Kirish. Muammoning dolzarbligi

Shovqinning o'simliklarga ta'siri.
Tadqiqotchilar shovqin o'simlik hujayralarini yo'q qilishi mumkinligini aniqladilar. Misol uchun, tajribalar shuni ko'rsatdiki, tovush bombardimoniga duchor bo'lgan o'simliklar quriydi va o'ladi. To'liq ovozda o'ynaladigan radio yoniga atirgul qo'ysangiz, gul quriydi. Shahardagi daraxtlar tabiiy muhitga qaraganda ancha erta nobud bo'ladi. Asalarilar navigatsiya qilish qobiliyatini yo'qotadi va reaktiv samolyot shovqiniga duchor bo'lganda ishlashni to'xtatadi.
Uzoq vaqt davomida hech kim shovqin o'simliklarga qanday ta'sir qilishiga e'tibor bermadi. Bir qarashda buning iloji yo'qdek tuyulishi mumkin. Ammo bu noto'g'ri fikr.
Bir guruh amerikalik ekologlar tabiiy bo'lmagan shovqin o'simliklar farovonligiga qanday ta'sir qilishini aniqlashga qaror qilishdi va buning uchun Nyu-Meksiko shtatida gaz qazib olinadigan hududni tanlashdi. Gaz kompressorlari kechayu kunduz ishlaydi, shovqin juda yuqori; bu erda kimyoviy ifloslanish yo'q. Bu tadqiqotchilarga shovqin ta'sirini sof shaklda o'rganish imkoniyatini berdi.
E kologlar shovqinli hududda mahalliy o'simlik bo'lgan Hypomopsis gullarining modellarini joylashtirdilar. Shovqin darajasi biz gavjum avtomagistraldan yarim kilometr uzoqlikda eshitganimiz bilan bir xil edi. Har bir gulga shirin nektarga o'xshash suyuqlik qo'yilgan va bitta gulda rangli chang bor edi. Mahalliy changlatuvchilar bu "polen" ni qanday tarqatishini kuzatish kerak edi. Ma'lum bo'lishicha, shovqinli hududga ekilgan gullar changlatuvchilar e'tiborini tabiiy fon shovqini bo'lgan hududga joylashtirilgan gullarga qaraganda besh marta ko'proq jalb qiladi. Bu yerdagi changlatuvchi kolibri bo'lgan va tadqiqotchilarning fikricha, qush shovqinli joylarga o'zini tortadi, chunki u yirtqichlarni, xususan, kolibrilarni ovlaydigan ko'k jayni qo'rqitadi.
Biroq, sun'iy shovqin qutulish mumkin bo'lgan qarag'ay uchun zararli. Qushlar konuslardan tushgan urug'larni yig'ib, yangi hududlarga tarqalishi uchun javobgardir. Tadqiqotchilar shovqinli va oddiy hududda tarqalgan qarag'ay urug'lari uchun kim kelganini kuzatishdi. Bu nafaqat qushlar, balki sichqonlar, sincaplar, chipmunklar va quyonlar ham edi. Qarag'ay urug'lari oshqozon orqali sayohat qilishdan omon qolmaydi, shuning uchun sichqon yoki jay nima yesa, hazm qilinadi. Boshqa tomondan, jaylar odatda urug'larning bir qismini zaxirada yashiradilar va ularni yashirin joylarda - daraxtlar va erga qoldiradilar. Qushlar ko'pincha urug'larini unutishadi va urug'lar unib chiqadi. Ammo agar urug'larni yig'ish uchun bir nechta qushlar uchib ketsa va ko'plab sichqonlar kelsa, qarag'ay daraxtining joylashish ehtimoli kamayadi: urug'larning ko'pchiligi yeyiladi.
Buni tasdiqlash uchun ekologlar shov-shuvli va oddiy joylarda yosh qarag'ay kurtaklarini hisoblab, birinchisida yosh kurtaklar soni to'rt baravar kam ekanligini aniqladilar. Ya'ni, ortib borayotgan shovqin darajasi daraxtning tarqalishiga to'sqinlik qiladi, chunki u urug'ini yoyganlarni qo'rqitadi.
Proceedings jurnalida e'lon qilishdi ning the Royal Jamiyat B.
Shunday qilib, sun'iy shovqin changlatuvchilar orqali o'simliklarga ta'sir qiladi. Ba'zi o'simliklar bundan foyda ko'radi, ba'zilari esa aksincha.