Kirish. "Jahon adabiyoti" fanining predmeti va mazmuni

XVIII asr Fransuz maorifatchilik adabiyoti.
XVIII asrda Fransiyada maorifatchilik xarakati keng quloch yozdi. Fransiya jahonga maorifatchilik adabiyotining tipik namunalarini berdi.
Butun asr davomida Angliya va Fransiya o‘rtasida dengiz va quriqlikda birinchilik uchun kurash bordi.
Asr boshida Fransiya Amerikadagi bir qancha koloniyalardan ajraldi. yetti yillik urush (1756-1763) dan so‘ng Kanada, Xindistondagi Koloniyalar Angliya ixtiyoriga o‘tdi.
Fransiyada absolyutizm (mutloq hokimiyat)ning va umuman feodalizmga qarshi kurash, yemirilish davri Lyudovik XIV hokimligining so‘nggi davrlaridan boshlanadi va uning vorislari paytidla yanada zo‘rayadi. (Flipp Orlevskiy, Lyudovik XV, Lyudovik XVI – inqilob(1789-1794).
Materialist Golpbah: «Taqdir taqozosi bilan taxtga maorifatli, adolatli, dono monarxlar o‘tirishi mumkin va xalq o‘tkazayotgan azob-uqubatlarni tushunib, ularni aqlli ko‘rsatmalari bilan bartaraf etishadi».
Maorifatchilar ana shunday orzularga juda ham ishonishar edi.
Teatr maorifatchilar minbariga aylandi. Volpter 60 yil davomida teatr uchun asarlar yozdi. Uning trageliya va komediyalari yevropaning deyarli barcha teatrlari sahnasida (XVIII asrda) ko‘rsatildi. Maorifatchilar teatr sohasida islohat qildilar: Ijtimoiy hayotning real konfliktlari va qahramonlari tasvirlandi. ( uchinchi qatlam odamlari).
Ular badiiy publistik prozaning yangi janri – falsafiy roman va qissani yaratdilar. (Monteskpe – «Fors xatlari», Russo – «Emil», «Yangi Eloiza», Didro «Romanning jiyani». Volpter «Kandir»)
Nemis ma'rifatchilik adabiyoti.
XVIII asrda yevropadagi bir necha davlatlarda (Fransiya, Angliya) markazlashgan mutloq hokimiyat vujudga kelgan bo‘lsa, Germaniya juda ko‘p maydda knyazlik, graflik, imperiya shaharlaridan iborat kichik davlatlarga parchalanib ketgan edi.
Nemis maorifatchilarining asosiy vazifasi – mamlakatni milliy jihatdan birlashtirish. (Fransiyada – inqilobga tayyorlagan). Bu davrda falsafa ham juda ham ravnaq topadi. (Kant, Fixte, Gegelp). Yozuvchilar o‘z asardarida falsafiy masalalarga keng o‘rin berdi. Nemis maorifatchiligi rivojini 4 ta bosqichga bo‘lishi mumkin.

1. 
   20-30 yil adabiyotda kllassitsizm hukmronlik qilar edi. (O‘tmishimizga murojaat qilish)
   

1. 
   60-yillar – bu davrda tasvirlashning realistik uslubi asaoiy bo‘ladi. Maorifatchilik harakati boshchisi – Lessing.
   
2. 
   70 va 80 yillar yarmi(«Bo‘ron va tazyiq») buni kuchli va olijanob qahramonlar amalga oshirishi mumkin. (Shunday fikrlarni Getening «Gets fan Berlixingen» va Shillerning «Qaroqchilar» dramalarida ham kuzatish mumkin).
   

Shtyurmerlar nazariyotchisi bo‘lib Gerder (1744-1803) edi. U birinchilardan bo‘lib adabiyotda milliy kuchlarning millat rivojlanishining aks etishini aniq sistemali holda e'tirof etdi. U badiiy adabiyot xalqchilligi tushunchasini kashf etdi. (Shundan beri bu termin ishlatilmoqda). Ungacha ham xalq ijodiy o‘rganishni umumxalq ishi deb bildi, unga falsafiy ko‘z bilan tahlil qildi.