Kirish I bob Ishlab chiqarish xarajatlari 1

I bob Ishlab chiqarish xarajatlari
1.1Korxona ishlab chiqarish xarajatl ari to'g'risida tushuncha

Korxona yoki firmaning bozorga mahsulot yetkazib berishdagi qobiliyati va intilishini belgilovchi eng .mihim omillardan biri — ishlab chiqarish xarajatlaridir. Har qanday tovarni ishlab chiqarish o'zining i.isbalan kamyobligi tufayli ma'lum bahosiga ega bo'lgan iqtisodiy resurslar xarajaliai ialub etadi.

' j:Xwisu yoki iiibu.ning bozorga chiqarishga intilgan qandaydir tovariuing miqdori, bir iih'ab chiqarish uchun zarur bo'lgan baho (xara-jatlar)ga, resurslardau foydalanish samaradorligiga, ..I.i’.iclJ tomondan, bozorda sotiladigan tovarning bahosiga bog'liq bo'ladi.
I-.tisodchilar xarajatlarga barcha to'lovlarhi — tashqi va ichki to'lovlarni, oxirgisiga normal foydani am qo'shib hisoblashadi. Ular resurslarni mo'ljallangan faoliyat doirasida to'plash, saqlash uchun zarur bo'ladi. Agar hisobchini firma yoki korxonaning moliyaviy balansi qiziqtirsa, u aktiv vapassivni nazorat qiiib borsa, korxona (firma)ning o'tgan davrlardagi faoliyati foydaliligini bahoiasa, iqtisodchilar va korxona rahbarlari esa aksincha, korxonaning kelajagi bilan qiziqishadi. Ularning oidida xarajatlarni qanday qilib kamaytirish va rentabellikni oshirish zarurligi vazifasi turadi hamda o'z navbatida iqtisodiy ;.oki faqat shu turdagi tovarni ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan xarajatlar bilan qiziqishadi. Bunda shu '.ovarning o'rniga boshqa turdagi alternativ tovarni ishlab chiqarish mumkin bo'lmaydi, uning uchun ma'lum turdagi resurslar tanlanadi. Natijada, firma yoki korxonaning resurslaridan eng yaxshi darajada oyda'.anish imkoniyatlari saqlab qolinadi.
/ ’,'kioJiy xe.rcjdlar. Iqtisodiy xarajatlar — firma yoki korxona to'lasUi shnit bo'lgan u'kvLr yj':i ...д (iirma) lw^a.’slarni alternativ ishlab chiqarishlarda foydalanishJan kcrxona S.: ..a rwiufilar.ii yelkazlb bcruvchilarga to'plashi shart bo'lgan foyda. Bun Jay io'io riar ia-l.qi >oai ichki bo'lishi mumkin. Korxona (firma)ni o’z hisobidan mehnat resurslari, xomashyo, yoqilg'i, transport xizmatlari, energiya va bosliqalar bilan ta'minotchilar foydasiga berilgan pul to'lovlari, ya'i.ii r>u! .xarajatlari tashqi xarajatlar, deb ataladi. Tashqi xarajatlar — shu korxona (firma)ga egalik qilmaydigr.il ta minlovchi tashkilotlarning resurslari uchun to'lovlardan iborat.
Ammo korxona bulardan tashqari faqat o'z ixtiyorida bo'lgan ma'lum xil resurslardau ham loydalanishi mumkin. Ma'lumki, resurslar korxonaning o'zinikimi yoki foydalanish uchun oiinganmi, bundan qat'iy nazar, ulardan ma'lum usullar bilan foydalanish birmuncha xarajatlar talab etadi.
Resurslardau foydalanish bo'yicha bo'ladigan xarajatlar ichki xarajatlar, ya’r.i Iv.q lo’tanaiyciigan \лг. jailar, deb ataladi. Korxona nuqiayi uazaridan resurslarni eng foydali maqsadtordn isL!.Ui;:u U/>icha
-.aiajailari unmg ieliki xarajallariga tsng. Masalan, qandaydir savdo do'koni egi.i i::a . / Laiyoridagi joyJan foydalandi. Bunda u har oylik lenta lbydasidan voz kcehad;, . a.sr.i ijaraga tepf.hirib foyda ko'rishi mumkin edi. Yoki boshqa misol ohusa, xaaa:ay FiJiuari

cnejmentlik sohasidagi xizmatlami boshqa firmaga topshirib, o'z ish haqidan voz kechishi mumkin cdi.

Firma faoliyatini baholashda alternativ xarajatlar kategoriyasi ahamiyatga molik. Bunday xarajutlar qusodiy nazaiiyaning fundamental tushunchalaridan biridir. Alternativ xarajatlar resurslar chcklangan . haroitda yuzaga keladi. Shuning uchun ham kishilarning xohishlarini qondirib bo'lmaydi. Agar resurslar . .ksiz bo'lsa, alternativ xarajatlar nolga teng bo'lar edi. Resurslar cheklangan sharoitda alternativ -ijatlar ijobiy xarakterga ega. Islilab chiqarish xarajatlarining turlarga bo'linishi berilgan.