Dengiz va okean tublarida ham kuchli zilzilalar bo‘lib turadi. Suv ostidagi zilzilalar sunami (yaponcha - qo‘ltiqdagi to‘lqin) nomli dahshatli to‘lqinlarni keltirib chiqaradi. - Dengiz va okean tublarida ham kuchli zilzilalar bo‘lib turadi. Suv ostidagi zilzilalar sunami (yaponcha - qo‘ltiqdagi to‘lqin) nomli dahshatli to‘lqinlarni keltirib chiqaradi.
- Sunamining eng dahshatli oqibati bo‘lib zilzila o‘chog‘ining ustidagi suv massasida hosil bo‘luvchi va okean orqali sohillariga qarab harakatlanuvchi kuchli uzun to‘lqinlar hisoblanadi. Bu to‘lqinlarning sohil tubiga urilib sinishi tufayli uning kuchi keskin oshadi. Bunday to‘lqinlar butun Tinch okeani orqali tarqalishi va sohilga urilib, orqaga qarab harakat qilishi mumkin.
Bunday zilzilalar inson faoliyati bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu hodisaning sabablaridan biri bo‘lib seysmik faollikning oshishi hisoblanadi. Orovill shahri rayonida (Kaliforniya) AKSH dagi eng baland to‘g‘on (235 m) va suv ombori qurilgan joyda 7 balli zilzila sodir bo‘lgan. Bunday seysmik faollikning kuchayishi Kurskda, Tojikistonda va boshqa joylarda kuzatilgan. - Bunday zilzilalar inson faoliyati bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu hodisaning sabablaridan biri bo‘lib seysmik faollikning oshishi hisoblanadi. Orovill shahri rayonida (Kaliforniya) AKSH dagi eng baland to‘g‘on (235 m) va suv ombori qurilgan joyda 7 balli zilzila sodir bo‘lgan. Bunday seysmik faollikning kuchayishi Kurskda, Tojikistonda va boshqa joylarda kuzatilgan.
- Muayyan seysmik faollikni neft va gaz konlarini qazib olish, burg‘i quduqlariga suv yuborish ham keltirib chiqarishi mumkin. Aynan shu jarayonlar 1976 yili Grozniy shahri yaqinida hamda 1976 va 1984 yillari Gazlida kuchli zilzila sodir bo‘lishiga olib kelgan deb taxmin qilishadi.
- RIXTER SHKALASI BO‘YICHA ZILZILALAR TASNIFI
- Jadvalda magnituda ortib borishi bilan o‘choq uzunligining va o‘choq kengligining o‘zgarishi keltirilgan
- Seysmik jadallikni baholashda O‘zbekistonda va boshqa ko‘pchilik mamlakatlarda Medvedev-SHponxoyer-Karnik (MSK-64) tomonidan tuzilgan 12 balli shkala qo‘llaniladi. Bu shkala oddiy (zilzilabardoshligini oshirish uchun konstruksiyalari kuchaytirilmagan) inshootlar uchun taluqli. Bu shkaladan tashqari yana AQSHda 12 balli Merkalli shkalasi, Yaponiyada 9 balli YAMA (Yapon meteorologik agentligi) shkalalari qo‘llaniladi. Rixter shkalasi seysmik energiyaning o‘lchov birligiga asoslangan bo‘lib, zilzila gipotsentrida seysmik to‘lqin sifatida tarqaluvchi energiya kuchini o‘lchaydi. O‘lchov birligi qilib magnituda qabul qilingan.
| | | | | | | - MSK-64 shkala
- buyicha kuchlanish
| | | | | | - Grizontal tabranishlarni qayd etuvchi seysmograf.
- Vertikal tabranishlarni qayd etuvchi seysmograf
Do'stlaringiz bilan baham: |
