Kirish Iqtisodiy muammo nima va uning turlari

Nima ular?

Ijtimoiy fan va falsafa insoniyatning global muammolarini 3 ta katta guruhga ajratadi. Birinchisi, odamlar va tabiat o'rtasidagi munosabatlar chizig'ida paydo bo'lganlarni o'z ichiga oladi. Xususan, global ekologik muammolar (va biz ular haqida gapiramiz) atrof-muhitning ifloslanishi, biologik xilma-xillikning tez kamayishi, ekologik tizimlarning buzilishi, toza ichimlik suvi va oziq-ovqat mahsulotlarining etishmasligi. Resurslar masalasi ham ko'pincha ushbu ro'yxatga kiritiladi, garchi u ko'proq chorrahada.
Odamlar va umuman jamiyat nuqtai nazaridan, demografik inqiroz mavjud bo'lib, u endi sayyoramizning haddan tashqari ko'payishi masalasidan ham murakkabroq bo'ldi. Shunday qilib, ba'zi mamlakatlarda juda ko'p zichlik mavjud, boshqalari esa tug'ilishning keskin pasayishi tufayli kafolatlangan avlod o'zgarishini ta'minlay olmaydi. Bu, shuningdek, qashshoqlik, terrorizm, ijtimoiy tengsizlik muammosini o'z ichiga oladi, garchi ikkinchisi allaqachon munozarali bo'lsa-da, ko'pchilik ularni mintaqaviy, faqat ba'zilari - juda keng ko'lamli deb biladi.
Va nihoyat, intersotsial. Bular yadro urushining oldini olish muammolari, rivojlanayotgan mamlakatlarning rivojlangan mamlakatlarga nisbatan qoloqligi. Nafaqat. Umuman olganda, jahon iqtisodiyotining global muammolari giperinflyatsiya, davriy inqirozlar, shuningdek, doimiy qurollarga sarflangan resurslar miqdori bilan bog'liq. Va endi bu masala Rossiya va G'arb o'rtasidagi qarama-qarshilik munosabati bilan yana keskin ko'tarildi.
Global muammolarning aloqasi
Bugungi kunda mavjud muammolarning global tabiati nafaqat ularning butun sayyoraga ta'sir qilishi bilan bog'liq. Boshqa narsalar qatorida, ularni bir mamlakat yoki hatto bir guruh davlatlar kuchlari bilan hal qilib bo'lmaydi. Bu erda harakat qilish kerak. Va munosabatlarni ko'rib chiqish juda muhimdir. Zamonamizning global muammolariga taalluqli, ammo shu bilan birga boshqalarga ta'sir qilmagan yoki tegishli ta'sirni boshdan kechirmagan narsani topish mumkin emas - o'z navbatida.
Umuman olganda, zanjirni quyidagicha ko'rib chiqish mumkin. Taxminan ikki yuz yil muqaddam turli mamlakatlarda norozilikning keskin massasi to'planib qoldi, bu keskin ijtimoiy o'zgarishlar va inqiloblarga olib keldi. Odamlar dindan ko‘ngli to‘lmay, ilm-fandan javob izlay boshladilar, natijada ilmiy-texnikaviy inqilob sodir bo‘ldi. Va bu yangi dori vositalarining yaratilishiga, turmush darajasini oshirishga va ochlik muammosini hal qilishga olib keldi (oziq-ovqat taqchilligi global muammolardan biri bo'lib qolayotganiga qaramay, avvalgidan ko'ra kamroq odamlar to'yib ovqatlanmaydi). Natijada, aholining ko'payishi sodir bo'ldi, natijada - aholining haddan tashqari ko'payishi.
Bu esa, o'z navbatida, resurslarning tugashi va atrof-muhitning ifloslanishi xavfiga olib keldi. Ko'p sonli odamlarning o'zi ham mamlakatlar o'rtasidagi muammolarni yanada kuchaytirishi va yangi mojarolarga olib kelishi mumkin. Ilmiy-texnika taraqqiyoti esa davlatlar qo'liga yangi, yanada kuchli va xavfli qurollarni berdi. Bu hozirgi holatga olib keldi.
