Kirish I bob. Fayllarni arxivlash haqida umumiy tushunchalar

MUNDARIJA


KIRISH…………………………………………………………………….………………………………….2-4
I bob. FAYLLARNI ARXIVLASH HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHALAR
1.1.Fayllarni arxivlash zaruriyati, arxivlashlar va arxivlashdan chiqarish.......................................................................................................5-8
II bob.VIRUSLAR.ANTIVIRUSLAR
2.1 . Viruslar va ulardan himoyalanish choralari.........................................9-14
2.2 Antivirus dasturlari…………………………………………………………………………….14-15
III. XULOSA……………………………………………………………………………………….…………16
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………………………….……………………17

KIRISH
Hоzirgi kunda kоmp’yuter viruslari g’arazli maqsadlarda ishlatiluvchi turli xil dasturlarni оlib kelib tatbiq etishda eng samarali vоsitalardan biri hisоblanadi. Kоmp’yuter viruslarini dasturli viruslar deb atash to’g’rirоq bo’ladi.

Avtоnоm ravishda ishlash, bоshqa dastur tarkibiga o’z-o’zidan qo’shiluvchi, ishga qоdir va kоmp’yuter tarmоqlari va alоhida kоmp’yuterlarda o’z-o’zidan tarqalish xususiyatiga ega bo’lgan dasturga dasturli virus deyiladi.
Viruslar bilan zararlangan dasturlar virus tashuvchi yoki zararlangan dasturlar deyiladi.
Zararlangan disk – bu ishga tushirish sektоrida virus dastur jоylashib оlgan diskdir.
Hоzirgi vaqtda 65000 dan ko’p bo’lgan virus dasturlari bоrligi aniqlangan. Bu viruslarning katta guruhini kоmp’yuterning ish bajarish tartibini buzmaydigan, ya`ni “ta`sirchan bo’lmagan” viruslar guruhi tashkil etadi.



VIRUS


Xavfli

Xavfsiz
Juda xavfli

Fayllar tarkibini buzmaydigan

Fayllar tarkibini buzadigan

Qurilmalarni buzuvchi

Оperatоr sоg’lig’iga ta`sir ko’rsatuvchi

Kоmp’yuter virusi – bu maxsus yozilgan dastur bo’lib, bоshqa dasturlar tarkibiga yoziladi, ya`ni zararlaydi. Kоmp’yuter virusi оrqali zararlanish оqibatida kоmp’yuterlarda quyidagi o’zgarishlar paydо bo’ladi:

• 
  ayrim dasturlar ishlamaydi yoki xatо ishlay bоshlaydi;
  
• 
  bajariluvchi faylning hajmi va uning yaratilgan vaqti o’zgaradi;
  
• 
  ekranda anglab bo’lmaydigan belgilar, turli xil tasvir va tоvushlar paydо bo’ladi;
  
• 
  kоmp’yuterning ishlashi sekinlashadi va tezkоr xоtiradagi bo’sh jоy hajmi kamayadi;
  
• 
  disk yoki diskdagi bir necha fayllar zararlanadi (ba`zi xоllarda disk va fayllarni tiklab bo’lmaydi);
  
• 
  vinchester оrqali kоmp’yuterning ishga tushishi yo’qоladi.
  

