Kirish. Kimyo o'qitish metodikasi fani, vazifalari

 

Kimyo fanining rivojlanish davrlari. 

Kimyo  fani  atigi  uch  asr  muqaddam  tarkib  topgan    va 

hozirgacha bir necha asosiy davrlarni o'tqazgan. O'rta maktab kimyo 

fanidan dars berishda bu davrlarni bilish lozim.  

1.  Tasviriy  kimyo  davri.    XVIIIasr  o'rtalarigacha  bo'lgan, 

bunda  qonun  va  nazariyalar bo'lmagan  unda  chiqqan    darslik    ham 

"demonstratziya fani" deb nomlangan.  

2.  Tajribaviy-nazariy  kimyo  davri  XVIIIasrning  o'rtasidan  to 

XIX  asrning  o'rtasigacha  bo'lgan    davrdir.  Bu    davrda    moddalar 

massasining saqlanish qonuni va boshqa amaliy ishlar paydo bo'ldi. 

Shu  davrda  kimyoning  eksperimental  nazariy  xarakteri  kimyo 

o'qitish  metodlarida  ham  aks  etdi.  Ilgari  qo'llanilib  kelgan  oddiy 

ko'rsatma    metod    o'rniga    eksperimental    metoddan 

foydalaniladigan  bo'ldi.  Ammo  o'sha  davrda,  kimyo  keng  o'zida 

metodologik  kurash  borligi  munosabati  bilan,  anti-  materialistik 

---

g'oyalar  kimyo  o'qitishga  ham  kirib  bordi.  Metodik  qarashlar  o'ta 

ketgan emperizmning zararli g'oyalari bilan zaharlandi.  

3. 

Uchinchi 

davr 

kimyoda 

eng 

buyuk 

nazariy 

umumlashtirishlar  davri  XIX    asrning  o'rtasidan  to  oxirigacha  

bo'lgan    davr.  Bunda  Mendeleyev  va  Butlerov  kitoblari  chiqdi.  D. 

Mendeleyevning  elementlar  davriy  sistemasi  va  A.  Butlerovning 

kimyoviy  tuzilish  nazariyasi  "Vvedenie  k  polnomu  izucheniyu 

organicheskoy  ximii"  butun  organik  kimyo  o'quv  kursining  asosiy 

prinsipi  bo'lishiga  qaramay  uzoq  vaqt  rus  maktablarida  ham 

qo'llanilmay kelgan edi.  

4.  Kimyoda  elektron  tasavvurlar  XIX  asrning  oxiridan 

taxminan  XX  asrning  20  yillarigacha  bo'lgan  davr  atomlar 

tuzilishining  kashf  etilishi  bilan  bog'liq.  Bu  davrda  moddalarning 

xossalari  atomlar  tuzilishi    nuqtai    nazaridan    izohlab    berildi: 

kimyoviy 

o'zgarishlarning 

mohiyati 

aniqlandi-oksidlanish, 

qaytarilish, ionlanish, elektroliz va boshqa protzesslarning mohiyati 

oydinlashtirib    berildi:    yangi  atomlar,  yangi  sun'iy  kimyoviy 

elementlar hosil qilindi va ishlatildi. Atomning ichki energiyasi deb 

atalgan g'oyat katta energiya manbai topildi.  

Yuqoridagi  ilmiy  kashfiyotlar  xar  hil  idealistik  ideyalarni 

tomirlariga  bolg'a  urdi  va  birdan  bir  to'g'ri,  tabiatning  mohiyati 

hamda  qonuniyatlarni    aks    ettiruvchi    ideyalarni  dialektik-

materialistik ideyalarni mustahkamladi.