VAShINGTON, 7 iyunya 2022 g. — Jaxon bankining Jaxon iqtisodiy istiqboli xisobotining so’nggi nashirida takidlanganidek, Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirshi COVID-19 pandemiyasi yetkazgan zararni oshirib, jaxon iqtisodiyotini yanada toxtatib qoydi. sust o’sish va yuqori inflyasiyaning uzoq davom etadigan davriga aylanishi mumkin bolgan rivodjlanish bosqichiga kirish. Bu stagflyasiya xavfini oshiradi, uning oqibatlari o’rta va mimo daromadli mamlakatlar uchun bir xil daradjada zararli bo’lishi mumkin. Global iqtisodiy o`sish 2021-yildagi 5,7 foizdan 2022-yilda 2,9 foizgacha keskin pasayishi kutilmoqda, bu yanvar oyidagi 4,1 foizlik prognozdan ancha past. 2023-24 yillarda o’sish shu belgi atrofida bo’lishi kutilmoqda, chunki ukrainadagi urush yaqin muddatli iqtisodiy, investisiya va savdo faolligini buzadi, to’plangan talab asta-sekin pasayadi va fiskal va pul rag’batlantirish boskichma-bpsqoch tushadi.
Jurnal «Perspektiv mirovoy ekonomiki» iyun sonida birinchi marta jaxon iqtisodiyotidagi mavdjud vaziyatni 1970-yillardagi stagflyasiya bilan taqqoslaydigan tizimli baxo berilgan. Shu bilan birga, stagflyasiya rivoylanayotgan bozor va rivoylanayotgan iqtisodiyotlarga qanday ta’sir kilishi mumkinligiga aloxida e’tibor qaratiladi. 1970-yillardagi stagflyasyaning tiklanishi yirik rivoylangan iqtisodiyotlarda foiz stavkalarini keskin oshirishni talab qildi, bu esa rivoylanayotgan bozor va rivoylanayotgan iqtisodiyotlarda qator moliyaviy inqirozlarni bikeltirib keltirib chiqaradi.
Xozirgi burilish nuqtasi uchta asosiy jihatda 1970-yillarni eslatadi: inflyasiyaga asoslangan tizimli taklif tomonidagi uzilishlar, bundan oldin yirik rivoylangan iqtisodlarda uzoq muddatli faol pul-kredit yumshatilishi; iqtisodiy o’sish sur’atlarining sekinlashuvi istiqbollari; inflyasiyani jilovlash uchun talab qilinadigan pul-kredit siyosatini kuchaytirish bilan bog’lik holda rivojlanayotgan bozor va rivojlanayotgan mamlakatlar oldida turgan muammolar.
Lekin shu bilan birga, xozirgi vaziyat 1970-yillardan kop jihatdan farq qiladi: dollar juda zayf bo’lgan 1970-yillardan keskin farqli ravishda kuchli; tovarlar narsining oshishi (foizda) kamroq; yetakchi moliya institutlari odatda kuchli balanslarga ega. Eng muhimi, o`tgan asrning 70-yillaridan farqli o`laroq, rivojlangan va ko`plab rivojlanayotgan iqtisodiyoti davlatlarning markaziy banklari narxlar barqarorligini ta’minlash bo`yicha aniq vakolatlarga ega bo`lib, so`nggi o`ttiz yilda ko`lar inflyats ’rsatkichlarini bajarish bo`yicha real tajribaga ega bo`ldilar.
Iqtisodiyotlari rivojlangan mamlakatlarda o'sish 2021-yildagi 5,1 foizdan 2022-yilda 2,6 foizgacha, ya'ni yanvar oyidagi prognozlardan 1,2 foiz punktga kamayishi kutilmoqda. 2023-yilda o'sish sur'ati 2,2 foizgacha sekinlashishi kutilmoqda, bu asosan pandemiya davrida kiritilgan fiskal va pul-kredit rag'batlantirish choralarining orqaga qaytishini aks ettiradi.