Viruslar asоsan disklarning yuklanuvchi sektоrlarini va exe, com, sys va bat kengaytmali fayllarni zararlaydi. Viruslarning hajmi bir necha baytdan tо o’nlab Kb gacha bo’lishi mumkin
himoyaning mavjudligi, biroq u erda kamchiliklar mavjud: WinRar pulli dasturdir. Quyida file zip formatida arxivlashning samarali usuli hisoblanadi.7-Zip deb nomlangan yana bir xil qulay va qulay arxivchi mavjud. Birinchi dasturdan farqli o'laroq, bu bepul, rasmiy saytdan yuklab olish mumkin. 7-Zip, kompyuter bilan do'st bo'lmaganlar uchun juda oddiy vosita..Arxivlashni shuningdek, fayllarni bitta elementga (papka yoki ma'lumotlar bazasiga) ulash va to'plash mumkin Fayllarni arxivlash - fayllarning boshlang'ich o'lchamlari kichikroq hajmlarga siqilganligi, fayllarning sifati va ulardagi ma'lumotlar buzilmasligi yoki o'zgartirilmaganligi. Masalan, 1.5 MB hajmdagi matnli fayl (masalan, kitob) mavjud bo'lsa, maxsus arxiv dasturidan foydalansangiz, bu jildni 150 KB ga osongina siqib qo'yishingiz mumkin. Arxivlangan fayl juda kam joy egallaydi (bu holatda 7 marta) va uni bitta faylda ham yuborish mumkinEng mashhur dastur - bu WinRar operatsion tizimlar Windows va siqishni tezligiga nisbati jihatidan juda samarali hisoblanadi. Fayllarni rar yoki zip formatida saqlaydi. Ushbu dasturning afzalligi arxivlangan papkaga elektron imzo ko'rinishidagi qo'shimcha.Arxivlangan fayl-bu faylning ixchamlangan, siqilgan holati. Amalda fayllar bilan ishlashda, ya'ni fayllarni bir joydan ikkinchi joyga ko`chirishda, nusxa olishda, saqlab qo`yishda, elektron pochta orqali axborot yuborishda bunday fayllar bilan ishlash zarurati tug`iladi. Arxivlangan fayl-bu faylning ixchamlangan, siqilgan holati. Amalda fayllar bilan ishlashda, ya'ni fayllarni bir joydan ikkinchi joyga ko`chirishda, nusxa olishda, saqlab qo`yishda, elektron pochta orqali axborot yuborishda bunday fayllar bilan ishlash zarurati tug`iladi. Avvalo arxivlash bilan bog`liq bo`lgan asosiy tushunchalarni kiritamiz, keyin arxivlash uchun ko`p qo`llaniladigan asosiy arxivatorlar (arxivlovchi programmalar) bilan tanishamiz.Fayllarni arxivlash - fayllarni ma'lum bir qoida asosida siqilgan, ixchamlangan holatda diskda saqlash demakdir. Arxivlash qattiq disk ishdan chiqishi yoki faylning tasodifan o`chirilishi sodir bo`lgan hollarda joriy faylni qayta tiklash uchun yordam beruvchi vosita sifatida ham qo`llaniladi. Arxivlash BACKUP paket programmasi orqali ham (Win95 muhitida) amalga oshiriladi. Bu programma haqidagi to`la ma'lumotlarni spravka bo`limidagi «fayllarni arxivlash» kalit so`zli komanda orqali olish mumkin.Umuman arxivlash - bu uzoq muddat saqlanuvchi fayllar, kam qo`llaniladigan, eski xujjatlar, har xil materiallar, adabiy va ilmiy maqolalar, rasm va boshqalarni saqlash uchun qo`llaniladi. Arxiv bir qancha qismlardan iborat bo`lishi va unda har bir fayl alohida ko`rinishda saqlanishi mumkin. Bunday arxiv fayllari ko`p tomli deb ataladi.
I bob. FAYLLARNI ARXIVLASH HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHALAR
1.1 . Fayllarni arxivlash zaruriyati, arxivlashlar va arxivlashdan chiqarish..
Kompyuterda ishlaganda shunday holatlar yuzaga keladiki, qattiq diskdan hech qanday faylni o’chirmagan holda, joy bo’shatish talab qilinadi, yoki disketa hajmidan kattaroq hajmga ega bo’lgan fayllarni disketaga yozish zarurati tug’iladi. Bunday holatlarda arxivator-dasturlar bizga yordam beradi.
Arxivatorlar– bu shunday dasturlarki, ular yordamida bir yoki bir necha fayllarni yagona fayl – arxivga kichraytirish imkoniyati mavjud bo’ladi.
Fayl-arxiv – hajmi, uning tartibiga kiradigan fayllar hajmdan kichik bo’ladi. Arxivning ixchamlanish darajasi fayl tiliga bog’liq, masalan, Word matn muxaririning barcha versiyalarining matinli fayllari, grafikaviy formatga ega bo’lgan fayllar va dasturlar fayllariga nisbatan yaxshiroq arxivlanadi.
Fayllarni kichraytirish va arxiv fayllarini ochish- murakkab jarayon emas. Avvalo bo’sh fayl-arxiv yaratiladi va nomlanadi, so’ngra kichraytirish lozim bo’lgan fayllar tanlanadi va arxivatorga ularni arxivga qo’yish xaqida buyruq beriladi.
Arxivator-dasturi belgilangan fayllar nusxasini arxivlab, siqilgan holda arxivga joylashtiriladi. Endi arxiv nushasini disketaga yozish mumkin, yoki qattiq diskda joy bo’shatish maqsadida falylarning asl nusxasini o’chirib tashlash mumkin. Arxiv arxivlashtirilgan fayllarni ochish jarayoni ham oddiy. Arxivator- dasturi yordamida arxiv tarkibiga kiruvchi fayllar ro’yhatini ko’rish mumkin. Kerak bo’lgan fayllarni ochish xaqida ham ularni belgilangan holda komanda berish mumkin. Bu holda ochilgan fayllarning nusxasi arxivlashgan holda arxivda qolaveradi va ular maxsus komanda berilgan holdagina o’chirilishi mumkin.
Arxivator- dasturlaridan foydalanish Internet tarmog’ining foydalangan holda ham talab etilishi mumkin. Ayrim fayllarni tarmoq orqali uzatish vaqtini qisqartirish maqsadida, ular Internetga arxiv shaklida joylashtiriladi. Ko’p hollarda bular dasturlar fayllari, hamda Word matn muxarriri va MS Excel elektron jadval redaktori formatidagi xujjat faylidir.
Amalda juda ko’p turli tipdagi arxivlar va undan ortiqroq ular bilan ishlaydigan arxivator-dasturlar mavjud. Ko’p hollarda .zip, .arj formatodagi arxivlar, oxirgi paytlarda esa .rar formatidagi arxivlardan foydalanilmoqda.
Arxivator-dasturlardan esa Windows operatsion tizimida ko’proq WinZip va WinRAR dasturlari qo’llanilmoqda. WinZip Windows muhitida ishlatiladigan ommabop arxivatorlardan biri. WinZip dasturi .zip, tipidagi arxivlar bilan ishlash uchun mo’ljallangan. Bundan tashqari ushbu arxiva
WinZip dasturini ishga tushirish:

• 
  vazifalar panelidan «Пуск» tugmasi bosiladi va Windows Bosh menyusi ochiladi;
  
• 
  “Программы” bandidan WinZip tanlanadi;
  
• 
  ekranda WinZip oynasi ochiladi.
  

Win Zip oynasi quyidagilardan iborat: