydi. Masalan, Tinch okean atrofidagi, Kamchatka yarimoroli, Kuril, Xokkaydo orollari shular jumlasidandir. Bu yerlarda zilzilalar o‘chog‘i 200 - 600 km chuqurlikda joylashgan.

• Vulkan zilzilalari

• So‘nmagan vulkanlarning harakati natijasida ham zilzila bo‘lib turadi. Bunday zilzila faqat vulkanli o‘lkalarga xosdir. Vulkan harakatlanib turgan o‘lkalarda zilzila kuchi 5 - 6 balldan (ba’zilarini hisobga olmaganda) oshmaydi. Masalan, Tinch okean atrofidagi, Kamchatka yarimoroli, Kuril, Xokkaydo orollari shular jumlasidandir. Bu yerlarda zilzilalar o‘chog‘i 200 - 600 km chuqurlikda joylashgan.
• Yerning chuqur qismida harorat yuqori bo‘lishi tufayli hosil bo‘lgan magmalardan ajralib chiquvchi gaz va bug‘ning yer ostidan dahshatli kuch bilan otilib chiqishidan kuchli zilzila ro‘y beradi. Bunday zilzilalar aholi yashaydigan joydan chetda bo‘lsa talofat kam, agar ularga yaqin bo‘lsa katta zarar keltiradi (Krakatau vulkani).

Yer qatlamlarini o‘zgartirib tog‘lar hosil qiluvchi energiya (kuch) zarbidan zilzila vujudga keladi. Tektonik jarayon natijasida yer po‘stida qatlamlar burmalanadi, siqiladi, yoriladi, uziladi va yangi relef shakllanadi.

• Tektonik zilzilalar

• Yer qatlamlarini o‘zgartirib tog‘lar hosil qiluvchi energiya (kuch) zarbidan zilzila vujudga keladi. Tektonik jarayon natijasida yer po‘stida qatlamlar burmalanadi, siqiladi, yoriladi, uziladi va yangi relef shakllanadi.
• Tektonik zilzilalar keng tarqalgan bo‘lib, Yer sharida kechadigan barcha zilzilalarning 90% ga yaqinini tashkil etadi. Tektonik zilzilalar xalq xo‘jaligiga katta talofat keltiradi.