Kirish qismi

Karyemi qurish vaqtida ma’lum hajmdagi qoplama jins va foydali qazilma qazib olingan bo‘lishi tufayli, karyemi ekspluatatsiya qilishga topshirish vaqtida o‘rtacha ochish koeffitsiyenti quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:

— karyerni qurish davrida qazib olingan qoplama
jinslar
K —karyerni qurish davomida yo’1-yo‘lakay qazib olingan foydali qazilma hajmi,
Yer yuziga yaqin (chuqurligi 30 — 45m) joylashgan gorizontal konlami kichik o‘lchamlarga ega bo‘lgan karyerlar bilan qazib olinganda o‘rtaGha ochish koeffitsiyenti quyidagi ifoda bilan aniqlanishi mumkin:

’o’ r

bunda hit — qoplama jinslar qalinligi, m; 6 g—foydali qazilma qalinligi, m.

Ma’lum vaqt birligi (yi1, kvartal, oy) ichida karyerdan qazib olingan qoplamajins hajmi (Kg ) ni shu vaqt ichida qazib olingan
foydali qazilma ga nisbati joriy ochish koeffltsiye “ deb

ataladi va u quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:

O‘rtacha ochish koeffitsiyentidan farqli o‘laroq, joriy ochish koeffitsiyenti belgilangan karyer chegaralari hududida yillar davomida, hattoki, yil fasllarida ham o‘zgarib turadi (Masalan. yoz kunlarida ko‘payib, kuz va qishda kamayadi).

12
qazib olish tsunami yer osti usulidagiga nisbatan katta bo‘ladi

{C _.u‘C )• Qiya va o‘ta qiya konlami ochiq usulda qazib olishda kon ishlari chuqurlashib boradi. Natijada karyer yonbag‘iri

qiyalik burchaklari asta-sekin karyemi tugatish vaqtidagi miqdoriga yetib boradi.
Karyerning chegaraviy chuqurligi akademik V.V. Rjevskiy tavsiya etgan usulda aniqlanadi:

1. 
   cho‘ziq1ik bo‘yicha uzun qatlamsimon yotqiziqlaming gorizontal qalinligi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
   

m = " ,

sin/